Kabileden Devlete (Tarih Konu Anlatımı)

Bu yazımızda tarih dersi konu anlatımları kapsamında 9. sınıf tarih dersinin 2. ünitesi olan İnsanlığın İlk Dönemleri ünitesinin 5. konusu olan Kabileden Devlete konusuna yer verdik. Kabileden Devlete konusunu “İlk Çağ’da siyasi gücün kaynaklarını siyasi organizasyon türleriyle ilişkilendirir.” kazanımı çerçevesinde anlattık.

Kabileden Devlete

Ders: Tarih 9

Ünite: İnsanlığın İlk Dönemleri

Konu: Kabileden Devlete

Kazanım: İlk Çağ’da siyasi gücün kaynaklarını siyasi organizasyon türleriyle ilişkilendirir.

Kabileden Devlete konusunda öncelikle kabile, topluluk, devlet ve şehir devleti kavramlarını açıkladık. Daha sonra ilk devletlerin nasıl ortaya çıktığı konusu ile bu devletlerin nasıl yönetildiği (yönetim biçimleri) konusunu inceledik.

Kabile Nedir? İlk Topluluklar Nasıl Ortaya Çıkmıştır?

Kabile, soy birliğine dayanan kendi örf ve adetleri olan bir nevi örgütlenme biçimidir. Kabileler ile birlikte insanların ilk koruma ve sevgi dürtüleri ortaya çıkmıştır. Kabilelerde giyiniş tarzı çok önemli olduğundan her kabilenin farklı giyinimleri vardır. Her kabilenin başında bir yönetici bulunur bu yöneticiye de reis denir, reis kabileyi bir arada tutar ve kabilenin kendi adetlerini korumasına yardımcı olur. Kabile içinde günümüzdeki milletlerde olduğu gibi modernleşme görülmez, kabile içinde bir hiyerarşi yoktur sadece orada yönetici en üstün kişidir. Ancak kabiledeki toplumlar gelişmeye açık toplumlar değildir.

Topluluk sözcük anlamında aynı türden canlıların bir araya gelmesiyle oluşan küme olarak geçer bu da demek oluyor ki topluluk için birden fazla kişi olması yeterlidir. İlk topluluklar insanların artık tek başına hareket edemeyince örneğin tarım yapmak, avlanmak gibi faaliyetlerin insanlar tarafından birden fazla kişiyle yapılması gerektiği düşünülerek ortaya çıkmıştır. Bu insanlar ilk başta az kişiyle başlayarak daha sonra gelişmeyle beraber ihtiyaçları da ağırlaşınca topluluklarına daha fazla insan almaya başlamıştır.

Devlet Nedir? Devlet Yönetim Biçimleri Nelerdir?

İnsanlar her zaman belirli bir sınıfa ait olmak ister ve bu istekleri doğrultusunda da toplulukları oluşturur bu toplulukların daha büyüğüne ve daha gelişmiş haline devlet denir. Her devletlerin içinde milletler bulunur bu milletlerin kendine özgü kültürleri ve anlayışları vardır. Bu devletlerin büyüyüp gelişmesi için bir yönetim biçimine ihtiyaçları vardır. Bu yönetim biçimleri devletlerin içinde bulunduğu milletlere göre de fark gösterir. Bu yönetim biçimleri arasında oligarşi, monarşi, demokrasi vardır.

Oligarşi, eski Yunanlılarda ortaya çıkmış bir yönetim biçimidir, devletin belirli bir kurum ve zümre tarafından istenildiği gibi yönetilmesidir. Bu zümre veya grup soylu ailelerden gelir bu yöneticilere örnek olarak Rotschild ailesi verilebilir. Monarşi belirli bir insanın tek başına bütün ülkeyi yönetir, bu yönetim biçiminde devletin bütün hakları o insana verilir günümüzde Katar, İspanya, Andorra ve İsveç gibi ülkeler monarşi ile yönetiliyor. Demokrasi bütün insanların devletin ve adaletin önünde eşit olduğu yönetim biçimidir, bu yönetim biçimine bütün insanlar görüşlerini istediği gibi belirtebilirler. Demokraside yöneticiler halkın oylarıyla iş başına gelirler, demokrasinin temel amacı insanların hak ve özgürlüklerinin gerçekleşmesini sağlamaktır.

Okuma Önerisi: Bu konuyla ilgili olarak Yönetim Biçimleri Nelerdir? Nasıl Ortaya Çıkmıştır? başlıklı yazımızı da inceleyebilirsiniz.

İlk Devletler Nasıl Oluşmuştur?

Devletler insanların kendilerini bir yere ait gördüğü yerlerdir. İnsanların içinde her zaman kendini bir yerlerde görme arzusu olmuştur bunun sonucunda insanlar toplulukları oluşturmuşlardır, bu topluluklar gelişerek kabileleri ve daha da ilerleyerek topluluklarında en moderni olan devletleri oluşturmuştur. Devletlere her ne kadar bir milletin adı verilse de devlet içinde birçok topluluk yaşayabilir örneğin şu an Amerika’nın içerisinde onlarca farklı milletten insanlar yaşamaktadır. Her milletin farklı kültürleri vardır.

Devletlerin ortaya çıkışı da aslında insanların kendi çıkarlarını koruması ve sınıfsal farklılıklardan dolayı ortaya çıkmıştır insanlar kendi kurduğu sistemlerin devamını isterler ve bunun sonucunda da kültürel inanlar arasında anlaşmazlıklar ve savaşlar çıkmıştır, aslında devletler de savaşlardan kurulan bir yapıdır devlet savaşlardan beslenir ancak ancak beslenmenin dozunu kaçırdığında şişer ve patlar, yani aslında devlet savaş, savaş da devlet demektir ikisi de birbirini tamamlayan olgulardır. İnsanlar barındığı devlet içinde mutlu olurlarsa eğer o devlette huzurlu olur nitekim insanları mutlu olmayan bir devlet aslında bir cehennemdir o devlet her zaman savaş yapmak ister ve bunun sonucunda da yeni devletler kurulur dünyanın düzeni işte böyledir.

Şehir Devleti Nedir? Şehir Devletleri Hakkında Bilgi

Mısır’da “nom”, Sümerlerde “site”, İyon ve Dorlarda “polis” adı verilen şehir devletlerini inceleyelim. Sümerler, tarihe çok fazla katkı sağlamıştır tekerlekte bunun en iyi örneklerinden birisidir. Aynı zamanda da tarımla da uğraşmışlardır, kelime anlamı “toplu konut yerleşkesi” olan site sayesinde Sümerler bu tarımsal faaliyetlerini ve sosyal yaşantılarını da daha rahat yönetmişlerdir. Her toplumda olduğu gibi Sümerlerinde farklı sitelerinde farklı kültürel yapılaşmalar vardı, bu şehir devletlerinin sınırları ise küçük taş ve kayalar kullanılarak belirlenmişti. Bu şehir devletleri Ensi ve Patesi adı verilen kral-rahiplerle yönetiliyordu.

Mısırlar’ın temel geçim kaynağı tarımdı ve tarımla uğraşmak içinde yerleşik hayata geçmeleri ve toplu bir şekilde yaşamaları gerekiyordu ve bunun sonucunda da “Nom” adı verilen şehir devletlerini kurdular. Nom ilk siyasi teşkilatlanma olarak da geçer, Nom’un kelime anlamı yöre olarak kabul edilir, her farklı topluluğun olduğu gibi Nomlar’ın da kendilerine has yöreleri ve kültürleri vardı. Antik çağda Nomlar, Nomark adı verilen kişilerce yönetiliyordu bu şehir devletleri aynı zamanda da yarı feodal bir yönetim biçimine sahiplerdi.

Polis devleti Orta Çağ’da çıkmıştır, polis devletleri diğer şehir devletlerinin aksine herhangi bir kural barındırmıyordu, yöneticileri istediği zaman istediğini yapabilmekteydi ve böylece her şey yöneticinin elinde oluyordu. Halk yönetici ne derse ona kayıtsız şartsız uymak zorundaydı, bir nevi bu devlet faşist bir sistem ile yönetiliyordu.

Tartışalım: İnsanların Birlikte Yaşama Gereksinimleri Hangi Kurumları Mecburi Hale Getirmiştir?

İnsan ırkı tek başına yaşayamaz ve sosyalleşmesi gerekir ve bu sosyalleşme ihtiyacı doğrultusunda bazı kurumlar ortaya çıkmıştır. İnsanlar sosyalleştiği zamanda başka insanlara karşı kendi sınırlarını ve çizgilerini koymuştur ve buda kültürlerin ortaya çıkmasını sağlamıştır. Ancak bu kurumlar sadece kültür ile alakalı değildir bu kurumlar aynı zamanda da insanların temel haklarıyla da alakalıdır. Hastane bunlardan bir tanesidir hastane, insanların hastalandığı zaman gidip tedavi olduğu bir sağlık kurumudur.

Emniyet kurumları da insanların korunmasıyla alakalıdır. İnsanlar sosyalleşince birtakım problemler de ortaya çıkabilir. Bunu önlemek içinde emniyet kurumları vardır. Ancak insanlar arasında her zaman birtakım problemler çıkacaktır. Bu problemler için de adalet kurumları vardır. Adalet kurumları insanların kendi haklarının savunması zarar veren insanın da birtakım cezalar alması için vardır. Ve bunlardan en önemlisi eğitim kurumlarıdır eğitim kurumları her şeyin başıdır eğer düzgün eğitim alınmazsa bu kurumlar hiçbir zaman doğru işlenmeyecektir, eğitim kurumları insanların düzgün bir eğitim alması için vardır ve herkesin eğitim alabilmesi için eğitim ücretsizdir.

Araştıralım: Günümüzde Kabile Anlayışına Sahip Topluluklar Hangi Bölgelerde Yaşamaktadır?

Günümüzde kabile anlayışına sahip topluluklar çok fazla yoktur. Ancak var olan kabile toplulukları kendilerinden farklı hiçbir insanla konuşamayacağı hatta göremeyeceği izole ortamlarda yaşarlar bu topluluklar kendilerinin yanına gelen insanlara karşı çok saldırgan ve agresif yaklaşırlar çünkü bu topluluklarda koruma içgüdüsü çok gelişmiştir ve her yanlarına gelen insanları kendilerine zarar verecek varlıklar olarak görürler. Bu topluluklar şu anda Afrika ve amazon ormanları gibi izole edilmiş yerlerde yaşamaktadır. Bu topluluklara örnek olarak Sentinel kabilesi verilebilir. Sentinel kabilesinin yaklaşık 60 bin yıldır aynı adada izole bir biçimde yaşadığı düşünülüyor. Sentinellilerle ilk kez 1880’de Maurice Vidal Portman tarafından iletişime geçildi. Portman tarafından adadan zorla kaçırılan 6 Sentinelli ile iletişim kurmaya çalıştı ancak Sentinelliler Portman’ın kedileriyle iletişim kurmalarına izin vermediler.

---

2. Ünitenin Tüm Konuları: İnsanlığın İlk Dönemleri ünitesinin tüm konularını aşağıdaki başlıklarda inceleyebilirsiniz.

1. Konu: İnsanlığın İlk İzleri

İlk İnsanların Hayat Tarzı ve Geçim Kaynakları

Yerleşik İnsan ve Medeniyet

Sözlü Kültür

Tarih Öncesi Dönemlendirme

2. Konu: Yazının Gelişimi

Yazılı Kültürün Başlaması

İlk Çağ’da Bilim

3. Konu: İlk Çağ’da Başlıca Medeniyet Havzaları

4. Konu: İnsan ve Göç

Toplulukların Yeni Coğrafyalara Hareketleri

İlk Çağ’ın Tüccar Toplulukları

5. Konu: Kabileden Devlete (Şu an bu başlıktasınız!)

İlk Devletlerde Gücün Meşruiyet Kaynağı

İlk Siyasi Organizasyon Türleri

İlk Devletlerde Askeri, Sosyal ve Ekonomik Yaşam

6. Konu: Kanunlar Doğuyor