İslam Tarihi

Endülüs Emevileri Kimdir? Endülüs Emevi Devleti Tarihi

Bu yazımızda Endülüs Emevi Devleti ne zaman nerede ve nasıl kurulmuştur? sorusuna yanıt verdik. Ayrıca 756 yılında kurulmuş olan Endülüs Emevilerinin özelliklerinden bahsettik ve siyasi tarihini inceledik. İşte tüm ayrıntılarıyla Endülüs Emevileri hakkında bilgi;

Endülüs Emevi Devleti Hakkında Bilgi

Araplar tarafından İspanya için kullanılan ve ülkeden tam olarak çıkarılmalarından sonra İspanyolca diline Andalucia şeklinde ve önceden yalnız “Müslüman İspanya’sı” anlamına gelmesi için kullanılan Endülüs kelimesinin kökeni kesin bir şekilde tespit edilebilmiş değildir. Günümüzde genellikle, Hispania karşılığı olarak ilk defa fetihten sonra 716 yılında basılmış olan bir para (sikke) üzerinde görülen ismin, 5. yüzyılda Kuzey Afrika’ya gelmeden evvel (önce) on sekiz yıl kadar İspanya’nın güneyinde kalan Vandallıların adından türetilmiş olabileceği düşünülmektedir.

Müslümanlar ilk başta Endülüs ismini, bir süre ellerinde esir olarak tuttukları Fransa’nın güneyinde bulunan Septimania bölgesi dahil İspanya’da yönetimlerinde bulundurdukları toprakların tamamı için kullandılar. Ancak 718’de başlatılan ve yaklaşık sekiz yüz yıl devam eden Hristiyanların “reconquista” (Endülüs’ü Müslümanlardan geri alma) hareketinin faaliyete geçmesiyle beraber, özellikle 11. yüzyıldan itibaren İslâm’ın hakimiyet alanının gittikçe küçülmesiyle beraber olarak bu ismin başlangıçtaki geniş kapsamlı anlamı daralmaya başlamış ve en sonunda Endülüs adı sadece küçük Benî Nasri Emirliği’nin idaresinde bulunan topraklara özel olarak kaldı. Andalucia ismi günümüzde İspanya’da hala kullanılmakta ve Meriye, Granada, Jaén, Cordoba, Sevilla, Huelva, Malaga ve Cadiz eyaletlerini de içine alan bölgeyi ifade etmektedir.

Endülüs Emevi Devleti Tarihi

Endülüs Emevî Devleti’nin kurucusu olan ve ilk emiri I. Abdurrahman’ın karşılaştığı problemlerin başında hiç şüphesiz iç karışıklıklar gelirdi. Zira son vali Yusuf el-Fisri Abdurrahman’a her ne kadar yenilmiş olsa da onu hâlâ emirleri olarak tanımıyor ve isyan halinde bulunuyordu; Yemenliler ve Berberiler de ettikleri yardımın karşılığını istiyorlardı. Ancak Abdurrahman Yemenli insanların da Berberiler’in de isteklerine boyun eğmedi ve bütün grupların yetkilerini kısarak otoriteyi kendi elinde topladı. Ayrıca aldığı askerî tedbirler yanında her grubu kendi içinde bölme yoluna gidip onların birbirlerine düşmesini sağladı; ardından da para, mal ve yer vererek bunlardan bazılarını kendi yanına çekti. Bu suretle muhaliflerinden kalanlar daha kolay bir şekilde hüküm altına alma imkanına kavuşmuş oldu. Öbür yandan Araplar arasındaki kabile çekişmeleri devlet otoritesini zaafa uğratacak bir mahiyet arz ettiğinden orduyu, çoğunluğu Kuzey Afrika’dan getirtilen paralı askerler ve harp esirlerinden askerler oluşturdu.

I. Abdurrahman, bu iç meseleler yanında 778 yılında İspanya’nın doğusundan girerek Sarakusta’ya yaklaşan Franklar’la da uğraşmış ve sonuçta Franklar ülkelerinde çıkan karışıklıklar yüzünden geri çekilmek zorunda kaldılar; yol boyunca uğradıkları baskınlar sebebiyle de ağır kayıplar verdiler. I. Abdurrahman daha sonraki yıllarda Hristiyanların eline geçen bazı şehirleri geri almaya çalışsa da başarılı olamadı. Buna rağmen öldüğünde (788) halefi I. Hisâm’a iç karışıklıkları asgariye indirilmiş, gücü Abbasiler ve Bizanslılar tarafından dahi kabul edilen, Suriye-Emevi geleneklerinin hâkim olduğu bir devlet bıraktı.

Endülüs Emevileri Ne Zaman, Nerede ve Nasıl Kuruldu?

Müslümanların İspanya’yı fethetmesinin ardından Endülüs Emevi Devleti’nin merkezi Kurtuba, Avrupa’nın en zengin kültür merkezlerinden oldu ve 400 bin el yazması olan eser içeren kütüphanesiyle birçok öğrenci tarafından bilginin uğrak yeri haline geldi. İspanya’da Müslümanların hakimiyeti 781 yıl boyunca devam etti.

Abbasi devletinin, Emevi hanedanına son vermesi ile beraber Emevi soyundan gelen Hişam’ın torunu olan 1.Abdurrahman; İspanya’ya giderek İspanya’da 756 yılında Endülüs Emevi Devleti’ni kurdu. Zaman geçtikçe İber yarımadasında ise tam bir İslam devleti kuruldu. Gırnata Emirliği veya Kızıloğulları Devleti 1232 yılında kuruldu. İspanya’nın Müslümanlar tarafından işgal edilmesi, ilk İslam fetihlerinin sonlarından birini teşkil eder. Müslümanlar ilk olarak İspanya’ya 711 yılında ayak basmışlardır.Berberi asıllı olan Târik b. Ziyad’ın kumandasında olan 12 bin kişilik bir ordu İspanya topraklarına girdiğinde bu tarihlerde İspanya’da hüküm süren Vizigot Krallığı’ndaki taht kavgaları, toplum içindeki çatışmalarla ve Yahudileri zorla Hristiyanlaştırma politikasının sebep olduğu çeşitli problemlerle karşı karşıya idi. İspanya Müslümanlar tarafından fethedildikten sonra haberini Vizigot Kralı’na ulaştıran kişinin sarf ettiği şu sözleri Katolik dünyasının şaşkınlığını çok net bir şekilde ortaya koymaktadır, “Topraklarımıza gökten mi indikleri, yoksa yerden mi çıktıklarını bilmediğimiz bir kavim geldi”.

Endülüs Emevileri Haritası
Endülüs Emevi Devleti Haritası

Endülüs Emevi Devleti Yıkılışı

Endülüs Emevilerinde ilim ve fen çok fazla ilerledi. Devlet ve saray daireleri insanlığa birer ilim kaynağı oldu. Her memleketten insanlar ilim öğrenmek için Kurtuba’ya akın akın geldiler. Kurtuba’da Mükemmel bir tıp fakültesi kuruldu. Avrupa’da ilk yapılan tıp fakültesi bu Tıp Fakültesi’dir. Avrupa’da krallar ve devlet adamları, tedavi olmak amacıyla Kurtuba’ya gelir, gördükleri medeniyete, güzel ahlaka, misafirperverliğe hayran kalırlardı. Kurtuba’da altı yüz bin kitap bulunan çok büyük bir kütüphane yapıldı. Ayrıca eşi benzeri pek az bulunan ince sanatlı saraylar, camiler, bahçeler meydana getirildi.

Peki, böyle bir medeniyet nasıl yıkıldı? Çünkü insanlar bu medeniyetin ayakta kalmasının ve kurulmasının başlıca nedenlerinden olan İslam ahlâkını, Allah (c.c.)’nin emirlerini uymamaya başladılar. Din yerine felsefi inançlara sarıldılar. Yalnız ilim ve fenin tek başına kendilerini hedefe götürebileceğini zannettiler. İlk yıllarda Hristiyanlara etkisi altına alan Müslümanlar bu sefer onların etkisi altında kaldılar. Kurtuba doğumlu İbn-i Rüşd Endülüs’te Aristo’nun varisi oldu. Onun eserlerini şerh etti ve sünnet itikadını tahrip etti. Böyle oldukları için de devlet çöktü. Daha sonra, İspanyollar, Gırnata şehrini de alıp Müslümanları kılıçtan geçirdiler.

Endülüs Emevi Devleti Hükümdarları

  • 1. Abdurrahman, 756-788
  • 1. Hisam, 788–796
  • 1. Hakem, 796–822
  • 2. Abdurrahman, 822–852
  • 1. Muhammad, 852–886
  • Mündhir, 886–888
  • Abdullah bin Muhammed, 888–912
  • 3. Abdurrahman, 912–929

Endülüs Emevi Devleti Halifeleri

  • 3. Abdurrahman (halife olarak), 929–961
  • 2. Hakem, 961–976
  • 2. Hişam, 976–1008
  • 2. Muhammed, 1008–1009
  • 2. Süleyman, 1009–1010
  • 2. Hişam (ikinci kez), 1010–1012
  • 2. Süleyman (ikinci kez), 1012–1016
  • 4. Abdürrahman, 1017
  • Emeviler hanedanı yerine Hammûdiler hanedanı tahta geçti.
  • 5. Abdürrahman (Emeviler yeniden tahta geçti), 1023–1024
  • 3. Muhammed, 1024–1025
  • Yahya bin Ali bin Hammud el-Mu’tali (Hammûdiler hanedanı), 1025-1026
  • 3. Hişam, 1026–1031

Endülüs Emevileri Özellikleri

Devletin en parlak dönemleri, III.Abdurrahman ve II.Hakem zamanlarında yaşanmış III. Abdurrahman halife unvanını da kullanınca İslam dünyasında aynı anda Abbasiler, Endülüs Emevileri ve Fatimler olmak üzere, üç ayrı yerde halife unvanını kullanan devlet olmuştur. Endülüs Emevileri bilim ve sanat konusunda devrinin önemli merkezlerinden biri haline gelmiştir. Özellikle başkenti olan Kurtuba, yapılan birçok cami, kütüphane ve medrese ile bu alanda Avrupa’yı etkilemiştir. İbn-i Rüşd devletin en ünlü bilim adamı olup, Helen kültürünün özelliklerinden bir kısmını Avrupa’ya taşınmasını sağlamıştır. Emevilerin en parlak dönemleri halife Abdülmelik ve Velid devirleridir.

Velid zamanında Kuzey Afrika valiliğine getirilen Musa bin Nusayr, Atlas Okyanusu’na kadar bütün Kuzey Afrika’nın büyük bir kısmını fethetti. Kuzey Afrika’da yaşayan Berberiler, İslamiyeti işgal altında kalınca kabul ederek Arap kültürünün etkisi altına girdiler. Vizigot kralının İspanya halkına baskı ve zulüm yapması sonucunda İspanya’nın yerel yöneticileri, Müslümanlardan yardım istediler. Tarık bin Ziyad komutasındaki İslam ordusu anında bölgeye gönderildi. İspanya ya geçen İslam ordusu Kadiks Zaferi (711) sonucunda İspanya’yı fethetmişti. Avrupa’daki ilerleme Fransa’da Franklarla yapılan Puvatya Savaşı’na kadar sürdü (732). Bu savaştın ardından Müslümanlar Avrupa’da toprak kaybetmeye başladı. Endülüs Emevi Devletinin farklı etnik devlet adamlarının arasındaki mücadelelerin sonucu çıkan iç karışıklıklar nedeniyle zayıflaması sonucu 1031 yılında parçalanmasıyla küçük beylikler kuruldu. Bunlar içerisinde en önemlilerinden biri de Beni Ahmer Devleti’dir.

Not: Bu konuyla ilgili olarak Emeviler Kimdir? Emevi Devleti Hakkında Bilgi başlıklı yazımızı da inceleyebilirsiniz.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Bu Konuyla İlgili Yazılar

Başa dön tuşu

Metin kopyalamanın açılabilmesi için
lütfen web sitemizdeki herhangi bir reklama
tıklayarak bize destek olunuz.

Kapalı

Reklam Engelleyici Algılandı

Lütfen reklam engelleyicinizi kapatarak bize destek olunuz. Anlayışınız için teşekkür ederiz.