Birinci Dünya Savaşı Nasıl Başlamıştır?

Bu yazımızda Birinci Dünya Savaşı nasıl başlamıştır ve gelişmiştir? sorusunu yanıtladık. Yıl yıl I. Dünya Savaşı’nın başlaması hakkında genel bilgi verdik.

Birinci Dünya Savaşı Nasıl Başlamıştır?

Birinci Dünya Savaşı o yıllara kadar olan savaşların en büyüğüydü. 1914-1918 yılları arasında yapılan savaş Osmanlı’nın da içinde bulunduğu geniş bir yelpazede yapılmıştır. Dünyanın tamamının katılmadığı halde tüm devletleri etkilediği için “Dünya Savaşı” ismi verilmiştir. Savaşın sebebi birçok yerde “siyasi ve iktisadi hâkimiyeti ele geçirmek” amacıyla şeklinde belirtilir. Bu ifadeyi biraz daha detaylı anlatırsak; Fransız İhtilali, Sömürgecilik Yarışı, Silahlanmalar ve Bloklaşmalar üç ana başlığımız olarak belirlenebilir. Savaşın başlamasının görünen nedeni ise bir Sırp milliyetçisi olan Gavrilo Princip tarafından Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nun Veliahtı Franz Ferdinand ve eşi ile birlikte suikaste uğramasıdır.

I. Dünya Savaşı’nın Başlaması ve Gelişmesi

Birinci Dünya Savaşı nasıl başlamıştır? sorusunu daha ayrıntılı yanıtlayalım. Veliahtın öldürülmesinden sonra Avusturya-Macaristan Hükümeti içinde kargaşa çıktı. Barışı sağlayan tek unsur, tek veliaht öldürülmüştü. Avusturya Hükümeti ise Rusya ile savaşacak kadar güçlü değildi bu nedenle yardım amacıyla Almanya ile görüşme yapıldı. Bir süre kadar Almanya’nın desteğini gizlice alan Avusturya, Sırbistan’a çok sert tepki gösterdi. Sırbistan ise Avusturya kadar sert ve net olmamakla birlikte Rusya’nın yardımlarıyla küçük karşılıklar verdi. Avusturya ise bu kadarıyla kalmayıp 1914 yılında Belgrad’ı bombalayarak resmi olarak Sırbistan’a karşı savaş ilan etti. Almanya eğer Rusya seferberlik ilan ederse bunu savaşa dâhil olmak istedikleri şeklinde anlayacağını belirtti. Rusya ise savaşa karşı yeşil ışıklarını yakarak 31 Temmuz’da seferberlik ilan etti.

Böylelikle Almanya Rusya’ya karşı 1 Ağustos’ta savaş ilan etti. Almanya’nın savaş öncesinde hazırladığı bir savaş planı olan Schlieffen Planı’na uyarak öncelikle Fransa’yı yenmesi daha sonra da Rusya daha hazırlık aşamasında iken onlara daha sonra dönmeyi istedi. Bu nedenle 3 Ağustos’ta Fransa’ya da savaş ilan eden Almanya Fransa’ya kolay bir şekilde ulaşmak için Belçika’da bulunan Flander Düzlüklerinden geçmek istedi. Tarafsız bir yol izleyen Belçika’ya “Zararsız Geçiş Hakkı” elde edebilmek amacıyla başvurdu. Belçika ise bu öneriyi İngiltere’ye bildirdi ve danıştıktan sonra Almanya’nın başvurusunu reddettiğini belirtti. Almanya ise istediğini zorla da olsa alabilmek için 4 Ağustos 1914’te Belçika’ya saldırdı. Belçika’ya saldırmasının üzerine İngiltere Almanya’ya karşı savaş ilan etti. Olanlardan sonra 4 Ağustos 1914 tarihinde savaş üç cepheye yayılmıştı: Alman ve Fransızlar arasında olan cephe, Avusturya ve Sırbistan arasında olan ve Almanya- Rus cephesi.

Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı’na Girişi

Osmanlı Devleti gerileme döneminde idi. Balkan Savaşlarında uğradığı yenilginin ardından küçük devletlere dahi karşı çıkamayacak bir hale gelmişti. Devlet tamamen dışa bağımlıdır. Ekonomi çökmüştür ve dış borçlar gittikçe artmaktadır. Topraklarının hatıra-değer bir kısmını savaşlarda kaybetmiştir. Dahası Rusya gibi birçok devletin gözü petrol yataklarında ve boğazlardaydı. Savaşa katılmanın kaçınılmaz olduğu İttihat ve Terakki yetkilileri tarafından anlaşıldığında ittifak görüşmeleri başlamıştı. Hem İtilaf hem İttifak devletleri ile yakınlığını korumaya çalışırken Osmanlı’nın ittifak olmak için teklif götürdüğü ilk taraf İtilaf devletleri olmuştur. Rusya’nın sıcak denizlere inme ve Panslavizm politikası nedeniyle İngiltere Osmanlı’nın teklifini geri çevirmiştir.

Osmanlı ise bu nedenle 2 Ağustos 1914’te Almanya ile ittifak olmak için bir anlaşma imzaladı. Osmanlı aynı vakitlerde savaşa hazır olmak amacıyla İngiltere’den iki tane savaş gemisi sipariş etti. İngiltere ise Osmanlı ve Almanya arasındaki ittifakı öğrenmiş ve siparişi verilen gemileri Osmanlı’ya vermemiştir. Parası ödenmiş olduğu verilmemiş gemilerin parası iade de edilmemiştir.
Alman gemileri olan Goben ve Braslau gemilerini kovalayan İngiliz Donanması, Osmanlı’dan bu iki geminin iade edilmesi çağrısında bulundu. Osmanlı ise ittifakı olan Almanya’yı kurtarmak amacıyla gemileri satın aldığını bildirdi. Goben ve Braslau, Yavuz ve Midilli gemileri olarak değiştirildi. Mürettebata Osmanlı donanması kıyafetlerinden giydirildi, gemiye Türk bayrağı çekildi.

Yavuz ve Midilli boğazdan çıkıp Rusya yakınlarına gittiğinde Sivastopol ve yakındaki limanlara ateş açtı. Çatışmanın başlayacağı öngörülen saatte Osmanlı Devleti Yalta’da 7 tane ticaret ile uğraşan Rus gemisini batırdı. Daha sonra Odessa’ya saldırıp bazı tahıl ambarlarını mahvetmiş ve 2 Rus gambotunu da batırmıştır. Osmanlı ve Almanya donanmaları bu olaydan sonra buluşup 60 tane mayın döşemiş ve 7 geminin zarar görmesine neden olmuşlardır. Rusya bunların sonunda Osmanlı’ya savaş ilan etmiştir. Osmanlı da Rusya’ya savaş ilan ederek artık İttifak tarafında bulunacağını belirtmiştir. İngiltere ve Fransa da Osmanlı’ya karşı savaş açmıştır.

Okuma Önerisi: Bu konuyla ilgili olarak Osmanlı Devleti Birinci Dünya Savaşı’na Neden Girdi? başlıklı yazımızı da inceleyebilirsiniz.

İtalya’nın Birinci Dünya Savaşı’na Girişi

İtalya 19. yüzyılda etkisi altına girdiği Fransa’nın yönetimi işgalden önceki hanedanlara vermesi için çalışmalara başladı. Viyana Kongresi’nin konularından bir tanesi de olan bu mesele İtalya’nın tekrardan birleşmesini sağladı. Bu yolda Carbonari olarak geçen gizli derneklerin de İtalya’ya birleşmesi için çok yardım ettiği kayıtlara geçmiştir. Birleşme hareketinin bir diğer yanlısı ise Sardinya’nın kralı olan II. Victor Emmanuel’di. İtalyan Devletleri Konferansı sonucunda ise İtalya Millî Birliği kurulmuş oldu. İtalyan Devleti On İki Ada da dâhil olmak üzere kendine bir sürü sömürge oluşturdu. 1. Dünya Savaşına girmesi de bu nedenle olmuştur. 1882 yılında oluşturmuş olduğu “Üçlü İttifak” savaşın başında tarafsız kalsa da İttifak tarafına katılmasını sağlamıştır. Daha sonra 1915’te yapılan Londra Paktı ile taraf değiştirip İzmir ve çevresine sahip olmak amacıyla İtilaf Devletlerine katılmıştır.

Bulgaristan’ın Birinci Dünya Savaşı’na Girişi

Osmanlı’nın gerileme dönemi içinde bulunan milletleri de fazlasıyla etkilemekte idi. Rusya’nın da körüklenmesinde yardımcı olduğu milliyetçilik ateşi ile bağımsızlık mücadelesini kazanan Bulgaristan, Dünya Savaşı’nda konumu nedeniyle sıkışmaya uğramıştı. Balkan Devletleri ile olan sorunu ve Osmanlı tarafından Çanakkale Cephesi’nde elde edilen başarı nedeniyle İttifak grubuna katılmıştır.

Yunanistan’ın Birinci Dünya Savaşı’na Girişi

Yunanistan Devleti yetkilileri savaşın kazananının İtilaf Devletleri olacağını düşünüyordu. Bu nedenle başta İngiltere olmak üzere Müttefik Devletleriyle yakınlığını korumaya çalıştı. Balkan Savaşları nedeniyle Osmanlı ve Bulgaristan ile arasındaki uzlaşmazlık ise ülke bütünlüğüne bir tehdit gibi gözükmekteydi. Yunanistan yayılmacı bir politika izlemekteydi. Osmanlı ise bu plana ters olarak topraklarındaki Yunan işgalinin sona ermesini talep etmekteydi. Osmanlı- Yunan savaşının getirecekleri kaygısı ile Müttefik Devletleri ile daha da yakınlaşan Yunanistan beklediği gibi bir davranış görmemiştir. Kral Konstantin ve Venizelos arasındaki mücadele İtilaf Devletlerinin Yunanistan’ı işgal etmesi ve halkı her türlü baskıcı tavır ile kontrole alması şeklinde sonuçlanmıştır. Ülke yönetiminde hala sözü geçen Venizelos savaşa girme kararı almıştır. Bu karar Osmanlı’nın savaştan ayrılma nedenlerinden bir tanesidir.

Amerika’nın Birinci Dünya Savaşı’na Girişi

Savaş halinde olunması nedeniyle Rusya Hükümeti halka gıda bulmakta zorlanıyordu. İngiltere’yle kurulan ittifakın da yardımı ile aralarında bir denizyolu ticareti kuruldu. Almanya’nın Rusya’ya olan ticaret gemilerini batırması Almanya’da kısa bir süre de olsa rahatlamaya yol açmıştır ancak Almanya Amerika’nın ticaret gemilerini batırmıştır. İnsanları ölen ve gemileri batan Amerika, Almanya’ya “ Zararsız Barış” çağrısında bulunmuştur. Küçük bir aralık ticaret gemilerini batırmayan ve denizyolu barışını kuran Almanya, tekrardan ticaret gemilerini batırmaya başlamıştır. Bu vakit Amerika fiilen 1. Dünya Savaşı’na katılmıştır.

Japonya’nın Birinci Dünya Savaşı’na Girişi

Japonya, İngiltere Hükümetinin isteği üzerine Kaiserliche Donanması’nın bulunduğu Çin yakınları sularında etkisiz hale getirecekti. Bu nedenle Almanya Devletine ültimatom biçiminde nota yolladı. Yolladığı ültimatoma bir yanıt alamayınca ise Almanya’ya karşı savaş açıp İtilaf Devletleri tarafında yerini aldı.

Not: Bu konuyla ilgili olarak Birinci Dünya Savaşı’nın Nedenleri Nelerdir? Genel ve Özel Nedenler başlıklı yazımızı da inceleyebilirsiniz.