Paris Barış Konferansı Nedir? Amacı, Maddeleri ve Önemi

Paris Barış Konferansı nedir? Paris Barış Konferansı, Birinci Dünya Savaşı’nı bitiren antlaşmaların maddelerinin oluşturulduğu uluslararası bir konferanstır.

Bu yazımızda Paris Barış Konferansı hakkında genel bilgi verdik. Birinci Dünya Savaşı sonunda hangi ülkelerle hangi antlaşmalar imzalandı? sorusunu yanıtlayarak bu antlaşmaların içeriği hakkında bilgi verdik.

Paris Barış Konferansı Nedir?

Birinci Dünya Savaşı, İtilaf ve İttifak adıları altında iki gruba ayrılan, 1914 yılının Temmuz ayının yirmi sekizinde başlayan ve 1918 yılının Kasım ayının on birinde sona eren bir savaştır. Avusturya- Macaristan veliahtının, sırp bir genç milliyetçisi tarafından vurulmasıyla savaş resmi olarak başlamıştır. Toprak kavgalarının ve sömürgeciliğin (manda ve himayenin) arttığı o dönemde devletler zaten birbirlerine saldırmak için neden aramaktaydı. Sırp gencin Avusturya- Macaristan veliahtını vurması savaşın başlama nedeni olarak kabul edilse de devletlerin aralarında yaşamakta olduğu rekabet savaşın körüklenmesini sağlayan asıl sebepti. Devam eden rekabetçi savaş sürecinde bütün ülkeler kendi çıkarlarını korumaya çalışmıştır. İki grup adı altında bölünmüş ve İttifak devletlerinin güçsüzleştiği dönemde de ağır barış antlaşmaları hazırlayarak savaşı bitirmişlerdir.

Paris Barış Konferansı, İtilaf Devletleri arasında yapılan ve I. Dünya Savaşı’nı sonlandırmayı amaçlayan 18 Ocak 1919 tarihinde toplanan bir konferanstır. Konferansın kararlarında etkili olan Amerika Birleşik Devletleri, İngiltere, İtalya, Fransa ve Japonya olmak üzere beş büyük devlet kendi çıkarları doğrultusunda kararlar alınmasını istiyorlardı. ABD’nin amacı Milletler Cemiyeti kurmaktı. Fransa’nın amacı Almanya’ya karşı üstünlük kurarak, Almanya’yı savaşamayacak duruma getirmekti. İngiltere’nin amacı ise Avrupa’yı kötü etkileyecek faktörleri ortadan kaldırmaktı. Ayrıca Almanya’nın oluşturduğu tehlikeyi ortadan kaldırmaktı. Sömürge talebi olan devletler (İngiltere ve Fransa) savaş öncesi benimsemiş oldukları Wilson İlkeleri’ne uymamışlardı. Wilson İlkeleri, ABD başkanı Wilson’un barışı sağlamak ve ABD baskınlığını arttırmak için ortaya çıkardığı, maddeler halinde bulunan bir anlaşmaydı. Birinci Dünya Savaşı’nı sona erdiren anlaşmalar Paris Barış Konferansı’nda hazılanmıştır.

Paris Barış Konferansı’na Katılan Ülkeler

Paris Barış Konferansı’na bir çok ülkeden temsilciler katılmıştır. Konferansa İttifak Devleti üyeleri davet edilmemiştir. 33 ülkeden temsilciler konferans kararlarını imzalamıştır.

1. Avustralya
2. Bolivya
3. Belçika
4. Brezilya
5. Kanada
6. Çin
7. Küba
8. Çekoslovakya
9. Ekvador
10. Fransa
11. Almanya
12. Yunanistan
13. Guatemala
14. Haiti
15. Hicaz
16. Honduras
17. Hindistan
18. İtalya
19. Japonya
20. Liberya
21. Yeni Zelanda
22. Nikaragua
23. Panama
24. Peru
25. Polonya
26. Portekiz
27. Romanya
28. Sırbistan, Hırvatistan ve Slovenya
29. Siyam
30. Güney Afrika
31. Birleşik Krallık (İngiltere)
32. Amerika Birleşik Devletleri
33. Uruguay

Konferansa katılan ama alınan kararları imzalamayan ülkeler;

• Arabistan
• Ermenistan
• Azerbaycan
• Belarus
• Estonya
• Gürcistan
• İrlanda
• Letonya
• Lübnan
• Litvanya
• Karadağ
• Newfoundland
• Kuzey Kafkasya
• Kore
• Rusya
• San Marino
• Tonga
• Ukrayna
• Vietnam

Paris Barış Konferansı Amacı ve Önemi

Birinci Dünya Savaşı’na giren devletlerin birbirlerinden farklı amaçları, hedefledikleri planlar vardı. İttifak ve İtilaf grubu adı altında ayrılan devletlerden bazılarının durumu şöyledir. İtalya savaş başında İttifak grubunda yer almasına rağmen savaş sürecinde ona İtilaf Devletleri tarafından vaat edilen topraklar nedeniyle taraf değiştirmiştir. İtilaf devletleri bloğuna geçmiştir. Kendi bulunduğu bölgede kurmak istediği üstünlük buna sebep olmuştur. İtalya’ya vaat edilen topraklar ise 12 Ada ve Anadolu’nun güneybatısıdır. Fakat İtalya, Paris Barış Konferansı sırasında ona vaat edilen toprakları alamamıştır. İtilaf devletleriyle görüş ayrılığı yaşamıştır.

Bulgaristan, savaşta Almanya-Osmanlı Devletleri arasında bir kara bağlantısını sağlama görevini üstlenmiştir. II. Balkan savaşı sırasında kaybetmiş olduğu toprakları geri alma ümidiyle savaşa girmiştir. Bulgaristan savaştan istediğini elde edememiştir. İttifak devletlerinin yanında savaşa girmiştir. Beraberinde de Noyyi Anlaşmasını imzalamıştır. Rusya ise savaş sırasında kendi müttefiklerinden uzaklığı nedeniyle yardım alamamıştır. Bundan dolayı rejim değişikliğine doğru sürüklenmiştir. Çarlık Rusya yıkılmıştır. Yerine Bolşevik İhtilali’yle Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği kurulmuştur.

Paris Barış Konferansı Alınan Kararlar

Paris Barış Konferansı’nın toplanma amacı birbirleriyle rekabet içinde, yarış halinde olan devletlerin artık barışa ulaşmasını sağlamaktı. Fakat bu konferansın toplanması kararı İtilaf devletlerinin, İttifak devletleri üzerinde kesin bir şekilde üstünlük kurmuş olduğu gerçeği İttifak devletlerince kabul gördüğü zaman kesinleşmiştir. Yenilgiyi kabul eden İttifak devletleri, daha fazla kayıp yaşamamak adına İtilaf devletlerinin onların imzalaması istenilen anlaşmaları imzalamak zorunda kalmışlardır. İtilaf devletlerinin savaşı kazanması ve İtilaf devletlerinin zor durumlar altında kalmasıyla sonuçlanan I. Dünya Savaşı’nın bitiminde gerçekleşen Paris Barış Konferansı’nın sonuçlarından bazıları şunlardır;

• ABD’nin isteği üzerine Milletler Cemiyeti kurulmuştur.
• İtilaf devletleri aldıkları galibiyet sonucunda Wilson İlkeleri’ne uymayarak şartları çok ağır olan anlaşmalar hazırladılar.
• Doğu Anadolu’da bir Ermeni Devleti kurulması fikri desteklendi.
• Savaş sürecinde İtilaf ve İttifak devletlerinin aralarında imzaladıkları gizli anlaşmalar hakkında kararlar alındı.
• Wilson İlkeleri’nde sömürgeciliğin kaldırılmasıyla alakalı bir madde olduğu için sömürgeciliğin adı “manda ve himaye” adı altında sürdürülmeye devam ettti.
• İttifak devletleri için barış anlaşmaları hazırlanmıştır. Fakat Osmanlı için hazırlanan “Sevr Barış Antlaşması” diğer ittifak devletlerine hazırlanan anlaşmalara kıyasla daha geç hazırlanmıştır. Çok ağır şartlar ortaya konulmuştur.
• Belirlenen maddelere karşı ABD daha tarafsız bir tutum sergilemiştir (Monroe Doktrini). Fransa ve İngiltere ise ABD’nin bu tutumundan yararlanmışlardır.
• Boğazların hangi ülkeye verileceği tartışma konusunun yarattığı karışıklık İtalya’nın İtilaf Devletleri’ne karşı zıt bir görüşe bürünmesini sağlamıştır.
• Osmanlı Devleti’ne imzalatılacak olan anlaşma konusunda bir karara varılamamıştır.

Paris Barış Konferansı Sonrasında İmzalanan Anlaşmalar

Birinci Dünya Savaşı sonrasında İttifak Devleri’ne imzalatılan barış anlaşmaları Paris Barış Konferansı sonrasında alınan kararlar doğrultusunda belirlenmiştir. Savaş sonucunda ortaya çıkan askeri ve mali yıkım harcamlarının hepsi İttifak Devletleri’ne ödetilmiştir. Savaş sonunda imzalanan anlaşmalardan bazıları şunlardır.

Versay Anlaşması

İtilaf devletleri tarafından 28 Haziran 1919’da Almanya’ya imzalatılan anlaşmadır. Bu anlaşmaya dayanarak Almanya’nın ekonomik ve askeri özgürlüğü kısıtlanmıştır. Alsace- Loren Fransa’ya geri verilmiştir. Almanya’nın sömürgeleri elinden alınmıştır. Oluşan bu durumlar ise Almanya’da rejim değişikliğine neden olmuştur. Sınırları yeniden çizilmiştir. Ordusu 15.000, donanması ise 10.000 kişiyle sınırlandırılmıştır.

Saint Germain Anlaşması

İtilaf devletleri tarafından 10 Eylül 1919’da Avusturya ile imzaladığı anlaşmadır. Savaş sonunda alınan karar “Ulus devletleri kurulacaktır” maddesine uyularak Avusturya- Macaristan İmparatorluğu parçalanmıştır. Avusturya toprakları tekrardan düzenlenmiştir. Anlaşma gereği Polonya’ya Yugoslavya’ya İtalya’ya ve Romanya’ya toprak bırakmak zorunda kalmıştır. Ordusu otuz bin kişiyle kısıtlanmıştır.

Triyanon Anlaşması

İtilaf devletleri tarafından 6 Haziran 1920’de Macaristan ile imzalanan anlaşmadır. Bu anlaşmada çoğu İttifak devletine yapıldığı gibi Macaristan’ın da bazı hakları kısıtlanmıştır. Bu maddelerin bir örneği Macaristan ordusunun 35 bin kişiyle kısıtlanmasıdır. Hafif silahlı olan bu ordunun savunma hakkının sadece ülke sınırları içinde bulunan yerler olduğu belirtildi. İmzalanan maddelerin yetersiz olduğunu düşünen İtilaf Devletleri anlaşmaya ağır savaş tazminatlarının daha sonra belirleneceğine dair bir madde de eklemişlerdir. Aynı zamanda bu anlaşma yüzünden Macaristan toprak kaybına uğramıştır.

Noyyi Anlaşması

İtilaf devletleri ile Bulgaristan arasında 27 Kasım 1919’da imzalanan anlaşmadır. Anlaşma, Bulgaristan’ın Ege Denizi’ni İtilaf Devletlerine bırakılacağı ve ordusunun 20 bin kişiyle sınırlandırılacağı gibi hükümler içermektedir. Anlaşma aynı zamanda devletin Balkan Savaşı sırasında kazanmış olduğu toprakları kaybetmesine yol açmıştır.

Sevr Anlaşması

Sevr Antlaşması, Paris Barış Konferansı sırasında karara varılamayan ve süreci en zorlu geçen anlaşmadır. İtilaf devletlerinin Osmanlı Devleti’ni çıkarları doğrultusunda sömürmek istemesi ve doğru paylaşıma ulaşamaması nedeniyle anlaşma süreci bu kadar uzamıştır. Anlaşma maddeleri Osmanlı Devleti için çok ağır maddeler içermektedir. Anlaşma; Osmanlı’nın başkenti olan İstanbul’un anlaşma maddelerine uyulmaması durumda Osmanlı’nın elinden alınması, Osmanlı’nın sahip olduğu İstanbul ve Çanakkale boğazlarının tüm devletlerin kullanımına açık hale getirilmesi ve boğazların uluslar arası bir komisyon tarafından yürütülmesi, Anadolu’da yeni devletlerin kurulması (doğu), Ege bölgesinin belli bir kısmının Yunanistan’a verilmesi, Antep, Suriye, Urfa ve Mardin’in Fransa’ya bırakılması, devlet askeri gücünün 50.700’le sınırlanması, ağır silah ve uçak kullanımına izin verilmeyip deniz kuvvetinde 13 savaş gemisi bulunması, Osmanlı Devleti’nin konumu nedeniyle değerli olan yolların, boğazların ve toprakların İttifak devletleri tarafından sınırlandırıp gerektiğinde el konulması gibi maddeler içermektedir.