Cumalıkızık Köyü Tarihi ve Gezilecek Yerleri

Dünyanın en dar sokağına sahip olan Cumalıkızık köyü, Bursa’nın tartışmasız en gizemli ve en derin hikayesinin sahibi. 700 yıllık geçmişi ve Osmanlı’dan kalan yapılarıyla Cumalıkızık buram buram tarih kokan doğal bir köy. Bursa’nın Cumalıkızık köyü UNESCO’nun dünya mirası listesinde ve Uludağ’ın çevresinde kurulan 7 kızık (Oğuz boylarından biri) köyünden biridir. O yedi kızık köyü arasından yalnızca 5 kızık köyü günümüze ulaşmış ve bilinene göre, eski zamanlarda dağ eteklerindeki köyler sonuna “kızık” eklenerek hatırlanırmış.

Cumalıkızık Köyü Tarihi ve Efsanesi

Cumalıkızık Türkiye’nin en önemli ve güzel yerleşikliklerinden biridir. Bursa’da bulunan Cumalıkızık, hem evleri ve sokaklarının güzelliğinden hem de tarihi bir yer olmasından dolayı bu sıfatlara sahiptir. Korunan tarihi havası nedeniyle Cumalıkızık köyü turizm bakımından da bölge için önemli bir noktadadır. Giderek betonlaşan dünyamızda kültürel yapısını koruyan ve geçmişin nostaljik esintilerini barındıran köy, bölge halkına ve bölgeyi gezen yabancılara büyük şehirlerden kaçış imkanı sağlıyor.

1300 yıllarında Oğuz boylarından gelen Kızıklar, Karakeçili aşiretinin bulunduğu bölgeye göç etmek isteyince aralarında çıkan tartışmayı sona erdirmek için Ertuğrul’un Kızıkların 7 oğlunu Karakeçili aşiretinin 7 kızıyla evlendirmesi sonucu kurulan köylerden biridir, Cumalıkızık. Adının ise nereden geldiği tam bilinmez. Birden çok rivayet bulunmaktadır ortalıkta. Hem Cumalı Bey kurduğu için hem de Kızıkların cuma namazı için toplandıkları yer olduğu için Cumalıkızık dendiği rivayetleridir bunlar. Osmanlı’nın en eski köyü olduğu da söylenir. Bunun gibi birçok nedenden dolayı da UNESCO burayı koruma altına almıştır.

Uludağ’ın kuzeyindeki dik etekler ile vadilerin arasında sıkışıp kalan yöre köylerine bu konumlarından dolayı “Kızık” adı verilmiştir. Köylerin birbirlerinden ayrılması için de dereye yakın olanına “Derekızık”, fidye verene “Fidyekızık” ve Kızık köylerinden topluca gidilerek cuma namazı kılınan köye de “Cumalıkızık” adları verilmiştir.

Çok eskilerden kalan kerpiç, taş ve ahşap birleşiminden oluşan 180’i şu an kullanılmakta olan 270 eve sahiptir Cumalıkızık. Bu köyde 300 yıllık hala kullanılabilecek durumda olan bu ahşap evler şu anda bile ayaktadır. Osmanlı dönemindeki yaşantının günümüze yansımış halidir. Çok yüksek evler değillerdir. En fazla 3 katları bulunur. Beyaz, mavi, mor ve sarıdır. Özellikle de çivit mavisi Bursa’ya özel bir renktir ve Cumalıkızık’ta da çokça bulunur. Evlerinin kapılarının üstünde de Osmanlı’dan kalan kapı tokmakları bulunur.

Kuruluş yıllarında orta mahallede birkaç hane iken büyüyen köye gerek duyuldukça yeni evler, sokaklar, çeşmeler yapılmıştır. Bu nedenle köyün oluşmasında hiçbir zaman belli bir plan göz önünde bulundurulmamıştır. Köyün ana caddesi yoktur. Birbirini gönyeli kesen sokaklara rastlanmaz. Evler topoğrafyaya uygun, birbirini rahatsız etmeyecek şekilde yerleştirilmiştir. Sokakların görevi zamanla yapılan evlerin diğer sokak ve evlere ilişkisini sağlamaktır.

Evler görülen bu yapılaşma sebebiyle, belirli bir düzene sahip değillerdir. Konumları planlanmış değildir ancak evler inşa edilirken dikkat edilen en önemli nokta birbirlerini rahatsız etmemeleridir. Bu durumdan yola çıkılarak, dönem toplumunun insan yapısının birbirlerine karşı saygılı bir tutum sergiledikleri söylenebilir. Cumalıkızık’ın ana caddesi olmayan, kısmen dağınık ve sokaklar aracılığıyla birleştirilmesi amaçlanmıştır.

Cumalıkızık Köyü Gezilecek Yerler

Bilinen en eski Osmanlı köyü olan Cumalı Kızık köyü, Bursa merkezden otobüse binildiğinde 20 dakika içerisinde ulaşılabilecek yakın bir köydür. İstanbul’dan ulaşımının 3 saat olması, oradaki turistleri bu köye çekmekte ve misafirlerin kültürümüzü tanımasına ortam hazırlamaktadır. Köylü halkı çok sıcak ve samimidir, köyde yöresel ürünlerin satıldığı bir pazar bulunmaktadır ve bu köye her hafta yüzlerce misafir gelmektedir. Köylü halkı uygun fiyata sattığı doğal ürünlerden, kendi köy halkından kazandığı gibi turistlerden de kazanmaktadır.

Köye ister ülke içinden, isterse de ülke dışından gelen misafirler olsun o pazara uğramadan geçemezler. Çünkü daha girer girmez herkes o pazarın güzelliğini ve doğallığını övmektedir. Çeşit çeşit reçellerin, salçaların, eriştelerin, ev yapımı turşuların, köy ekmeklerinin ve tarhanaların satıldığı bu pazardan; gelen kişi bir şey almadan gidememektedir.

Cumalıkızık Köyü ve Dünya’nın En Dar Sokağı

Cumalıkızık’ın sokakları da ünlüdür. Yerleri kesme taştan ve eğimli olan sokakları yağmur yağınca suların rahatça akmasına neden olur. Hep kaynak suları aktığı için de orada yaşayanlar bu sularla istedikleri zaman sulama yapabilir.

Cumalıkızık Köyü ulaşımının oldukça kolay olması dolayısıyla, en çok hafta sonu misafir almaktadır. Köyün içerisinden Uludağ’dan gelen doğal bir su akmaktadır. Evler kerpiçten yapılmıştır ve renk renk boyanarak şirin bir görünüm elde edilmiştir. Sokak çeşmeleri meşhurdur ve o filmlerde görülen buluşmalar bu çeşmelerde gerçekleşmektedir. Sokakları daracıktır ve dünyanın en dar sokağına sahiptir. Bu sokağın adı Cin Aralığı’dır ve bu sokağın Kurtuluş Savaşı yıllarından kalan bir hikayesi de vardır.

Söylenenlere göre o yıllarda Yunan askerleri Cumalıkızık Köyü sakinlerini bir camiye toplarlar. Köylülerin konuşulanlardan anladıklarına göre Yunan askerleri onları orada camiyle birlikte yakacaktır. Bunu duyan köylüler kendi aralarında anlaşırlar ve bir yolunu bularak o camiden kaçarlar.

Cin Aralığı dışarıdan bakıldığında çıkmaz sokak olarak görülen daracık bir sokaktır ve sokağın bir ucundan diğerine geçmek ancak bir insanın yan geçebilmesi ile mümkündür.

Köylüler camiden kaçtıkları gibi tek tek Cin Aralığı sokağının başından sonuna geçerler ve az bir yoldan sonra Türk askerlerinin bulunduğu koğuşa ulaşırlar. O günlerde sokağın adı Cin Aralığı değildir; Yunan askerleri bir insanın bile o sokaktan kaçmasının mümkün olmayacağını, bunu yalnızca doğaüstü varlıkların yapacağını düşündükleri için sokağın adını böyle koymuşlardır ve günden günümüze bu sokak Cin Aralığı adıyla anılmıştır.

Cumalıkızık Köyü’nde Ne Yenir? Nerede Kalınır?

Cumalıkızık köyü genel olarak günübirlik ziyaretçiler ağırlamaktadır. Ancak bazen yatılı misafirler de ziyarette bulunmaktadır. İki tür misafir içinde yemek yenilebilecek çok güzel yerler bulunmaktadır.

Öncelikle köyün girişinden başlayarak sonuna kadar süren serpme kahvaltı mekanları vardır. Her biri birbirinden güzel olan bu mekanlar, normal yerlere benzemezler. Çeşitleri çok fazladır ve oldukça boldur. Yani 2 kişilik bir serpme kahvaltıyla 4 kişi rahatça doyabilir. Bunun dışında fiyatları oldukça uygundur ve hizmet kaliteleri oldukça yüksektir. Çalışanları güler yüzlü ve dürüst insanlardır.

Cumalıkızık Köyü’nde Kahvaltı

Yine pazardan alınan peynir, zeytin, reçel ve köy ekmeği ile kır alanda piknik yapmak da doğru bir tercih olacaktır. Bunun için çatal kaşık bile götürmeye gerek yoktur, çünkü her şey kolayca temin edilebilir. Ayrıca o reçellerin yediğin kadarını orada yeyip, kalanını eve götürme şansının olması da iyi bir ayrıcalıktır; zaten bir kez tadına bakan birkaç kavanozu beraberinde götürmektedir.

Öğlen yemeği için köyün gözlemecileri tercih edilebilir, çünkü hanımlar gözlemeleri kendi elleriyle pişirmekte, harmanladıkları çeşitli içleri gözlemelerin içerisine koymaktadırlar. Orada yenilen gözlemenin başka hiçbir yerde yenilmediği aşikardır; gözleme toprak kokmaktadır ve çok doğaldır.

Cumalıkızık Köyü’nde Konaklama

Konaklamak isteyen misafirlerine kucak açan bazı uygun fiyatlı mekanlar bulunmaktadır. Kimisinin harika bir doğa manzarası vardır, gidip görülerek de seçilebilir; erken rezervasyon da yaptırılabilir. Çünkü bazı haftasonları maalesef kalınacak yerler çok fazla dolu olabilir.

Kınalı Kar dizisi yine bu köyde çekilmektedir. Doğayla iç içe geçmiş bir yaşama sahiptir bu köy, her şey o kadar doğaldır ki. Bir giden mutlaka yine gelir bu köye ve herkesin ziyaret etmesi gereken bir köydür.

Köy halkı çok temiz kalpli ve çok misafirperverdir. Hatta bazılarının evinde de konaklanabilir, çünkü gittiğiniz kapı sizi asla geri çevirmeyecektir. Gitmiş, rezervasyon yaptırmamış ve kalmaya karar vermiş biri, bir evin kapısını çaldığında kimse onu geri çevirmeyecektir.

Tarihi bir müzeye çevrilmiş evi görmeden, Uludağ’ın eteklerinde yürümeden ve o buz gibi suyu içmeden dönmek akıldan bile geçirilmemelidir.

Not: Bu konuyla ilgili olarak Bursa İnkaya Çınarı Hakkında Bilgi – Nerede? Nasıl Gidilir? başlıklı yazımızı da inceleyebilirsiniz.