İkinci İnönü Savaşı Nedir? Nedenleri, Sonuçları ve Önemi

İkinci İnönü Savaşı nedir? İkinci İnönü Savaşı, 23 Mart- 1 Nisan 1921 tarihlerinde TBMM Hükümeti ile Yunanistan Krallığı arasında Eskişehir’in İnönü ilçesinde yaşanmıştır. Savaşın sonucunda Yunan ordusu İnönü mevzilerinden geri çekilmiştir.

Bu yazımızda İkinci İnönü Savaşı nedir? İkinci İnönü Savaşı nedenleri nedir? İkinci İnönü Savaşı sonuçları nedir? İkinci İnönü Savaşı önemi ve özellikleri nedir? İkinci İnönü Savaşı ne zaman, nerede ve nasıl yaşandı? İkinci İnönü Savaşı komutanları kimlerdir? sorularını yanıtladık. Tüm ayrıntılarıyla II. İnönü Muharebesi (23 Mart- 1 Nisan 1921) hakkında bilgi verdik.

İkinci İnönü Savaşı Nedir?

İkinci İnönü Savaşı nedir? İkinci İnönü Savaşı ne zaman, nerede ve nasıl yaşandı? sorularını yanıtlayalım. Savaş öncesi ilk dört gün Yunan ordusu başarılı saldırılar yaparak 24 Mart tarihinde Dumlupınar’ı ve 27 Mart tarihinde de Afyon’u ele geçirmişlerdir. Eskişehir tarafına doğru ilerleyen Yunan ordusu daha öncesinde mağlup oldukları Birinci İnönü Savaşı’nda deneyip başarmadıkları yolu tekrardan takip ederek İnönü’ye kadar gelmiştir. 27 Mart sabahı İnönü yakınlarında savaş başlamıştır. Savaşın ilk günlerinde Yunan ordusu etkili saldırılar uygulayarak üstün gelmiştir. Yunan ordusunun Türk ordusuna karşı avantajlı olduğunun fark edilmesinin ardından Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin verdiği kararla Milli Savunma Bakanı Fevzi Paşa, Batı cephesine takviye olarak gönderilmiştir. Bölgenin müdafaa edilmesinde zaaf göstermeyen ve kararlı olan Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa’nın karşı saldırısı ile Yunan kuvvetleri geri çekilmiştir. Sonrasında Türk süvarilerinin geri çekilen Yunan askerlerini ısrarla takip etmeleri sonucu ağır kayıplar verilmiştir.

İkinci İnönü Savaşı Nedenleri Nelerdir?

Birinci İnönü Savaşı sonrası istediklerini elde edemeyen Yunan ordusu, Türk ordusunun kesin zaferi ile taarruzu kesmek ve geri çekilmek zorunda kalmıştır. Bu mağlubiyet sonrasında İtilaf Devletleri’nin Yunan ordusuna güveni azalmıştır. İtilaf Devletleri’nin Birinci İnönü Savaşı sonrası düzenledikleri Londra Konferansı’nda istedikleri sonucu elde edememişlerdir. İtilaf Devletleri, Londra Konferansı sonrası Türkiye Büyük Millet Meclisi hükümetine Sevr projesini kabul ettirmek için Yunanlıları kışkırtmış ve onları Türklere karşı bir kere daha taarruza geçmelerini sağlamışlardır.

Birinci İnönü Savaşı’nın sonunda aldıkları yenilgiyle itibar kaybetmiş olan ve İtilaf Devletleri’nin güvenini kazanmak isteyen Yunan ordusu kışkırtmalar sonrası 23 Mart 1921’de bir kere daha taarruza geçmiştir. İkinci İnönü Muharebesi olarak geçen bu savaşın bir diğer nedeni ise Birinci İnönü Savaşı sonrası kayıp vermiş ve zayıflamış Türk ordusunun toparlanmasına izin vermeden bir kere daha saldırıya geçerek Eskişehir ve Afyon stratejik konumunu ele geçirmektir. İkinci İnönü Muharebesi’nin temel amacı ise Birinci İnönü Savaşı’nda olduğu gibi Ankara’yı işgal etmek, Türkiye Büyük Millet Meclisi’ni kapatmak ve Millî Mücadele’nin sona ermesini sağlamaktır.

İkinci İnönü Savaşı Sonuçları Nelerdir?

İkinci İnönü Savaşı da Birinci İnönü Savaşı gibi Türklerin kesin zaferiyle sonuçlanmıştır. Savaş sonrası Yunan ordusu geri çekilmek zorunda kalmıştır. Mustafa Kemal Paşa, savaşın zaferle sonuçlanmasının ardından İsmet Paşa’ya kutlama telgrafı çekmiştir. Bu telgrafta “Siz orada yalnız düşmanı değil, milletin makus talihini de yendiniz.” Diyerek İsmet Paşa’yı onurlandırmıştır. Bu zafer Türk tarafınca coşkuyla karşılanmıştır ve Türk milletinin moralini ve Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne duyduğu güveni arttırmıştır. İkinci İnönü Savaşı’nda Türk ordusuna karşı büyük bir askeri avantaja sahip olan Yunan ordusunun tekrar mağlup olması sonucunda İtilaf Devletleri’nin Yunanlılara duyduğu güven büyük ölçüde azalmıştır.

İngiltere, iki kere zafer kazanmış ve güçlenen Türkiye Büyük Millet Meclisi ile ilişki kurabilmek adına Malta’da tutuklu olan 40 Türk’ün serbest bırakılmasına karar vermiştir. Savaşın İtilaf Devletleri için kötüye gittiğini fark eden İtalyanlar Güney Anadolu’dan askerlerini çekmeye başlamıştır. Aynı şekilde Fransa da Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti’yle iletişime geçerek Zonguldak’tan askerlerini çekmiştir. Bu savaş sonrasında Birinci İnönü Savaşı’nda başarı göstermiş olan düzenli ordu bir kez daha zafer kazanmış ve düzenli orduya duyulan güven artmıştır. Türk ordusunun Yunanlıları arka arkaya iki kere yenilgiye uğratması Yunanlıların İtilaf Devletleri’nin gözünden düşmesine ve her ikisinin de moralinin bozulmasına sebep olmuştur.

İkinci İnönü Savaşı Önemi ve Özellikleri Nelerdir?

İkinci İnönü Savaşı, Milli Mücadele sırasında Türk ordusunun Yunan ordusuna karşı bir kez daha galip gelmesiyle sonuçlanmıştır. Savaşın sonucu kesin Türk zaferi olarak belirlenmiştir. Bu savaş sonrası Türk milletinin Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti’ne, düzenli orduya ve Milli Mücadele’ye duyduğu inanç artmıştır. Zafer Türk halkınca coşkuyla karşılanmış ve Türk halkının morali artmıştır. İkinci İnönü Savaşı’nda Türk ordusunun 15.000 asker, 235 ağır makineli tüfek, 55 hafif makineli tüfek ve 104 topu; Yunan ordusunun 30.000 asker, 720 ağır makineli tüfek, 3.134 hafif makineli tüfek ve 220 topu vardır.

Yunan ordusunun askeri gücünün Türk ordusundan fazla olmasına rağmen Türk ordusunun galip gelmesi, Yunanlıların İtilaf devletlerinin gözünde düşmesine ve İtilaf devletlerindeki bazı ülkelerin Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti’yle antlaşma imzalayarak işgal ettikleri topraklardan çekilmelerine sebep olmuştur. Bu savaşın sonucunda İtilaf devletleri arasında fikir ayrılıklarının çıktığı ve kazanmaya dair inançlarının azaldığı gözlemlenebilir. Mustafa Kemal Paşa, savaş sonrası Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa’ya gönderdiği kutlama telgrafında “Siz orada yalnız düşmanı değil, milletin makus talihini de yendiniz.” diyerek dört bir yanı işgalcilerle çevrelenmiş ve zor zamanlar yaşamış olan Türk milletinin kötü kaderinin tersine çevrildiğini ve Türk milletinin bağımsızlığa olan inancının tekrardan yeşerdiğini vurgulayarak İkinci İnönü Savaşı’nın önemini belirtmiştir.

İkinci İnönü Savaşı Komutanları Kimlerdir?

İkinci İnönü Savaşı’nda Türk tarafının komutanı İsmet İnönü ve Yunan tarafının komutanı Anastasios Papoulas’tır.

Ayrıca Türkiye tarafında Fevzi Paşa, Mehmet Arif Bey (11. Kolordu), Mehmet Atıf Bey (24. Kolordu), Mehmet Nâzım Bey (4. Kolordu) gibi konutanlar da görev yapmıştır. Yunan tarafında ise Ptolemaios Sarigiannis ve Konstantinos Pallis birliklere komuta etmiştir.

İsmet İnönü Kimdir?

Mustafa İsmet İnönü İzmir’de 1884’te dünyaya gelmiştir. İlkokul ve ortaokulu Sivas’ta okumuş ve Mühendishane-i Berri-i Hümayun’u bitirmiştir. 1903’te Kara Harp Okulu’ndan ve 1906’da Harp Akademisi’nden mezun olmuştur. Mezun olduktan sonra ordunun farklı bölmelerinde görev yapmıştır. 1910 ile 1913 yılları arası Yemen İsyanı’nın bastırılmasında görev almıştır. I. Dünya Savaşı’nda Kafkas Cephesi’nde Kolordu Komutanı olarak görev yapmış ve Suriye Cephesi’nde savaşmıştır. Milli Mücadele esnasında Mustafa Kemal Paşa ile birlikte çalışmış ve Batı Cephesi Komutanlığı’na getirilmiştir. Batı Cephesinde Çerkez Ethem kuvvetleriyle savaşmış ve Birinci ve İkinci İnönü Savaşları’nı yönetmiştir. Savaşlardan sonra tuğgeneralliğe yükseltilmiştir.

Sakarya Meydan Savaşı ve Büyük Taarruz sonrası Milli Mücadele’nin zaferle sonuçlanmasının ardından Lozan Barış Konferansı’na giden Türk heyetinin başkanı olarak katılmıştır. 24 Temmuz 1923 tarihinde Lozan Barış Antlaşması’nı imzalamıştır. Cumhuriyetin ilanıyla kurulan ilk hükümette Başbakan olarak görev yapmıştır. Mustafa Kemal Atatürk’ün ölümünün ardından TBMM tarafından Türkiye’nin ikinci Cumhurbaşkanı seçilmiş ve 1938-1950 yılları arası Cumhurbaşkanı olarak görev yapmıştır. 1950’de yapılan seçimleri kaybetmiş ve 1960 yılına kadar Ana Muhalefet Partisi Başkanı olarak görev yapmıştır. Sonrasında Kurucu Meclis üyeliğine seçilmiş ve 10 Kasım 1961’de tekrar Başbakanlığa atanmıştır. 1965’te görevinden ayrılmıştır. Sonrasında milletvekili olarak siyasetle uğraşmaya devam etmiştir. 1972’de Parti Genel Başkanlığı ve milletvekilliği görevlerinden istifa etmiştir ve Anayasa gereği Cumhuriyet Senatosu tabii üyeliği görevinde bulunmuştur. Mevhibe İnönü ile evlenmiş ve 4 çocuğu olmuştur. 25 Aralık 1973’te Pembe Köşk’te vefat etmiştir.

Okuma Önerisi: Bu konuyla ilgili olarak İsmet İnönü Kimdir? İsmet İnönü’ye Yönelik Suçlamalar ve Gerçekler başlıklı yazımızı da inceleyebilirsiniz.

Anastasios Papoulas Kimdir?

Anastasios Papoulas Kurtuluş Savaşı sırasında Anadolu’daki Yunan kuvvetlerini yönetmiş olan komutandır. 1859’da doğmuştur. Yunan Kralı Konstantin ile yakın arkadaşlık kurmuştur ve 20’li yaşlarında politikaya atılmıştır. 1920’nin sonlarında Anadolu’da bulunan Yunan kuvvetlerinin komutanlığına atandı. Batı Anadolu’yu ele geçirmek için Ocak 1921’de başlattığı ilk taarruz olan Birinci İnönü Muharebesi’nde Türk düzenli ordusunun komutanı Albay İsmet Paşa tarafından mağlup edildi. Anastasios Papoulas sonrasında ordusunun güçlendirerek ikinci defa taarruza geçer. İkinci İnönü Muharebesi olarak bilinen bu hareket de İsmet Paşa tarafından durdurulur. Eskişehir-Kütahya Muharebeleri ve Sakarya Muharebesi’nde de komutan olarak görev yapan Anastasios Papoulas, 1922’de savaşın sona ermesinin ardından Yunan Cumhuriyeti’ni kurma amacıyla 30’lu yıllara kadar Venizelos hükümetini desteklemiş ve siyasetteki başarısızlığından vatan hainliği ile suçlanmıştır. 1935’te askeri darbe planlama ile suçlanmış ve mahkeme kararı sonucu idamla cezalandırılmıştır.

Not: Bu konuyla ilgili olarak Birinci İnönü Savaşı Nedir? Nedenleri, Sonuçları ve Önemi başlıklı yazımızı da inceleyebilirsiniz.