Anzak Günü Nedir? Anzak Günü Kutlamaları

Bu yazımızda Anzak Günü konusunu ele aldık. Birinci Dünya Savaşı‘nda Çanakkale’de savaşan Anzak askerlerinin anıldığı gün olan Anzak Günü, her yıl 25 Nisan’da kutlanmaktadır.

Anzak Günü Nedir?

Anzak Günü, her sene 25 Nisan’da, Çanakkale Savaşı’nda savaşmış ve can vermiş olan Avustralyalı ve Yeni Zelandalı askerlerin, hizmetleri ve cesaretleri için anıldığı gündür.

Anzak Günü, Anzak askerlerinin büyük kayıplarla cepheye sürüldüğü ilk günü işaret eder. Anzak kısaltması, “Australian and New Zealand Army Corps” anlamına gelir. Anzak günü, Yeni Zellanda ve Avustralya’da büyük bir önem teşkil eder; ancak seremonilerin anlamları ilk yapıldıkları günden itibaren politik amaçlarla kullanılmıştır. Queensland Üniversitesi tarih profesörü Martin Crotty, “1916’dan, ilk seremonilerden itibaren, gün politik amaçlar için kullanılmış, hala devam eden savaş için bir propaganda aracı olarak kullanılmıştır.” ifadesini vermiştir.

25 Nisan 1915’te Ne Oldu?

1915’te, Anzak birlikleri İtilaf Devletleri’nin Çanakkale’yi işgal edip boğazların kontrolünü ele geçirmek amacıyla gönderdiği birliklerin bir parçasını oluşturmak amacıyla kurulmuştur. Asıl amaçları İstanbul’a ulaşıp, Osmanlı Devleti’ni savaş dışı bırakmak olmuştur. 25 Nisan 1915’te Çanakkale’ye çıkartılan birlikler, Mustafa Kemal’in önderliğindeki Türk birliklerinden sert bir karşılık almıştır. Çok daha hızlı bitmesi planlanan savaş, Türklerin direnişi sayesinde bir berabere durumuna dönüşmüş ve savaş 8 ay daha sürmüştür. 1915’in sonuna kadar iki taraf da ağır kayıplar vermiş ve büyük zorluklar atlatmış, dolayısıyla İtilaf Devletleri askerlerini geri çekmiştir. 8709 Avustralyalı, 2721 Yeni Zelandalı olmak üzere toplamda 56000 İtilaf askeri ölmüştür. Bu haberler Avustralya ve Yeni Zelanda’da büyük bir etki yaratmış ve 25 Nisan hızlıca ulusal bir gün yapılmıştır.

Anzak Günü Tarihi

Birinci Dünya Savaşı ve İkinci Dünya Savaşı arasında Anzak Günü, genellikle askere alımın önemli olduğu İkinci Dünya Savaşı döneminde veya başka politik amaçlar için kullanılmıştır.

İkinci Dünya Savaşı’ndan itibaren Anzak Günü, hayatını kaybeden Avustralyalı ve Yeni Zelandalı tüm askerlere adanmış, günün anlamı genişletilmiş, savaş fark etmeksizin şehitlerin anıldığı bir gün olmuştur. 1942’de geleneksel olarak Avustralya Savaş Anıtı’nda kutlanılmaya başlamış ve o günden itibaren kutlanılmaya devam etmektedir.

1950’lerden itibaren Yeni Zelandalılar arasında günün popülaritesi düşmeye başlamıştır. Bunun sebebi büyük oranla gün boyunca pek çok faaliyetin yasaklanması olmuştur. 1953 ve 1959’da günün cumartesine denk gelmesi sebebiyle gün özellikle fazla tepki doğurmuştur. Bunun üzerine 1966’da yayımlanan yeni yasa ile gün içerisinde yasaklanan faaliyetler tekrar serbest olmuştur.

Avustralya’nın Vietnam Savaşı’ndaki katılımı sırasında güne olan ilgi en düşük seviyelerine ulaşmıştır. Savaş karşıtı propaganda yapan topluluklar, günü bir ifade aracı olarak kullanmıştır, ve önlerindeki 20 yıl boyunca Avustralya’nın İngiliz hegemonyası altındaki yerini sorgulatmıştır.

1980’lerin sonu ve özellikle 1990’lardan itibaren ilgi ve katılımda bir artış görülmüştür. 25 Nisan 1990’da Bob Hawke, Çanakkale’yi ziyaret eden ilk politikacı olmuştur, ayrıca hükümete gazileri Çanakkale’ye götürmeleri için teşvikte bulunmuştur.

Katılımın büyük bir kesimini Avustralyalı gençler oluşturmaktadır. Bu, bazıları yeni jenerasyonların eskileri onurlandırması şeklinde adlandırılmıştır. Şafak itibariyle anma yürüyüşleri savaş anıtlarından başlar, ancak bu yürüyüşler sadece Avustralya ve Yeni Zelanda ile sınırlı değil, Çanakkale Savaşı’nda kayıp veren diğer ülkeler olan Fransa’nın Viller-Bretonneux ve Türkiye’nin Çanakkale şehirlerinde de yapılır.

Anzak Günü Kutlamaları

Avustralya’da kutlamalar şöyledir; gün boyunca spor faaliyetleri düzenlenir, pek çok şehirde anma konuşmaları yapılır, yürüyüşler düzenlenir ve televizyondan yayın yapılır. Ayrıca hükümet güne özel pek çok posta pulu basmıştır.

Yeni Zelanda’da kutlamalar ise şöyledir; gün boyunca birlik duygusunu ifade eden konuşmalar, yürüyüşler ve ülkenin çeşitli gruplarından katılım görülür. Bunların arasında polis gücü, itfaiye, izciler gibi çeşitli gruplar vardır.

Anzak Günü, Antarktika, Belçika, Brunei, Kanada, Kıbrıs, Mısır, Fransa, Almanya, Hong Kong, İrlanda, İsrail, Malezya, Malta, Pasifik Adaları, Polonya, Singapur, Güney Sudan, Tayland, Birleşik Krallık, Amerika Birleşik Devletleri gibi pek çok ülkede senelik olarak kutlanılmaktadır.

En başından itibaren Anzak adını herhangi bir ticari amaçla kullanmak, 1920 Anzak bildirgesi ile yasaklanmıştır. Yanlış kullanım hapis cezası veya para cezası gibi cezalarla cezalandırılmıştır. Ancak son günlerde günün ticarileşmesi üzerine çekinceler artmıştır. Woolworth’ün “Fresh in Our Memories” hareketi gibi hareketler oldukça fazla tepki çekmiş, insanların günün ticarileşmesine karşı olan çekincelerini arttırmıştır. Dr. Holbrook’a göre, Avustralya’da Anzak Günü pek çok kişi tarafından Noel ve Paskalya’dan daha kutsal görünmektedir.

Son birkaç yıldır, gençlerin katılımının artmasıyla birlikte günün bir festival havasına bürünmesi beraberinde pek çok eleştiri getirmiştir. Günün sosyal medyada online bir şekilde yayılması, dijital kutlamalar gibi etkinlikler bazılarınca yanlış görülmüş, böyle bir olayın gerçek hayatta kalması gerektiği, öbür şekilde ciddiyetini ve önemini kaybettiği belirtilmiştir.

Not: Bu konuyla ilgili olarak Çanakkale Savaşı’nı Ne Kadar İyi Biliyorsunuz? başlıklı testimizi de çözebilirsiniz.