9. Sınıf Tarih Tarih Dersi İçerikleri Tarih Konu Anlatımları

İran, Hint, Çin, Yunan, Mısır, Doğu Akdeniz Medeniyetleri (Tarih Konu Anlatımı)

Ege BatırSon güncelleme: 3 Şubat 2020

5 dakika okuma süresi

İnsanlığın İlk Dönemleri - İlk Çağ'da Başlıca Medeniyet Havzaları — İran, Hint, Çin, Yunan, Mısır, Doğu Akdeniz Medeniyetleri

Bu yazımızda tarih dersi konu anlatımları kapsamında 9. sınıf tarih dersinin 2. ünitesi olan İnsanlığın İlk Dönemleri ünitesinin 3. konusunun devamı olan İran, Hint, Çin, Yunan, Mısır, Doğu Akdeniz Medeniyetleri konusuna yer verdik. İran, Hint, Çin, Yunan, Mısır, Doğu Akdeniz Medeniyetleri konusunu “İlk Çağ’da yeryüzündeki belli başlı medeniyet havzalarını tanır.” kazanımı çerçevesinde anlattık.

Bu Yazının İçindeki Başlıklar:

İran, Hint, Çin, Yunan, Mısır, Doğu Akdeniz Medeniyetleri

Ders: Tarih 9

Ünite: İnsanlığın İlk Dönemleri

Konu: İlk Çağ’da Başlıca Medeniyet Havzaları (İran, Hint, Çin, Yunan, Mısır, Doğu Akdeniz Medeniyetleri)

Kazanım: İlk Çağ’da yeryüzündeki belli başlı medeniyet havzalarını tanır.

İran, Hint, Çin, Yunan, Mısır, Doğu Akdeniz Medeniyetleri konusunda tüm bu medeniyetlerin tarihi hakkında genel bilgilere yer verdik. Ayrıca bu İlk Çağ medeniyetlerinin haritalarını da yayınladık.

İran Medeniyeti

Pers İmparatorluğu’nun kurulduğu yıllarda Anadolu ve Mezopotamya bölgelerinde bir kargaşa mevcuttu. Bu kargaşa ortamında kadim İran platosunda yaşayan Darius, bir söylentiye göre ülkenin başına geçmek için kralı öldürmüştür. Kral ölünce ülkenin yönetimi sahipsiz kaldığı için, din adamları bir süreliğine yönetimi ele almışlardır. Daha sonra Darius ve altı soylu, din adamlarının başı olan Gaumata’yı öldürerek iktidara el koymuşlardır. Darius’un ülkenin başına bu şekilde geçmiş olmasına halk tepki göstermiş ve ayaklanmalar çıkarmıştır. Fakat Darius, bu ayaklanmaları da kaba kuvvet kullanarak bastırmıştır. Bastırılan ayaklanmalar tekrar çıkarak bir iç savaşa dönüşmüş ve Darius’un başına bir dert haline gelmiştir. Bu iç savaşları, başına kendi geçtiği ordusu ile yedi yılda durduran Darius, iç politikanın aksine dış politikada çok başarılıydı. Darius hükmünde Persler, çok geniş topraklara sahip olmuşlardı ve ülkeyi satraplık (eyalet) denilen parçalara ayırmışlardı. Sınırları büyük olması dolayısıyla, sınırları içerisinde birçok anıt mezar vs. şey bulunmaktadır. Persler, bazı filmlerde tanıtıldığı gibi kötü bir uygarlık değildi. Persler, çok gelişmiş bir posta sistemine sahiplerdi ve Sardes’ten başlayıp, başkentleri Sus’a kadar uzanan Kral Yolu’nu yapmışlardı.

Hint Medeniyeti

Hint Uygarlığı, M.Ö. 3000’li yıllarda İndus ve Ganj Nehirleri çevresinde kurulmuştur. Hintliler, M.Ö. 1200’lü yıllarda Ariler’le mücadele etmişlerdir. Ariler, Hindistan’ı ele geçirmiştir ve öz benliklerini yitirmemek için Hindistan’da Kast Sistemi olarak adlandırılan toplumsal yapıyı kurmuşlardır. Hindistan, tarihi süreç içerisinde Ariler’ in etkisinin yanında, Büyük İskender ile Yunan, Gazneli Mahmut’la İslam, Portekizliler ve İngilizlerle Hıristiyan kültürlerinin etkisine girmişlerdir. Kast sistemi Hindistan’da o kadar benimsenmiştir ki, bu sistem 1975 yılına kadar kullanılmıştır. Eski çağlara bakacak olursak Hintliler daha çok matematik ve mimari yönünde ilerlemişlerdir. Matematikte ilk defa 0’ı kullanmışlardır ve bu da aritmetiğin hızını önemli ölçüde etkilemiştir. Hindistan’da önemli mimari eserler olarak tapınaklar, manastırlar ve anıt mezarlar oluşturulmuştur.

Çin Medeniyeti

İlk Çin devleti Sarı Irmak civarında kurulmuştur. İlk bronz objeler ve en eski şehir Erlitou M.Ö. 2000’lerde kurulmuştur. Çin’in ilk hanedanı yaklaşık M.Ö. 2100’de kurulan efsanevi Xia Hanedanı’dır. Fakat henüz bu döneme ait kaynaklar tam anlamıyla tespit edilememiştir. Çin’in yazılı tarihi ise M.Ö. 1600-1100’lerde Shang Hanedanı ile başlamaktadır. Radyokarbon tarihleme yöntemi ile ilkyazılar M.Ö. 1500’de yazılmıştır. Shang Hanedanı’ndan sonra Zhou Hanedanı kuruldu takip etti. Bu üç hanedanlık, kralın gücünü dini objelerden aldığı teokratik devletlerdendi. M.Ö. 700’lerden itibaren Çin, bağımsız hale gelerek prensliklere bölünmeye başlandı.

Bu dönem İlkbahar ve Sonbahar Dönemi olarak bilinir ve bunu M.Ö. 400’lü yıllarda, devletlerin mücadele içinde olduğu Savaşan Devletler Dönemi izledi. Bu dönemde, yapı ve aletler için demir kullanımı yaygınlaştı ve Klasik Çin Medeniyeti kurulmuş oldu. Klasik Çin Edebiyatı ve Edebi Dili ile Konfüçyüsçülük ve Taoizm gibi akımlar bu dönemde doğmuştur. Genel anlamda Çinliler birçok icat üretmişlerdir. Bunlara pusula, barut, kâğıt ve matbaayı örnek verebiliriz. Günümüze daha yakın dönemlerde Çinliler, günümüzde de kullanılan geleneksel tıpta da kullanılan masaj ve akupunkturu kullanmışlardır.

İlk Çağ Uygarlıkları — İlk Çağ’da İran, Hint ve Çin medeniyetleri

Yunan Medeniyeti

İlk Çağ’da Yunanistan, Antik Yunanistan şeklinde adlandırılıyordu. Antik Yunanistan’ı, bugünkü Yunanistan toprakları ile Anadolu toprakları arasında yaşayan devletler kurmuştur. Antik Yunanistan M.Ö. 756’da kurulmuştur ve M.Ö. 146 yılında yıkılmıştır. Eshilos, Aristofanes, Evripides, Sofokles, Aristo, Eflatun, Sokrates, Herodot ve Ksenofon gibi filozoflar da Antik Yunanistan sınırları içinde yaşamışlardır. Yunan kentlerinde seçimler yapılıyordu ve bu da bazı kaynaklar tarafından demokrasinin ilk örneği olarak kabul edilir. Aynı zamanda Yunanistan’da bilginler ve düşünürler de vardı. Bu kişiler, bitkiler ve hayvanlar üzerinde olan bilgileri toparlayıp zooloji ve botanik bilimlerinin temellerini atmışlardır. Aynı zamanda matematik ve felsefe ile ilgilenmiş olan Pisagor ve Tales de Yunan’dır.

Mısır Medeniyeti

Mısırlılar, Nil Nehri etrafına kurulmuş bir medeniyettir. Mısır, Antik Çağ’da en büyük sınırlara sahip medeniyetlerden biridir. Mısır Medeniyeti tam olarak kurulmadan önce iki bölümden oluşuyordu. Bu bölümler ise Kuzey ve Güney Mısır şeklinde gerçekleştirmişlerdir. Kuzey ve Güney Mısır’ın politik olarak tam anlamıyla birleştirilmesi ile M.Ö. 3.150 yılında, yaklaşık üç bin yıl boyunca ayakta kalacak Antik Mısır Medeniyeti kurulmuştur. Mısır’ın yıkılışı ise M.Ö. 31 yılı dolaylarında art arda uğradığı yenilgilerden dolayı çöküş dönemine geçtikten sonra Roma İmparatorluğu tarafından gerçekleştirilmiştir. İç yapılarında da mimari alanda gelişmişlerdir, anıt mezar olan ve hala sırrı tam anlamıyla çözülmemiş olan piramitleri inşa etmişlerdir. Mısırlılardan günümüze kalan en önemli buluş, Güneş takvimidir. Güneş Takvimi’nde bir yılı 365 güne, bir günü ise 24 saate bölmüşlerdir. Bu Güneş Takvimi’nin gelişmiş hali günümüzde hala kullanılmaktadır. Ayrıca mumyalama geleneğinin ilk örnekleri Antik Mısır’da M.Ö. 15. yüzyılda bulunmuştur.

Doğu Akdeniz Medeniyeti

Fenikeliler

Fenikeliler, M.Ö. 1200’lü yıllarda kurulmuştur ve M.Ö. 200’lü yıllarda sonlanmıştır. Siyasi varlıkları M.Ö. 2000 yılına kadar uzanan Fenikeliler, Lübnan dağları ile Akdeniz sahilleri arasında uzanan sahil şeridine yerleştiler. Fenikeliler şehir devletleri halinde yaşamışlardır ve krallık ile yönetilmişlerdir. Topraklarının altında bazı madenler bulunmakta, kıyısında oldukça iyi limanlar yer almaktadır. Bu limanlar Nil Deltasına sadece bir haftalık uzaklıkta bulunmakta ve Mısır’dan Küçük Asya’ya ve Mezopotamya’ya giden büyük yol ülkenin içinden geçmektedir. Fenikeliler Antik Çağ’da Doğu Akdeniz’de yaşamış olan, Sami dil ailesinin bir üyesi olan bir medeniyettir. Kolonicilik yapmışlardır ve bu da Akdeniz Havzası’nda ekonomik etkileşim gelişmiştir. Fenikeliler, denizcilik alanında da çok gelişmişlerdir. Akdeniz’in ilk uzman gemicileri ve tüccarları olan Fenikeliler, ticari faaliyetleri sayesinde, çivi yazısı ve hiyeroglifin yerine Fenike alfabesini geliştirmiştir. Bu alfabeyi Yunanlılar ve Romalılar geliştirmiştir ve bugünkü Latin alfabesi oluşturulmuştur.

İbraniler

İbraniler M.Ö. 1500’lü yıllarda Sina Yarımadası ve Fırat Nehri arasına yerleşmişlerdir. İbranilerin kurucusu ise Yahudilik dininin peygamberi olan Hz. Davut’tur. İbraniler Hz. Davut’un yönetişini beğendiklerinden dolayı tek tanrılı bir din olan Yahudiliğe inanırlar. Dinlerini millileştirdikleri için Yahudiler olarak da adlandırılırlar. Hz. Davut’un ölümünden sonra İbranilerin başına Hz. Davut’un oğlu olan Süleyman geçmiştir. Fakat Süleyman’ın başa geçtiği dönemde Mezopotamya ve çevresi tam bir keşmekeş idi. Parçalanmış olan Mısır’da, papazlar ve krallar iktidar için birbirlerini yiyorlardı. Bu keşmekeş içinde merkezi otoritenin güçlenmesi ve Kudüs’ün ön plana çıkması Yahudiler arasında kopukluğa yol açtı. Bunun sonucunda devlet ikiye ayrıldı. M.Ö. 931 yılında kuzeydeki kabileler ayrılarak başkenti Samiriye olan İsrail Krallığı’nı kurdu. İkinci devlet ise Kudüs çevresinde kurulan Yahuda Krallığı’dır. Günümüzde ise İbraniler, İsrail sınırları içinde yaşamaktadırlar.