Galiçya, Romanya, Makedonya Cepheleri Neden Açılmıştır? Sonuçları Nedir?

Bu yazımızda Galiçya Cephesi, Romanya Cephesi ve Makedonya Cephesi’nin nedenleri ve sonuçları anlatılacak olup detaylı analizleri yapılacaktır. Yazımızın en başında ise üç cephenin de genel özelliklerinden bahsedilecektir. İşte Galiçya, Romanya, Makedonya Cepheleri nedenleri ve sonuçları;

Galiçya, Romanya, Makedonya Cepheleri Neden Açılmıştır?

Galiçya, Romanya, Makedonya Cepheleri neden açılmıştır? Osmanlı İmparatorluğu’nun planı kısaca şuydu: Ruslara karşı; Müslümanları, halifenin ilan edeceği cihat çağrısı ile harekete geçirmek, İngilizlere karşı; Müslümanların halifenin ilan edeceği cihat çağrısı ile harekete geçirilmesi ve Boğazların Osmanlı’nın ve Almanya’nın askerleri ile ortak bir şekilde savunulması. Osmanlı İmparatorluğu, müttefikleri olan Almanya ve Avusturya’nın yükünü hafifletmek için savaşa girmiştir. Ayrıca Almanya ile olan demir yolunu da daha güvenli hale getirmek istemiştir. İtilaf Devletleri’nin payitahta ulaşmalarını engellemek için ve Balkan topraklarının savunmasını tam olarak gerçekleştirmek için girmiştir. Fakat bu dört neden içinden sadece bir tanesini yapmıştır o da İtilaf Devletleri’nin payitahta ulaşmasını engellemek.

Galiçya Cephesi Açılma Nedenleri

Osmanlı topraklarının dışında savaşılan bir cephedir. Cephenin kendisi bir yardım cephesidir. Cephede dört farklı savaş gerçekleşmiştir. Bu savaşlar şunlardır: Krasnik Muharebesi, Komarow Muharebesi, Gnila Lipa Muharebesi ve Rawa Ruska Muharebesi’dir. Coğrafi konum olarak Galiçya, 1945 yılında uygulanan sınır değişikliği sonucunda bugünkü Güneydoğu Polonya, Rusya ve Çek Cumhuriyeti’nin sınırlarının birleştiği bölgede yer almaktadır. Fakat Galiçya Cephesi, I. Dünya Savaşı sırasında Macaristan’ın sınırları içinde kalmaktaydı. Tarih olarak 26 Ağustos 1914 yılında, yani I. Dünya Savaşı başladıktan hemen sonra, Rus Orduları Galiçya’yı işgal etti ve savaş 11 Eylül 1914 yılında bitti.

Osmanlı Devleti’nin bu cepheyi açma nedenlerinin başında müttefiklerine (Özellikle de Almanlara) yardım etmek istemesi, Almanya ile olan demir yolunun güvenliğini sağlamak istemesi, Balkan topraklarını tamamen savunmak istemesi ve İtilaf Devletleri’nin payitahta ulaşmasında bir engel çıkarmak, yani ülkenin savunmasını geliştirmek gibi sebepler gelmiştir. Bunlara karşılık İtilaf Devletleri olan İngiltere, Rusya ve Fransa’nın Galiçya Cephesi’nde savaşma amacı ise “Hasta Adam” diye nitelendirilen Osmanlı İmparatorluğunun sahip olduğu toprakları ve o toprakların altında yatan yer altı zenginliklerini ele geçirmekti. Savaş esnasında Ruslar 50 kilometre genişliğinde bir yarık açmışlardı ve bu yarık müttefik ordularını çok ciddi bir şekilde etkiliyordu, çünkü cepheye yapılacak herhangi bir Rus taarruzu Galiçya Cephesi’nin çökmesi anlamına gelebilirdi.

Bu durum karşısında Avusturya-Makedonya Cephesi’nin komutanı olan General Bothmer çok zekice bir yol izleyerek güneyde bulunan kendi komutasındaki birlikleri hızlıca Galiçya’ya kaydırarak zaman kaybetmeden karşı taarruza geçti. Bu taarruzun sonucunda Rus orduları durduruldu. Fakat Avusturya-Macaristan’ın bir sonraki taarruza yetecek kadar askeri bulunmadığı ortadaydı ve takviye kuvvetlere ihtiyacı vardı. Bunu fark eden Ruslar saldırılarını bu bölgede yoğunlaştırmışlardı ve savaşın galibi Rusya olmuştur.

Makedonya Cephesi Açılma Nedenleri

Osmanlı topraklarının dışında savaşılan bir cephedir. Cephenin kendisi bir yardım cephesidir. Makedonya Cephesi 21 Ekim 1915’ de başlamıştır ve 30 Eylül 1918’de bitmiştir. Makedonya Cephesi, konum olarak Makedonya-Arnavutluk, Bulgaristan, Yunanistan ve Sırbistan sınırları içinde yer alıyordu. Savaş Almanya, Bulgaristan, Avusturya-Macaristan ve Osmanlı İmparatorluğu ile Sırbistan, Yunanistan, Fransa, İngiltere, İtalya ve Rus İmparatorluğu arasında gerçekleşmiştir. İttifak Devletleri’nin askeri gücü: 593.000 asker, 1217 adet top, 2710 adet makineli tüfek ve 30 adet uçaktı. Buna karşılık İtilaf Devletleri’nin askeri gücü ise: 717.000 asker, 2609 adet top, 2682 adet makineli tüfek, 6434 adet otomatik tüfek ve 200 adet uçaktı.

Makedonya Cephesi, I. Dünya Savaşı’nda 1915 sonbaharından beri İttifak Devletleri (Almanya, Bulgaristan, Avusturya-Macaristan ve Osmanlı İmparatorluğu) tarafından saldırıya uğrayan ve İtilaf Devletleri (Sırbistan, Yunanistan, Fransa, İngiltere, İtalya ve Rus İmparatorluğu) tarafında olan Sırbistan’a yardım edilmek amacıyla İtilaf Devletleri tarafından açılmıştır. Osmanlı İmparatorluğu ise bu savaşa 1916-1917 yılları arasında 20.500 askerle, Bulgaristan, Almanya ve Avusturya-Macaristan’a takviye ekip gönderdi. 1916 yılında İtalya’nın ve Romanya’nın I. Dünya Savaşı’na girmesi üzerine Avusturya-Macaristan kuvvetleri iki farklı cephede savaşmak zorunda kaldılar. Rus Kuvvetleri’nin Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’na karşı kazandıkları galibiyetler savaşın başından beri tarafsızlığını koruyan Romanya’nın toprak kazanma düşüncesi ile İtilaf Devletleri yanında savaşa girmesine sebep oldu. Romanya, Avusturya-Macaristan’ın bu zor durumundan yararlanarak nüfusun Romen ağırlıklı olduğu yerleri, Avusturya-Macaristan’a ait Transilvanya topraklarını ve Arat topraklarını ele geçirmeyi planlıyordu ve bu amaçla Romanya savaşa girmesinden yaklaşık bir ay sonra Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’na savaş ilan ederek, Avusturya-Macaristan’ın Transilvanya topraklarına girdi ve bölgenin üçte birini işgal etti.

Bundan birkaç ay önce de İtalya da savaşa girmiş ve Avusturya-Macaristan’a saldırmıştı. Kısaca bütün ülkeler zayıf olan Avusturya-Macaristan’a savaş ilan ediyordu. Avusturya-Macaristan, İtalyanları geri püskürtmeyi başarmış olsa da Romanya’nın saldırısı ile imparatorluğun cephe gerisi büyük bir tehlike içine girmişti. 1916 yılının ortalarına gelindiğinde ise Avusturya-Macaristan’ın pek çok cepheden saldırı altına alındığını ve çok güç bir durumla karşı karşıya kaldığı görülmekteydi. Avusturya-Macaristan’ın acil olarak takviye kuvvetlere ihtiyacı vardı. Oysa aynı tarihlerde Almanya askerleri ağırlığını Batı Cephesi’ndeki şiddetli taarruzlara vermek zorunda kaldığı için, Avusturya-Macaristan’ın ihtiyacı olan takviye birlikleri göndermesi oldukça zordu. Durumun ciddiyeti üzerine 1916 yılında Alman yapılan plan doğrultusunda Romanya ve Makedonya cepheleri için Osmanlı Devleti’nden üç ayrı kolordu istedi. Bu kolordulardan birinin Avusturya-Macaristan’a yardım etmek ve Ruslarla savaşmak üzere Galiçya Cephesi’ne, birinin Romanya’nın askeri kuvvetleri ile savaşmak üzere Romanya Cephesi’ne, sonuncusunun ise Sırplara karşı savaşmak için Makedonya Cephesi’ne gönderilmesine karar verildi ve Osmanlı İmparatorluğu kendisinden istenilen üç kolorduyu gönderdi.

Romanya Cephesi Açılma Nedenleri

Osmanlı topraklarının dışında savaşılan bir cephedir. Cephenin kendisi bir yardım cephesidir. Birinci Dünya Savaşı sırasında Romanya’nın Avusturya’ya savaş açması üzerine bu bölgedeki Bulgar Askerleri desteklemek için Romanya Cephesi’ne, Osmanlı Kuvvetleri’ne mensup askerler gönderildi. Osmanlı’nın ve Almanya’nın ortak kuvvetleri Dobruca, Bükreş ve Tuna’da savaştılar. Rusya’nın Karadeniz kıyılarına çıkartma yapması üzerine Romanya Cephesi’ndeki Osmanlı Birlikleri Rusya’ya karşı da savaştılar. Romanya Cephesi’nin açılma sebebi, Romanya’nın Avusturya’ya savaş açmasıdır. Fakat Osmanlı’nın bu savaşa katılma sebebi Cephe’ye yardım götürmekti ve öyle de oldu.

Savaş esnasında Romanya Cephesi’ne Osmanlı Kuvvetleri’ne ait askerler gönderilmiştir. Savaşın ortalarında cephedeki çatışmalar şiddetlenmeye başladı. Almanya’nın ve Avusturya-Macaristan’ın ordu kuvvetleri Romanya’yı işgal edip ülkenin topraklarının çoğunu ele geçirdiler. Böylece İttifak Devletleri bölgeyi kendi kontrolleri altına aldılar. Bu sırada elindeki askerlerin çoğunu savaşta kaybeden Bulgaristan, savaştan yenilgiler almaya başlayınca Bulgar Hükümeti, barış görüşmelerine başladı. Bu görüşmelerin sonucunda Bulgaristan savaştan çekildi. Bulgaristan’ın savaştan ayrılması sonucunda Almanya ve Osmanlı İmparatorluğu arasındaki iletişim kesintiye uğradı. O sırada Yunanistan da Megali İdea’yı (İstanbul’u ele geçirerek Bizans İmparatorluğu’nu tekrar kurma hayali) gerçekleştirmek için savaşıyordu.

Galiçya, Romanya, Makedonya Cepheleri Sonuçları Nedir?

Osmanlı İmparatorluğu, her ne kadar da Almanya ve Avusturya’nın yükünü hafifletmek için savaşa girmiş olsa da bu üç savaşı kaybettiği için bu amaca pek ulaşamamıştır. Bunun yanı sıra Almanya ile olan demir yolunu daha güvenli hale getirmek için açtığı Galiçya Cephesi’nde de yenilgiye uğradığı için bu amacına da ulaşamamıştır. Ayrıca bu üç muharebenin üçünü de kaybettiği için Balkan topraklarının müdafaasını tam olarak gerçekleştirememiştir. Yani kısaca Osmanlı İmparatorluğu hedeflerinin hiçbirine tam olarak ulaşamamıştır.

Galiçya Cephesi Sonuçları

Avusturyalıların Slav askerleri geri çekmesi işe yaramamış ve bu askerlerden bir bölümü Rus ordusunun tarafına geçmiştir. Galiçya Muharebesi’nin son bulduğu 11 Eylül günü itibariyle, 120.000 askeri esir almayı başaran Ruslar buna karşılık, 40.000’i tutsak olmak üzere 324.000 askerini kaybetmiştir. Bundan sonra, Karpat Dağları’nın 100 mil içine kadar ilerlemeyi başaran Ruslar, Przemyśl Şatosu’nun çevresini sarmış ve 100 günden fazla sürecek olan Przemyśl Kuşatmasını başlatmıştır. Galiçya Muharebesi sonucunda Avusturya-Macaristan Ordusu büyük zarara uğramıştır. Ayrıca Galiçya Muharebesi’nin sonucunda Avusturya toprakları savunmasız duruma gelmiştir. Dört farklı savaştan meydana gelen Galiçya Muharebesi’nin Krasnik Muharebesi, Avusturya – Macaristan’ın üçüncü ordusu ile Rusya’nın dördüncü ordusu arasında gerçekleşmiştir.

Bu muharebeyi Avusturya – Macaristan birlikleri Rus güçlerini geri püskürtmeyi başararak ve yaklaşık 6.000 Rus askerini esir alarak savaşı kazanmıştır. Komarow Muharebesi’de de Avusturya – Macaristan’a ait dördüncü ordu ile Rusya’ya ait beşinci ordu çarpışmıştır. Komarow Muharebesi’de ise 20.000 Rus askeri esir alınmıştır. Gnila Lipa Muharebesi ise Avusturya – Macaristan kuvvetleri açısından tam bir hüsran olarak nitelendirilebilir, çünkü daha önceki muharebelerin kaybı üzerine çekilmeye başlayan Rus birliklerine son bir darbe vurmak isteyen Avusturya – Macaristan ordusu mutlak bir taarruza kalkarken önceki muharebeyi kaybeden Rus dördüncü ve beşinci ordularına takviye kuvvet olarak yetişmeyi başaran Rus üçüncü ve sekizinci orduları sayesinde muharebe Rusya’nın zaferi ile sonuçlanmıştır. Rus birliklerinin mutlak zaferiyle sonuçlanan Galiçya Cephesi’nin Gnila Lipa Muharebesi’nin ardından, toparlanan beşinci orduya Rusya tarafından taarruz emri verilmiştir ve Avusturya – Macaristan güçlerine katılan Sırbistan birliklerine rağmen Galiçya Cephesi bu son taarruz ile kaybedilmiş ve Rusların kontrolü altına girmiştir. Yani savaşı mutlak zafer ile Rusya kazanmıştır.

Makedonya Cephesi Sonuçları

Savaşın sonlarına doğru, 29 Mayıs 1918’de İngiltere, Fransa, Yunanistan ve Sırbistan kuvvetleri büyük bir taarruz başlatmıştır. Bu taarruz sonucunda Bulgaristan’ın ordusu yenilmiştir. 29 Eylül 1918’de Bulgaristan mütareke imzalayıp savaştan çekilerek, topraklarından İngiltere’nin, Fransa’nın Yunanistan’ın ve Sırbistan’ın geçmesine izin vermiştir. İtilaf Devletleri üç koldan Balkanlar’da ilerlemeye başlamışlardır. Bu kollardan birine sahip olan Yunanistan, Romanya Cephesi’nde de denedikleri Megali İdea’larını gerçekleştirmek için İstanbul’u hedef almıştır. 30 Ekim 1918’de Osmanlı İmparatorluğu Mondros Ateşkes Antlaşması’nı imzalamak zorunda kalarak savaştan çekilmiştir. Kısaca, Makedonya Cephesi Bulgaristan’ın ateşkes teklif etmesi ve Sırbistan’ın İttifak Devletleri’nin işgalinden kurtulmasıyla kapandı.

Romanya Cephesi Sonuçları

Savaşın süresince Türk Ordusu çok büyük bir başarı göstermiştir, çünkü bu cephe bir yardım cephesidir ve bu yüzden Türk Ordusu tüm yardımseverliklerini kanıtlamıştır. Fakat Türk Ordusu’nun bu başarısı savaşı kazandırmaya yetmemiştir. Savaşın kaybedilmesindeki etkenler arasında Bulgaristan’ın savaştan çekilme kararını alması ve bir tarafın çok güçlü, bir tarafın ise çok zayıf olması yer almaktadır. Savaş sonucunda İttifak Devletleri kaybetmiştir ve Osmanlı İmparatorluğu Balkan Cephesi’ne ve Makedonya Cephesi’ne çok sayıda asker göndermiştir. Osmanlı İmparatorluğu savaşa gönderdiği 6. Kolordu’nun 27.000 kişilik mevcudunun çoğunu savaş esnasında kaybetti.

Savaş I. Dünya Savaşı’nın seyrini pek fazla değiştirmedi, fakat 20 Ağustos 1916 tarihinde dondurulan Türk-Romen ilişkileri Millî Mücadele’nin devam ettiği 20 Haziran 1922 tarihinde tekrar kurulmuştur. Hatta bu ilişkinin varlığına kanıt olarak Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk elçisi Cevat Bey, 1924 yılının Mart ayında Romanya’nın başkenti olan Bükreş’e Büyükelçi olarak atanmıştır. Romanya ise George Filitaly adlı diplomatını Ankara’ya elçi sıfatıyla göndermiştir. Hatta bugün de bile bu dostane ilişkiler devam etmektedir. Brest-Litovsk anlaşması sonucunda Galiçya, Romanya, Makedonya Cepheleri kapanmıştır. Anlaşmanın diğer sonuçları arasında Rusya’nın Kafkas Cephesi’ni terk edip Kars, Ardahan ve Batum’u Osmanlı İmparatorluğu’na geri vermesi vardır.

Galiçya, Romanya, Makedonya Cepheleri ve Osmanlı Devleti

Osmanlı Devleti’nin bu üç cephedeki genel faaliyetleri nelerdir? Osmanlı İmparatorluğu’nun bu üç cephedeki genel amacı müttefiklerine yardım göndermektir. Osmanlı İmparatorluğu bu üç cepheye de başarılı bir şekilde yardım göndermeyi başarmıştır fakat Osmanlı İmparatorluğu’nun gönderdiği bu askeri yardımlar savaşın kazanılmasını sağlamamıştır. Örneğin, Makedonya Cephesi’ne Osmanlı İmparatorluğu 25.000 adet asker göndermiştir. Osmanlı Devleti’nin askerleri bu cephelerde çetin bir şekilde savaşmıştır. Savaşın sonunda askerlerin çok büyük bir çoğunluğu şehit düşmüştür. Şehit düşen askerler ise bölgedeki mezarlıklara gömülmüştür. Yani Osmanlı Devleti bu cepheleri, yardım göndermek için açmıştır ve bu üç cephe de yardım cephesidir.

Hodonin Türk Şehitliği

Hodonin Türk Şehitliği, Galiçya Cephesindeki askerlerimizden yaralı ve hasta olanların getirildikleri muharebe hattı gerisindeki Hodonin Hastanesinde vefat edenlerin defnedildiği şehitliktir. Zaten şehitlik, adını en çok askerin vefat ettiği hastane olan Hodonin hastanesinden almıştır.

Varna Türk Şehitliği

Varna Türk Şehitliği’nde Romanya Cephesi’nde Bulgarlar birlikleri ile Rus Birlikleri’ne karşı yapılan Dobruca Muharebesi’nde şehit olan Yüzbaşı Salih ile bir başçavuş ve 50 tane şehit Türk Askeri bulunmaktadır. Bu şehitler önce Varna’daki Müslüman Mezarlığı içerisinde ismine “Türk Şehitliği” denen bir bölüme defnedilmişlerdir. Ancak Varna Belediyesi yeni mezarlık kurarken Türklere de yer göstermiş ve bu durum karşısında Varna’daki Türkler, buradaki şehitleri başka bir mezarlığa kaldırmışlardır.

Not: Bu konuyla ilgili olarak Birinci Dünya Savaşı’nın Sonuçları – Osmanlı Devleti’ne Etkisi başlıklı yazımızı da inceleyebilirsiniz.