11. Sınıf TarihTarih Dersi İçerikleriTarih Konu Anlatımları

Karlofça Antlaşması Sonrası Dış Siyaset (Tarih Konu Anlatımı)

Bu yazımızda tarih dersi konu anlatımları kapsamında 11. sınıf tarih dersinin 1. ünitesi olan Değişen Dünya Dengeleri Karşısında Osmanlı Siyaseti (1595-1774) ünitesinin 2. konusunun devamı olan Karlofça Antlaşması Sonrası Dış Siyaset konusuna yer verdik. Karlofça Antlaşması Sonrası Dış Siyaset konusunu “XVII. yüzyılda değişen siyasi rekabet içerisinde Osmanlı Devleti’nin ittifak girişimlerini açıklar.” kazanımı çerçevesinde anlattık.

Karlofça Antlaşması Sonrası Dış Siyaset

Ders: Tarih 11

Ünite: Değişen Dünya Dengeleri Karşısında Osmanlı Siyaseti (1595-1774)

Konu: Karlofça Antlaşması Sonrası Dış Siyaset

Kazanım: XVII. yüzyılda değişen siyasi rekabet içerisinde Osmanlı Devleti’nin ittifak girişimlerini açıklar.

Karlofça Antlaşması Sonrası Dış Siyaset konusunda Karlofça Antlaşması sonrasında Osmanlı Devleti’nin dış politikası nasıl değişmiştir? sorusunu yanıtlayarak dış politikada yaşanan gelişmeleri yazdık. Ayrıca Osmanlı Devleti’nin XVIII. yüzyılda Avrupalı devletlere karşı izlediği siyasetin genel özellikleri nelerdir? sorusunu yanıtladık.

Karlofça Antlaşması Hakında Bilgi

Osmanlı İmparatorluğu, yükselme döneminden sonra geçtiği duraklama döneminde, kendi lehinde olmayan birçok antlaşmaya imza atmıştır. Fakat bu antlaşmaların arasında Osmanlı Devleti tarihine damgasını vuran, Karlofça Antlaşması olmuştur. Karlofça Antlaşması, “Osmanlı Devleti’nin ilk toprak kaybettiği antlaşma” olarak Osmanlı Devleti tarihine geçmiştir. Karlofça Antlaşması, Osmanlı Devleti ile Lehistan, Avusturya, Venedik arasında; İngiltere ve Hollanda’nın arabuluculuğunda imzalanmıştır. Bu antlaşma, Osmanlı Devleti’nin Orta Avrupa’daki egemenliğinin sona ermesine sebep olmuştur. 1699 yılında Karlofça Antlaşması’nın imzalanmasının sebebi ise 1691 yılında kaybedilen Salankamen Savaşı ve 1697 yılında Zenta mevkiinde kaybedilen savaşlardır.

Karlofça Antlaşması Sonrasında Osmanlı Devleti’nin Dış Politikası Nasıl Değişmiştir?

Karlofça Antlaşması, Osmanlı Devleti’nin kaybettiği 16 yıllık savaşların ardından imzaladığı bir antlaşma olduğundan dolayı, Osmanlı Devleti’nin lehinde olduğu söylenemez. Hatta Osmanlı Devleti bu antlaşma ile çok büyük miktarda toprak kaybettiğinden dolayı bazı kaynaklar Karlofça Antlaşması’nı, Osmanlı Devleti’nin gerileme sürecinin başlangıcı olarak kabul etmektedirler. Bunun yanında Karlofça Antlaşması’na arabuluculuk eden İngiltere ve Hollanda, hiçbir devlet ile kendisini eşit görmeyen Osmanlı Devleti için çok büyük itibar kaybına sebebiyet vermiştir. Karlofça Antlaşması’nda kaybedilen topraklar sonucu, Osmanlı Devleti’nin politikası toprak kazanmak değil, kaybedilen toprakları geri almak şeklinde değişime uğramıştır.

Geliştirilen bu yeni politika, kısmen başarılı olabilmiştir. Osmanlı Devleti’nin uygulamaya başladığı bu yeni politika, Osmanlı Devleti’nin bir daha toparlanamayacağı çok uzun sürecek bir savunma dönemine sokmuştur. Osmanlı Devleti’ni bu denli hırpalayan antlaşma olan Karlofça Antlaşması, Osmanlı Devleti’nin kendi şartlarını kabul ettiremediği ilk antlaşma olmuştur. Osmanlı Devleti, Karlofça Antlaşma ile uğrayacakları ağır toprak kayıplarına halkın ve askerin göstereceği tepkileri azaltmak için, barış antlaşmasının karşı tarafın bir zorunluluğu (şartı) olarak değil de, Osmanlı Devleti menfaatlerinin elden geldiğince korunduğu müzakereler sonucu imzalandığını göstermeye çalışmışlardır. Bu yüzden de en ufak toprak parçasını bile elde etmek uğruna büyük çaba harcamışlardır.

Karlofça’yla Değişen Siyaset

Karlofça Antlaşması, Osmanlı Devleti’nin itibarını düşürdüğü gibi, Avrupalı Devletlerin gözünde, Osmanlı Devleti’nin bir tehdit olarak görülmemeye başlanmasına sebep olmuştur. Osmanlı Devleti, Karlofça Antlaşması’ndan önce hiç değer vermediği ülkelerin siyasetlerinin ve diplomasilerinin etkisi altında kalmaya başlamıştır. Bundan dolayı da siyasette denge politikası izlemeye başlamıştır. 17. yüzyıldan sonra Protestanlar arasında da Haçlı Zihniyeti zayıflamış ve İsveç, İngiltere, Hollanda gibi devletler, Osmanlı Devleti ile iyi ilişkiler kurma yönünde politikalar izlemiştir. İngiltere ve Hollanda gibi sömürgeci devletler için de Osmanlı Devleti ile iş anlaşıyor olmak çok önemli hâle gelmiştir. Buna karşın Osmanlı Devleti de Almanya, Lehistan, Rusya ve Venedik ile olan mücadelesinde Fransa’nın yanında başka devletlerle de iş birliği içerisine girmenin gerekliliğini görmüştür. Osmanlı Devleti’nin izlemeye başladığı denge politikasının en büyük sebeplerinden birisi de, artık eski gücünde olmayışı; birden fazla Avrupalı Devletle mücadele edebilecek güce sahip olmamasıdır.

Osmanlı Devleti’nin Karlofça Antlaşması’ndan sonra izlemeye başladığı denge politikası, onu diğer devletlere, özellikle de Avrupalı Devletlere büyük tavizler vermeye zorlamıştır. Osmanlı’nın bu tavizleri, bir son bulmayacak, hatta 1718 Pasarofça Antlaşması ile beraber artacaktır. Osmanlı Devleti 1699 yılından 1718 yılına kadar yürüttüğü denge politikasının yerini barış politikaları alacaktır. Denge politikası uygulayan Osmanlı Devleti, kaybettiği toprakları geri kazanmaya çalışırken imzalanan Karlofça Antlaşması maddelerine çok dikkat etmiş; karşı taraf maddelere aykırı bir harekette bulununca bunu gerekçe olarak kabul ederek kaybettiği toprakları geri almaya çalışmıştır. Buna örnek olarak 1714 yılında Osmanlı Devleti ile Venedik arasında geçen savaş verilebilir. Bu savaşta Osmanlı Devleti, Karlofça Antlaşması ile kaybettiği topraklardan olan “Mora ve çevresindeki adaları” geri almıştır.

Karlofça Antlaşması ile Osmanlı Devleti’nden toprak alan devletlerden biri olan Avusturya, Osmanlı Devleti’nin izlediği bu yöntem karşısında tarafsızlığını bozmuştur. Çünkü kaybettiği toprakları alma politikasıyla büyük başarılar elde eden Osmanlı Devleti, bu sefer de eski topraklarından olan Dalmaçya’ya yönelmiştir. Avusturya, tarafsızlığını bozarken Venedik ile de ittifak oluşturup güç toplamış ve Venedik ile gücünü birleştirip Osmanlı Devleti’ne karşı savaşmıştır. Hâlihazırda devam eden Venedik – Osmanlı savaşına eklenen Avusturya, savaşın dengesini bozmuş ve Tuna nehri kıyısında bulunan Petervaradin’de Osmanlı Devleti’ne karşı zafer elde etmişlerdir. Gücünü toplamış olan Avusturya, Petervaradin’deki zaferleri ile kalmamış, 1717 yılında Belgrad’ı da işgal etmiştir. Avusturya Belgrad’a girdiği sıralarda zayıflayan Osmanlı donanmasını fırsat bilen Venedik, papalık ve Malta şövalyelerinden aldığı destek ile Dalmaçya’ya asker çıkarmış ve Osmanlı Devletini çok zor durumda bırakmıştır.

Çok fazla cephede aynı anda savaştığından dolayı Osmanlı Devleti donanması yetersiz kalmıştır. Bu yüzden Osmanlı Sadrazamı Damat İbrahim’in barış isteği üzerine İngiliz ve Hollanda elçilerinin girişimiyle 1718 yılında Pasarofça Antlaşması imzalandı. Karlofça sonrası kaybedilen yerleri geri alma girişimlerinde Rusya – Venedik ikilisine karşı verdiği mücadeleler ile başarılı olan Osmanlı Devleti, Avusturya – Venedik ittifakına karşı aynı başarıyı yakalayamamıştır. Avusturya – Venedik ittifakına karşı kaybettiği savaşların sonucu olarak imzalanan Pasarofça Antlaşması’yla Belgrad, Semendire dahil, Temeşvar ve Kuzey Sırbistan gibi yerler Avusturya’ya bırakıldı. Avusturya, Osmanlı topraklarında konsolosluk açma hakkı ve Osmanlı Devleti’nden ticari imtiyazlar elde etti. Bu antlaşma ile Bosna ve Preveze’de ele geçirilen kaleler ve Dalmaçya kıyıları Venedik’e verilirken Mora Osmanlı’da kaldı.

Araştıralım: Osmanlı Devleti’nin 18. Yüzyılda Avrupalı Devletlere Karşı İzlediği Siyasetin Genel Özellikleri Nelerdir?

Karlofça Antlaşması ile zaten sor bir duruma girmiş olan Osmanlı Devleti, Pasarofça Antlaşması ile kaybettiği toprakları geri kazanma umutlarını da kaybetmiş oldu. Kaybettiği topraklara tekrardan sahip olma umutlarını kaybetmiş olan Osmanlı Devleti, sahip olduğu toprakları korumaya yönelik bir politika uygulamaya başladı. Fakat Osmanlı Devleti sahip olduğu toprakları korumaya çalışırken 1733 senesinde Rusya ile Avusturya, Osmanlı Devleti karşısında gizli bir ortaklık yaparak Osmanlı topraklarını kendi aralarında paylaşmışlardı. Kurulan bu ittifakta paylaşılan Osmanlı topraklarının Kırım tarafı Rusya’ya, Bosna – Hersek tarafları da Avusturya’ya kalacaktı. Yapılan bu planlamaların ardından Rusya, Azak ve Kırım’a saldırmış, bunun sonucunda Osmanlı Devleti 1736 yılında Rusya’ya savaş ilan etmiştir.

Rusya, Kırım bölgesinde Osmanlı Donanmasına karşı üstünlük kurarken batı cephesinde de Avusturya Eflâk, Bosna ve Sırbistan’a saldırarak Osmanlı topraklarında ilerlemeye başlamıştı. Avusturya’yı art arda zaferlerle püskürten Osmanlı Devleti, bu sayede Rusya’nın da geri çekilmesini sağlamıştır. Osmanlı Devleti her ne kadar denge politikası, hatta savunmaya yönelik bir politika uygulamaya çalışmakta olsa da Avrupa’daki ülkelerin ve Rusya’nın baskısından dolayı çok yıpranmış ve yaklaşık 180 yıl sonra zamana yenik düşmüştür.

18. yüzyılda yaşadığı toprak kayıpları sonucunda politikasını daha da içe çeviren Osmanlı Devleti, Avrupa’daki Devletlerin birleşip ittifak oluşturması karşısında Osmanlı donanması zayıf kalmıştır. Her Antlaşma sonucu politikasını daha da savunma ağırlıklı olarak değiştirmiştir. Osmanlı Devleti, her ne kadar savunmaya yönelik politikalar izlemeye başlamış olsa da, yapılan antlaşmalarda topraklarının bölüşülmesine elinden geldiği kadar itiraz etmiştir. Ancak büyük bir kısmında başarılı olamamıştır. Aslında Osmanlı Devleti savaş alanında başarılı olsa da Karlofça Antlaşmasından sonra zayıflayan diplomasisinden dolayı savaş sonraları yapılan antlaşmalarda masa başında kaybetmiştir. Yani Osmanlı Devleti 18. Yüzyılda Avrupa Devletlerine karşı çok zayıf bir diplomatik yol izlemiştir.


1. Ünitenin Tüm Konuları: Değişen Dünya Dengeleri Karşısında Osmanlı Siyaseti (1595-1774) ünitesinin tüm konularını aşağıdaki başlıklarda inceleyebilirsiniz.

1. Konu: 1595-1700 Yılları Arasındaki Siyasi Gelişmeler

2. Konu: Uzun Savaşlardan Diplomasiye

Avusturya ile Uzun Savaşlar Dönemi

Osmanlı-Safevi Savaşları (1578-1639)

Sınırları Belirleyen Antlaşma: Kasr-ı Şirin (1639)

XVII. Yüzyılda Osmanlı Devleti’nin Dış Politikası

Kutsal İttifak Osmanlılara Karşı

Karlofça Antlaşması Sonrası Dış Siyaset (Şu an bu başlıktasınız!)

3. Konu: Avrupa’da Din Savaşlarından Modern Devlete

Otuz Yıl Savaşları (1618-1648)

Westphalia Antlaşması’nın Sonuçları

Modern Devlet (Hazırlanmaktadır…)

4. Konu: XVII. ve XVIII. Yüzyıllarda Osmanlı Devleti’nde ve Avrupa’da Denizcilik Faaliyetleri

Sömürgecilik Hızlanıyor

Osmanlı Denizciliğinde Kadırgadan Kalyona Geçiş

Osmanlı Devleti’nin Denizlerdeki Egemenliği Zayıflıyor

5. Konu: Fetihlerden Savunmaya

Prut Sonrası Gelişmeler

Doğu’da Mücadele ve Safevilerin Sonu

1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı

Küçük Kaynarca Antlaşması (1774)

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Bu Konuyla İlgili Yazılar

Başa dön tuşu

Metin kopyalamanın açılabilmesi için
lütfen web sitemizdeki herhangi bir reklama
tıklayarak bize destek olunuz.

Kapalı

Reklam Engelleyici Algılandı

Lütfen reklam engelleyicinizi kapatarak bize destek olunuz. Anlayışınız için teşekkür ederiz.