9. Sınıf Tarih 1. Dönem 1. Yazılı – Yeni Müfredata Göre (2024-2025)

Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği’ne göre öğrencilerin başarısı; öğretim programı öğrenme kazanımları esas alınarak dersin özelliğine göre yazılı sınavlar, uygulamalı sınavlar, performans çalışmaları ve projeler üzerine alınan puanlara göre belirlenir. Tarih dersinde öğrenci başarısını tespit edebilmek için kullanılan araçlardan biri de yazılı sınavlardır. Bu yazımızda 9. Sınıf Tarih 1. Dönem 1. Yazılı örneğini paylaşıma açıyoruz.

9. Sınıf Tarih 1. Dönem 1. Yazılı

Tarih dersi yazılı sınavları ile ilgili 9. Sınıf Tarih 1. Dönem 1. Yazılı örneği aşağıda yer almaktadır. 9. Sınıf Tarih 1. Dönem 1. Yazılı örneği yönetmelik gereği açık uçlu sorulardan oluşmaktadır. Sınav açık uçlu veya açık uçlu ve kısa cevaplı sorulardan oluşacak şekilde yapılmalıdır. Çoktan seçmeli, eşleştirme, doğru/yanlış gibi diğer soru türleri kesinlikle kullanılmayacaktır.

Aşağıdaki 9. Sınıf Tarih 1. Dönem 1. Yazılı örneği 2024-2025 eğitim öğretimi yılı için yeni müfredata göre hazırlanmıştır. Bu yazılı sınavda sınav kapsamındaki ilgili kazanımlardan 10 soru bulunmaktadır. 9. Sınıf Tarih 1. Dönem 1. Yazılı sınavı  içerisinde analiz ve değerlendirme düzeyindeki kazanımlara yönelik birden fazla soru yer almaktadır.  Bu tarih yazılı sınavı içerisinde yer alan sorular puanlanmamıştır. Puanlama işi tarih öğretmenine bırakılmıştır.

Tarih dersi öğretim programında yer alan becerilere ve kazanımlara göre hazırlanan 9. Sınıf Tarih 1. Dönem 1. Yazılı sınavını bilgisayarınıza kopyalayarak üzerinde düzenleme veya değişiklik yapabilirsiniz.

Yanıt Anahtarı: 9. Sınıf Tarih 1. Dönem 1. Yazılı cevap anahtarları sorulardan hemen sonra aşağıda ayrı bir başlıkta yer almaktadır.

9. Sınıf Tarih 1. Dönem 1. Yazılı Öğrenme Çıktıları

9. Sınıf Tarih 1. Dönem 1. Yazılı soruları aşağıdaki öğrenme çıktıları çerçevesinde oluşturulmalıdır.

TAR.9.1.1. Tarih öğrenmenin bireye ve topluma faydalarını yorumlayabilme

TAR.9.1.2. Tarihin doğasını farklı kaynaklar üzerinden inceleyebilme

TAR.9.1.3. Tarihsel bilginin üretim sürecini çözümleyebilme

2024-2025 9. Sınıf Tarih Dersi 1. Dönem 1. Yazılı Sınavı

2024-2025 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI
……………………………… LİSESİ

9. SINIF TARİH DERSİ 1. DÖNEM 1. YAZILI SINAVI

SORULAR

1. Tarih bilimi ile diğer toplum bilimleri ve doğa bilimleri arasındaki farklılıklar ve aynılıklar nelerdir?

2. Milli kimlik nedir? Milli kimliğin oluşmasında hangi unsurlar etkilidir?

3. Kozmografya nedir? Takvimlerin ortaya çıkmasında kozmografyanın rolü ne olmuştur?

4. Bereketli Hilal nedir? İnsanların yerleşik yaşama geçmesinde Bereketli Hilal’in etkisi ne olmuştur?

5. Toplumlar, hangi temel gereksinimleri karşılamak üzere yazıyı, sayıları ve takvimi bulup ortaya çıkarmıştır?

6. Yunanistan’da düzenlenen Olimpiyat oyunlarıyla Yunanların dini inançları arasında nasıl bir ilişki vardır? Açıklayınız.

7. Deniz Kavimleri Hareketi’nin nedenlerini ve sonuçlarını yazınız.

8. Mezopotamya’da bir kentin veya ülkenin yönetiminde nasıl söz sahibi olunuyordu? Yöneticiler nasıl belirleniyordu? Egemenliğin kaynağı nedir?

9. Hititlerde yargının kollektif cezalar vermesinin nedenleri neler olabilir?

10. Karum nedir? Karumların ortaya çıkış amacını açıklayınız.

2024-2025 9. Sınıf Tarih Dersi 1. Dönem 1. Yazılı Sınavı Yanıt Anahtarı

9. SINIF TARİH DERSİ 1. DÖNEM 1. YAZILI SINAVI

YANITLAR

Yanıt 1: Tarih biliminin diğer toplum ve doğa bilimlerinden ayıran en önemli özellik tüm dünyada kabul edilmesidir. Kendine has bir felsefesi ve sıfatları ile diğer bilimler ile ilişki kurmaktadır. Tarih ve diğer bilimleri incelemek için önce bunların yöntemlerini araştırmalıyız. Doğa bilimlerinin yöntemi; deney, gözlem ve laboratuvar sonuçlarına bakılır. Yasa, kural ve sonuçlara bakılır. Toplum bilimlerinin yöntemi; geçmişte yaşanılan konuları inceler. Deney, gözlem, sonuç ve benzeri incelemeler yapılamaz. Bilim olma sebebi araştırma ve sorgulama yapılmasıdır. Tarih biliminin yöntemi; doğa bilimleri gibi tümdengelim ve tümevarım yöntemleri kullanılmaz. Çünkü tarihi olaylar arasında bir bağlantı kurmak ve doğa bilimleri gibi yasa yaratmak imkansızdır. Disiplinler arası yöntemi tarihin ana yöntemlerinden biridir. Tarih ve diğer bilimleri birbirinden ayrı kılan en büyük özellik; diğer bilimler doğa veya insanı herhangi bir yönüyle incelerken tarih, her yönüyle insanı ele almaktadır.

Yanıt 2: Milli kimlik; bir halkın kendine has düşünme ve yaşama biçimi ve örf, adet, gelenek gibi toplumsal değerleri ve kaideler ile olmuş bir bütüne denir. Milli kimliğin oluşması milletlerin ortak belleği yani tarih milli kimliğin oluşmasında önemli bir roldedir. Toplum içindeki insanların bir kimlik altında buluşması ile ortaya çıkmaktadır. Bireylerin birlikte olmasının sebebi çoğunlukla tarihtir. Toplum, yer ve zaman içinde ortak bir kimlikle süreklilik kazanmaktadır. Toplumsal kimlik; zaman içinde oluşmuş tarihi değerlerin etkisiyle birey ve toplumun birleşmesidir. Birey ve toplumun kendilerini kimlik altında tanımlaması, toplumsal beraberlik ile gerçekleşmektedir. Milli kimliğin oluşması için tarih birliği ve din gibi etkenler vardır. Tarih sayesinde geçmişe dair aktarımlar, milletlerin ortak belleğini biçimlendirmektedir. Milli kimlik için toplumlarda tarih bilinci oluşmak zorundadır. Tarih bilinci, kişinin hem sosyalleşmesini hem de yaşam deneyimi sayesinde tarihin farkında olmasıdır. Bu bilinç insanların insanların dünyaya ve dünyada olup bitenlere karşı uyum sağlatır.

Yanıt 3: Kozmografya; gökbiliminin önemli bir yapı taşıdır. Bunun yanında matematiğin ve fiziğin yalnız ana başlıklarından yararlanarak, evren ile ilgili konuları inceleyen bilim dalı. İnsanlar eski zamanlarda günün belirli bir saatinden sonra havanın karardığını belirli bir saatinden sonra ise havanın aydınlandığını fark etmişlerdir. Bu gece gündüz olayından ise insanların dikkatlerini çeken ise gece ortaya çıkan ay, gündüz ortaya çıkan güneşti. Bir diğer yandan ise o dönem insanların dikkatini çeken yağmur, kar, meteor yağmurları, yıldız kaymaları, ay ve güneş tutulmaları ve daha birçok olayın sebebi bilinmiyordu. Ayrıca bu olaylar insanlarda bir korku oluşturuyordu. Bu olaylar ile ilgili birçok hipotez ortaya konuldu. Takvimin yapılması oldukça eski zamanlara dayanır. İlk takvimi yapan Sümerler, ay yılına göre yapılmıştır ve her yılın ayrı bir ismi vardır. Kozmografyanın takvimlere etkisi; yıldız konum ve hareketlerinin takvimlerde kullanılması gece gündüz olayları ay ve güneş tutulmaları örnek gösterilebilir.

Yanıt 4: Bereketli Hilal, ilk medeniyetlerin doğduğu bölgedir. Dicle ve Fırat’a kadar uzanan bölgedir. ılıman bir iklim olan Akdeniz ikliminin yaşandığı, hilal şeklinde bitek bir alandan oluşmuş güneyi Arabistan Çölü, kuzeyde Doğu Anadolu Bölgesi arasında yer almaktadır. Bugünkü İran’ın güneybatısında olan Elam bölgesindedir. Bereketli Hilal bölgesi adından da anlaşıldığı üzere bereketli bir bölgedir ve yakınlarında oldukça fazla su kaynağı vardır. Ayrıca insanların yerleşik hayata geçmeden önce çorak topraklardan sürekli yer değiştirmesi ve Bereketli Hilal bölgesine gittiğinde orada yaşayabilir olması bitki ve hayvan çeşitliliğinin fazla olmasıdır. Bunlar dışında bölgenin iklim koşulları da insanlara uygundur. İnsanlar bu bölgede hem yaşayıp hem de hayvan ve bitkileri evcilleştirmekle uğraşmışlardır. Yavaş yavaş göçebe yaşamdan yerleşik yaşama geçen insanlar için Bereketli Hilal bölgesi insanlar için adeta bir cennet olmuştur.

Yanıt 5: İnsanlar yerleşik hayata geçtikten sonra zamana dayalı etkinliklerin, işlerin belirli zamanlarda yapılması gerektiği için takvimi bulmuşlardır. İnsanlar geçmişten onlara gelmiş ve geleceğe gidecek olan bilgileri aktarabilmek için, diğer insanlarla haberleşebilmek için ve tarihi kaydedebilmek için ve ticarette gelişebilmek için yazıyı icat etmişlerdir. İnsanlar takvimi icat etmişlerdir çünkü tarla ve ekimlerin belirli zamanları vardır ve güneşin doğuşu, batışı ve ayın doğuşu ve batışı belirli zamanları ifade edebilir. Ayrıca insanlar göçebe yaşamları ve iklim koşulları için de takvimi icat etmiş olabilirler. İnsanların bu üç icadı yapmalarının sebeplerinden çoğu sosyal yaşantılarıdır. O dönemde insanların yemek bulup bir şeyler yemek dışında yapacakları çok fazla şey yoktu bu sebeple kendi yaşantılarını ve dünyada var olan olayları bir şekilde geleceğe aktarmaya çalışmışlardır.

Yanıt 6: Olimpiyat oyunları aslında dine dayanmaktadır. Eski dönemlerde sanat, spor, tarım veya toplumla alakalı herhangi bir şeyde düşünülebilecek her şey tanrıya bağlanır ve tanrılar için yapılırdı. Bu sebeple Zeus için Olympia şehrinin içinde düzenlenen spor şenlikleri, Zeus’a olan bağlılıklarını, inançlarını ve bölge barışı sağlamak/ kanıtlamak için yapılmıştır. Bu oyunlara ilgili ilk kanır M.Ö. 776 yılında bulunduğundan dolayı oyunların başlangıcı M.Ö. 776 kabul edilir. Ancak M.Ö. 1200 yılında yaşadığı düşünülen Homeros, İlyada ve Odessa eserinde birçok farklı yerde Olympia’da düzenlenen spor etkinliklerinden bahsetmiştir.

Öte yandan başka tarihçiler de bazı arkeolojik bulgulardan yararlanılarak tarihi daha da geriye M.Ö 1500 yılına kadar götürmüşlerdir. Aynı zamanda Olimpiyat oyunları o dönemde olan politik sorunları da çözmede din sayesinde var olmuştur. O dönemde var olan 20 Yunan şehir devletinin birbiriyle savaşmasını istemeyen Kral İphitos, “tanrıları oldukça sevdiği dinsel köklü oyunların” yeniden düzenlenmesini talep edince bu oyunlar ortaya çıkmıştır. Bu yüzden bu oyun döneminde barış ilan edilmiş ve Yunan kolonilerinin birleşmesini sağlamıştır.

Yanıt 7: Deniz Kavim Hareketi diğer bir adıyla Ege göçlerinin sebebi tam olarak bilinmemesine rağmen temel nedeni birçok araştırmacı tarafından ekonomik temelli kabul edilmiştir. Dağlık bir araziye sahip olması nedeniyle engebeli bir dokuya sahip olan o dönem Yunanistan’ı ne tarım ne de hayvancılık yapabilmekteydi. Ülkenin içinde bulunduğu Parlak Aka dönemi olarak adlandırılan sürenin bitmesiyle ekonomik kazancın neredeyse tamamını sırtlayan ticari faaliyetler de büyük bir ölçüde azalınca ekonomik refah arayışında olan insanlar göç etmiştir.

Ege göçlerinin neden olduğu sonuçlardan biri olan Hitit İmparatorluğu’nun yıkılması da Anadolu’da stabil bir güç dengesinin oluşmasına engel olmuştur. Tüm bu göç sürecinde Dor Kabilelerinin Anadolu üzerindeki etkileri ve özellikle Miken Uygarlığının yıkılmasına sebep olduğundan dolayı diğer kabilelerden daha fazla öne çıkmaktadır. Doris olarak da adlandırılan Dorlar aslında Hint- Avrupa kökenli ve Antik Yunan asıllı bir topluluktur. Yunan istilalarının başlamasının hemen ardından İon ve Aiol kabileleri gibi birçok kabilenin yaptığı gibi Dorlar da Batı Anadolu’ya yerleşmiştir. Bununla beraber Ege göçlerinin önemli bir parçası olmuşlardır.

Yanıt 8: Mezopotamya genel olarak eski tarih devletlerinin yaşadığı bir bölge olmuştur. Bölgenin tarım ve hayvancılık için uygun olan coğrafyası da uygun bir yaşama alanı arayan kabileler için bir yerleşim alanı olmuştur bu şekilde artan nüfus üzerine bir yönetim sistemi oluşmuştur işte din de tam olarak burada ortaya çıkmıştır. İnsanları “Ben sizin lideriniz olacağım!” diyerek etkisi altına alamayacağını bilen kişiler ortaya insanların inanma ihtiyaçlarını kullanarak dini yaratmış ve bazı etkili manipülasyonlarıyla da dinlerini insanların yaygın olarak inandığı bir kültür haline getirmeyi başarmışlardır.

Bunun üstüne kendilerini tanrının seçtiğini söyleyerek başa geçmişler ve yine tanrıyı yani dini kullanarak kendi yasalarını yazmışlardır. Bunun sonucunda tanrıya iyi görünmek için liderlerine bağımlı olmaya başlayan insanlar ortaya çıkmıştır. Bu insanlar da kendi yeni nesillerine bunları anlatınca din kavramı toplum üzerinde iyice nesnel olarak algılanmaya başlanmış ve tanrının seçtiği kişi olarak düşündükleri kişilerin izlerinden giderek onları iyice egemen biri olarak görmeye başlamışlardır. Bu yüzden şu anda bildiğimiz yönetim şekilleri ve devletler oluşmuştur.

Yanıt 9: Hititler, Anadolu’da ilk kez kanun yazan ve uygulayan uygarlıktır. Hititler bu kanunu yazarken Mezopotamya uygarlıklarından esinlenmişlerdir ve hatta bazı kuralları direkt olarak kopyalamışlardır ancak kopyalayamadıkları kuralları kendilerine göre yorumlamışlardır. Çivi yazısıyla kil tabletlerin üzerine yazılan bu kanun dönem şartlarını da göz önünde bulundurularak yazılmalıydı ve bu yüzden kanunda aile kurumunu ve kadın haklarını güvenceye alan birçok kural bulunmaktadır ki bu sayede bir toplum bilinci oluşturmuşlardır bu yüzden insancıl bir kanun olarak geçmektedir.

Hitit kanununlarındaki bazı yasalar ünümüzde kullanılan ceza hukukunda ve medeni kanunda da kullanılmaktadır. Hammurabi’nin yazdığı kanunlar Asur kanunları kadar sert olmasa bile birçok sert yönü bulunmaktadır bu sert yönlerden birsi ise kanunda yer alan kolektif cezalardır. Kolektif ceza bir suçtan dolayı sadece suçu yapan kişinin değil o kişinin yakınlarının da sorumlu tutulmasıdır. Hitit kanunlarında ise bazı kurallarda cezalar kolektif cezalardır. Hitit kanunlarındaki en ince çizgi şu anda da olduğu gibi cinayettir. Hitit kanunlarında şöyle bir kural bulunmaktadır: “Eğer birisi bir kavgada kadın veya erkek fark etmeksizin birini öldürürse bunun cezası 4 baştır.” Burada bunun olma sebebi o dönemde oldukça gelişmiş olan arkadaşlık ve aile bağlarının bunu bir kan davasına çevirme ihtimaline karşı veya bu kavganın devam etme ihtimaline karşı yapılmış olabilir.

Yanıt 10: Karum, Asurlular tarafından kurulan Anadolu topraklarındaki liman bölgelere kurulmuş olan ticaret kolonileridir. Karum, spesifik olarak bir yer belli etmez çünkü Anadolu’da birden fazla karum vardır. Bunlara örnek vermek gerekirse Hattişa karumu ve Alişar karumu verilebilir. Karumlar kültür merkezi halinde geldikleri dönem kültürlerin birleşip kaynaştığı ve alışverişte bulunduğu yerler olmuştur. Asurluların Karumları kurma sebebi konumları sebebiyle ticaret anlamında oldukça gelişmiş olmalarına bağlanılabilir. Bu sebeptendir ki Asurlular farklı bölgelere ticaret kolonileri kurup yönetme fikri, sömürgecilik döneminde kullanılan böl ve yönet stratejisine benzemektedir.

Asurluların konumu o dönemde ticaretin en calı şekilde yapıldığı İpek ve Baharat yollarının üstünde olduğundan dolayı jeopolitik konumları onların ticaret ve kültür üzerinden gelişme sağlamasına izin verdiğini söyleyebiliriz. Asurlular da kendilerine verilen bu imkanı en iyi şekilde kullanmak için ticaret üzerindeki odağı arttırmaya çalışmışlardı. Halkın bir kısmına direkt olarak bu görev verilmiş ve karumlar kurulmuştur. Bu ticaret ile hızla gelişen Asurlular kısa sürede büyük bir imparatorluk kurmuşlardır. Bu kurdukları imparatorluk ile o dönem ticaretini yönetmişlerdir.

---

Tüm Yazılı Sınavlar: Tarih dersi yazılı sınavları ile ilgili örnek sınavların tamamını incelemek için Tarih Dersi Yazılı Sınavları – Yeni Müfredata Göre (2024-2025) başlıklı yazımızı ziyaret edebilirsiniz.