Osmanlı Devleti Birinci Dünya Savaşı’na Neden Girdi?

Bu yazımızda Osmanlı Devleti Birinci Dünya Savaşı’na neden girdi? Osmanlı Devleti Birinci Dünya Savaşı’na katılmayıp tarafsız kalabilir miydi? I. Dünya Savaşı’na Osmanlı Devleti ne zaman, nasıl ve niçin girmiştir? Osmanlı Devleti neden itilaf Devletleri tarafından savaşa girmek istedi? Ancak Osmanlı Devleti neden ittifak devletleri tarafından savaşa girdi? sorularını yanıtladık. Osmanlı Devleti Birinci Dünya Savaşı’na neden girdi? konusu hakkında ayrıntılı bilgilere yer verdik.

Osmanlı Devleti Birinci Dünya Savaşı’na Katılmayıp Tarafsız Kalabilir Miydi?

Osmanlı Devleti, savaş başladığında tarafsızdı ve sadece kendi güvenliğini sağlamak istiyordu. Bunun için de birtakım tedbirler aldı. Boğazları geçişe kapatarak savaşta tarafsız olduğunu ilan etti. Ayrıca Osmanlı devleti İngiltere ile tarafsız kalmak için yaptığı antlaşmaların maddelerine kapitülasyonları kaldırma maddesi ekledi böylece tarafsız kalma koşuluyla kapitülasyonları kaldırdı ve ülkede seferberlik ilan edildi. Ancak, itilaf devletleri, Osmanlı Devleti’nin tüm bu girişimlerine rağmen çoktan topraklarını kendi aralarında paylaşmaya başlamışlardı.

Devletin tarafsızlık ilan etmesine karşılık ülke yönetiminde bulunan Enver Paşa ile ona destek veren beraberindekiler, savaş yanlısı politika izliyorlardı. Enver Paşa Alman hayranıydı. Almanların sanayilerinin çok güçlü olduğunu düşündüğü için Almanya’nın yanında savaşa katılmayı istiyordu. Avrupa’da başlayan ve birçok devletin katılımıyla devam eden büyük savaşa Osmanlı Devleti’nin kayıtsız kalamayacağını düşünüyorlardı. Savaş sonunda kazanılacak zaferle, kaybedilen topraklar geri alınacak, kapitülasyonlar kaldırılacak ve dış borçlardan kurtulunacaktı. Bu nedenle Osmanlı Devleti Almanya’nın yanında savaşa girdi.

Hedefine ulaşmak için Osmanlı Devleti, dış politikada kendisini sürekli yalnız bırakan müttefiki Almanya’ya karşı İtilaf Devletleri’ne, savaşa birlikte katılma teklifi yaptı. Savaş sonrası devleti kendi aralarında bölüşme planları yapan İtilaf Devletleri, Osmanlı’nın teklifini sert şekilde geri çevirdiler. Osmanlı Devleti’nin hem ekonomik hem de siyasi gücü oldukça zayıflamıştı. Devleti oyalamak için İtilaf Devletleri, savaşta tarafsız olmaları haricinde kapitülasyonların kaldırılabileceği vaadinde bulunuyorlardı.

İtilaf Devletleri olumsuz cevap verince Osmanlı Devleti Almanya’ya, birlikte savaşa girme teklifinde bulundu. Teklif, Almanya tarafından olumlu karşılanınca Osmanlı ve Almanya birlikte savaşa girdiler.

Osmanlı Devleti Neden İtilaf Devletleri Tarafında Savaşa Girmek İstedi?

Osmanlı Devleti I. Dünya Savaşı’nda ilk olarak itilaf devletlerinin yanında yer almak istiyordu. Ancak bu talep İtilaf Devletlerinin yanaştığı bir durum değil. Çünkü Osmanlı Devleti İtilaf Devletlerinin kendi aralarında Osmanlı Devletini paylaşma planları yapıyorlardı. Planları doğrultusunda Osmanlı’nın tarafsız kalması onlar için büyük bir kolaylık sağlayacaktı.

Osmanlı Devleti Almanya’ya güvenmiyordu bundan dolayı itilaf Devletleri arasında yer alabilmek için büyük bir uğraş harcadı ancak yapılan gizli anlaşma ve Osmanlı Devleti’nin güçsüz kabul edilmesinden dolayı İtilaf Devletleri bu duruma yanaşmayarak Osmanlı’yı reddetti. İtilaf devletleri tarafsız kalması doğrultusunda kapitülasyonların kalkacağını belirtti. Ancak Osmanlı Devleti başta tarafsız olarak Almanya ve Bulgaristan dostluk anlaşması, Mebuslar meclisinin dağıtılması ve kapitülasyonların tek taraflı kaldırılmasını onayladı. İtilaf devletlerinin planı Osmanlı devletini savaşa sokmadan tarafsız kalmasını sağlamaktı bu sayede Osmanlı Devleti ile dost olmayıp savaş sonrası güçsüz Osmanlı Devleti’ni ele geçirmekti. Yapılan gizli antlaşmalar sonucunda Osmanlı toprakları başta İngiltere olmak üzere bütün itilaf devletlerine daha ele geçirilmemesine rağmen paylaştırılmıştır. Fransa güney cephesinden Antep ve çevresini Fransızlara, petrol bakımından zengin olan Musul İngiltere’ye, İzmir ve Trakya Yunanistan’a, Kars ve Ardahan tarafı Ermenilere, Antalya ve çevresi İtalyanlara bırakılacaktı. İtilaf Devletleri boğazların kime vereceği konusunda anlaşamamış bu yüzden boğazlarda bağımsız özel bir komite kurulmuştur.

Daha sonra ise İtilaf Devletlerinden Ege adalarının teslim edilmesi, kapitülasyonların kaldırılması ve Mısır sorunun çözülmesi istendi. İngiltere ise en güçlü İtilaf devletleri arasında olarak bu teklifi reddetti. Böylece Osmanlı ile Almanya yeniden yakınlaştı. Almanya’da Osmanlı kendine çekerek Rusların İtilaf devletine girmesini engellemek istiyordu.

İtilaf Devletleri çıkarları için Osmanlı’yı reddederken Almanya’da çıkarları için Osmanlı Devleti yanına çekmiştir. Böylece Osmanlı Devleti Almanya’nın da desteğini alarak Birinci Dünya Savaşı’nda resmen ittifak Devletleri arasında yerini almıştır.

Osmanlı Devleti Neden İttifak Devletleri ile Savaşa Girdi?

Osmanlı Devleti’nin başından beri amacı İtilaf Devletleri ile savaşa girmekti. Ancak İtilaf Devletlerinin çıkarları doğrultusunda olumsuz davranmasından dolayı Osmanlı Devleti Almanya ile bir olarak 1. Dünya Savaşı’na Almanya’nın yanında ittifak Devletleri ile katıldı. Bu durum sonucunda Almanya hedeflerine ulaşmış oldu. Almanya’nın Osmanlı Devleti’ni savaşta yanına almasının nedenleri Osmanlı Devleti’nin geniş toprakları sayesinde savaşta açılan yeni cephelerin itilaf devletlerinin Almanya üzerinde yoğunlaşmış olan güçlerini dağıtarak üzerindeki yükü hafifletmesi. İkinci nedeni Osmanlı Devleti’nin cihat çağrısı yapabilir olması. (Cihat çağrısı halifeni İslam devletlerine savaşta olduğunu söyleyerek bütün İslam devletlerini yardım için savaşta yanına çağırmaktır). Osmanlı Devleti’nin amacı ise şu şekildeydi; Balkan savaşlarında kaybetmiş olduğu toprakları geri almak. Önceden yaşamış olduğu savaşlar sonucunda kaybettiği toprakları geri almak, Almanya’nın savaşı kazanacağına inanması, yalnızlıktan kurtulmak, Alman hayranlığı ile Türkçülük planlarını başarılı bir şekilde yapmak ve son olarak yaşanan mevcut kapitülasyonlardan kurtulmak amacıyla Almanya ile savaşa katılmayı kabul etmiştir.

Osmanlı Devleti 22 Temmuz’da Almanya ile İttifak anlaşması görüşmeleri başlamaktadır.1914 senesinde savaştan sadece 5 gün sonra Almanya ve Osmanlı arasında anlaşma imzalandı.

Osmanlı’nın boğaz hâkimiyeti ve Almanya’nın desteği ile Rusya devleti boğazlarda hâkimiyet kurmak istiyordu. Rusya’nın geçmişten beri gelen sıcak denizlere inme hayali Boğazlar konusunda çok büyük bir sıkıntı ile karşı karşıya kalmamıza neden oldu. Bu durumda özellikle Rusya ile savaş oldukça kızışmış bir durum alarak Rusya’yı oldukça kızdırmıştı.

I. Dünya Savaşı ve Osmanlı Devleti

I. Dünya Savaşı, uluslararası ilk büyük savaş niteliğinde olup 20. yüzyılda gerçekleşmiştir. 28 Haziran 1914 tarihinde Avusturya ve Macaristan veliahdının yaşadığı suikast doğrultusunda 1914 yılında başlamış ve 4 yıl boyunca sürmüştür. 11 Kasım 1918 senesinde I. Dünya Savaşı son bulmuştur. Savaşta İtilaf ve İttifak olarak taraflara ayrılmıştır.

Osmanlı Devleti’nin Ağustos ayı 1914 senesinde Çanakkale Boğazı’na girmesi doğrultusunda Goeben ve Breslau gemilerini satın aldı. Bu gemilerin adını Midilli ile Yavuz olarak değiştirilmiştir. Ancak bu gemilerin 29 Ekim 1914 tarihinde Karadeniz’de Rus limanlarını bombalaması sonucunda Osmanlı Devleti otomatik olarak 1. Dünya Savaşı’nda yer almıştır. I. Dünya Savaşı’nın olduğu dönemlerde yani 1914 yılında Osmanlı ekonomik açıdan bir takım sıkıntılar yaşıyordu. Ekonomi alanında yaşadığı sıkıntılardan dolayı Fransız ittifakı ile yakınlaşarak ekonomisinden yararlanmak amacıyla Birinci Dünya Savaşı’nda yer almanın iyi olacağına inanılıyordu.

5. Mehmet Reşat’ın padişahlık yaptığı dönemde ekonomik açıdan kötü günler yaşansa da devletin yönetimine pek fazla yansımıyordu. Bab-ı Ali baskını yaşandıktan sonra 1913 senesinden hakim olan iktidar İttihat ve Terakki Partisi’nin eline geçmiş durumdaydı. Bu dönemde partinin gücü çoktu. Osmanlı Devleti’ni kontrol eden tek kuvvetti.

Osmanlı Devleti Birinci Dünya Savaşı’na Ne Zaman, Nasıl ve Niçin Girdi?

Osmanlı Devleti Birinci Dünya Savaşı’na neden girdi? sorusunu yanıtlayalım. Osmanlı Devleti yaşadığı siyasi yalnızlık durumundan kurtulmak istiyordu. Yaşadığı son savaşlarında Almanya desteği alamadı. Bunun nedeni Almanya’nın da savaş durumuna geçmesi için hazırlık yapması idi. Bu durum karşısında İngiltere ve Fransa ile ittifak olma amacıyla çeşitli teklifler sundu. Ancak bu devletler güçsüzleşen bu devleti yanlarına girmesini istemedi çünkü Osmanlı Devleti’nin savaş esnasında paylaşılmasının istiyorlardı. Tabii ki bununla birlikte boğazlarda hâkimiyet kurmak isteyen Rusya’yı kızdırarak olumsuz bir durum yaratmamak istemiyorlardı bundan dolayı Osmanlı Devleti’nin tarafsız kalması itilaf Devletleri için oldukça avantajlı bir durum olacaktı.

Osmanlı Devleti savaşa girmeme durumunu kendi için bir avantaja çevirmek istediği için Osmanlı Devleti savaşa girmediği takdirde kapitülasyonların kaldırılması teklifi sunuldu.

Güçlü olmasının nedenleri ise imparatorluk konusunda yaygın bir teşkilat sistemi bulunuyordu. Aynı zamanda uygulanan Bu teşkilat içerisinde ordu subay ve aydınların da yer alıyordu. Son olarak İttihat ve Terakki Partisi’nin güçlü olmasının nedeni partinin başında güçlü kişilerin bulunmasıydı. Parti başında Enver, Talat ve Cemal Paşa bulunuyordu.

Goeben ve Breslau Gemilerinin Savaşa Girişi

Osmanlı Devleti’nin yönetimde sözü olan ittihat ve terakki cemiyetinin liderleri o dönemin Almanya’sına büyük bir hayranlık besliyorlardı. Pervasız olan bu liderler iktidarda zor kullanmak yöntemi ile tüm çareleri denemiştir Yeni gelişmeye başlamış güçlü alman sanayisi alman sanayisi ve Almanların muhteşem savaş teknolojileri ittihat ve terakki cemiyeti başkanlarını savaş olması durumunda üstü gelmemesinin olası olmadığını şiddetle savunuyordu. Osmanlı Devleti’nde halk iki guruba ayrılmıştı. Savaşa girmenin Osmanlı Devleti için kötü olacağını düşünenler ve Balkanlar’da kaybedilen toprakları geri almanın ve Osmanlı’nın eski gücüne ulaşmasının tek yolunun bu olduğunu düşünenler. Osmanlı Devleti bu kargaşa içindeyken Almanya İngiliz gemilerinden kaçmış olan Goeben ve Breslau gemilerini İstanbul Boğazı’ndan geçirmek istedi. Alman gemilerinin İstanbul boğazından geçmesi Osmanlı’nın tarafsızlığını tehlikeye atardı. Bu nedenle Osmanlı Devleti Goeben ve Breslau adlı gemiyi satın aldıklarını adlarının Yavuz ve Midilli olduğunu söyledi. Bu gemiler İstanbul Boğazı’nı aşıp Rusya’nın limanlarını bombalamaya başladı böylece Osmanlı Devleti resmi olarak Birinci Dünya Savaşı’na girmiş bulundu.

Not: Bu konuyla ilgili olarak Birinci Balkan Savaşı Nedir? Nedenleri, Sonuçları ve Önemi başlıklı yazımızı da inceleyebilirsiniz.