Olay ve Olgu Arasındaki Fark Nedir?

Bu yazımızda olay ve olgu kavramlarının dayandıkları şeyler, kökleri, somutlulukları ve soyutlukları, içerikleri, başlangıç ve bitiş tarihleri, verdikleri mesajlar, genellik ve süreklilik göstermeleri, yaşanabilecekleri kere, tanımladıkları şeyler açısından farklı şeyler olduğunu örnek ve gerekçeleriyle açıklanmıştır. Olay ve olgu arasındaki fark nedir?

Olay ve Olgu Arasındaki Farklılıklar Nelerdir?

Tarihi olay ve olgu arasındaki farklılıkları şöyle özetleyebiliriz;

• Olayların gerçekleştiği belirli bir zaman dilimi vardır. Ancak tarihsel olgular zaman içerisinde gelişir, kesin bir tarihi yoktur.
• Olaylar somut gerçekler, yaşanmış durumlardır. Tarihsel olgular ise soyuttur. Belirli bir yerde, belirli bir zamanda gerçekleştiğini söyleyemeyiz. Zaman içerisinde, toplumla beraber yayılarak var olmuştur, o yüzden soyut bir durumdur.
• Olaylar tek tek meydana gelirken tarihsel olgular, olayları bütün olarak anlatmak için kullanılır.
• Olaylar zamansal olarak olan bir durumu ifade ederken tarihsel olgu bu olay ve olayların sebeplerini, yol açtığı sonuçları, ortaya çıkmasında etkili olan faktörleri inceler.
• Olay bir yaşanmışlıktır, tarihsel olgu ise bu yaşananlar hakkında toplumsal veya bireysel deneyimlerdir.
• Olaylar herkes için geçerli, objektif durumlardır. Tarihsel olgular ise gerek insanların anlatımlarından, gerek tarihçilerin yorumlamasından dolayı objektif olamaz.

Olay ile Olgu Arasındaki Fark Nedir?

Olay ile olgu tamamen farklı kavramlardır. Olay ile olgu arasındaki fark oldukça belirgindir. Olay ile olgu arasındaki fark konusunu yukarıdaki iddialar ve argümanlar çerçevesinde sırasıyla açıklayalım.

Olay ile Olgu Aynı Mıdır?

Olay ile olgu arasındaki fark konusunda bu iki kavramın aynı olduğunu iddia idenler vardır. Olay ile olgu aynıdır diyen araştırmacıların başlıca iddiaları ve argümanları şunlardır;

• Olay da olgu da yaşanmışlıklara dayandığından dolayı aynı şeydir.
• Olgu ve olay ‘olmak’ kökünden geldiği için aynı anlamdadırlar.
• Olay da olgu da somuttur.
• Olgular ve olaylar bir defaya mahsus şeyleri içerir.
• Olayların ve olguların başlangıç ve bitiş tarihleri belli değildir.
• Olay da olgu da soyuttur.
• Olgu ve olay yaşanan birkaç farklı okazyonun bir araya gelip bize verdiği mesajlardır.
• Olaylar ve olgular genellik ve süreklilik gösterir.
• Olaylar ve olgular birkaç kez yaşanabilir.
• Olgu ve olay aynı türdeki olayları bir bütün olarak anlatmaya yarayan kavramdır.

Olay İle olgu Yaşanmışlıklara Mı Dayanır?

Olay kavramı, yaşanan sosyal, ekonomik, kültürel, dini ve benzeri alanlarda meydana gelen oluşumlardır; olay ise bu yaşanmış birkaç farklı olayın sonucunda ulaşılan fikir veya bir şeyin belirtisi olarak gözlemlenmiş olaylardır. Olaylar yaşanmışlıklara dayanırken; olgular ise yaşanmış bu olayların bütününden çıkarılmış sonuçtur, yaşanmış tek bir şeye dayanarak elde edilemez.

Olay ile Olgu ‘Olmak’ Kökünden Mi Gelir?

Olay kelimesi de olgu kelimesi de “olmak” kökünden gelmektedir; ama bu onların aynı anlama geldiğini göstermez. Olaylar gerçekten olmuş olan ve bir defaya mahsus şeylere dayanırken olgunun gerçekten yaşanmış şeylere dayandığı tam olarak söylenemez. Olgu, yaşanmış birçok farklı olaydan çıkarılan ana fikir olduğu için gerçekten yaşanan/olan bir kavram sayılmaz. Örnek vermek gerekirse, matbaanın ve yazının icadı açık bir şekilde gerçekleşmiş olaylarken, bunların sonucunda elde edilen olgu olan “bilgi birikiminin ve aktarımının kolaylaşması” açık bir şekilde gerçekleşmemiş olup sadece düşünülerek elde edilebilen bir kavramdır.

Olay ile Olgu Somut Mudur, Soyut Mudur?

Olay kavramı somut, olgu kavramı ise soyut kavramlardır. Olaylar gözle görülür bir şekilde başkalarının şahitliğinde, bilinen bir zamanda, bilinen kişiler tarafından gerçekleştirildiği gibi olgular ise öznel bir fikir olmakla birlikte bir netliği bulunmamaktadır. Daha basitinden olaylar 5 duyu organımızla -çoğunlukla göz ve kulak- algılanabildiği gibi olgular ise duyu organlarımızla algılanamaz. Daha çok beynimizde oluşturduğumuz şeylerdir. Örneğin, İstanbul’un Fethi bir olayken, yani somut bir şeyken, sonucunda gerçekleşen İstanbul’un bir Türk şehri haline gelmesi ise bir olgu, soyut bir yargıdır.

Olay ile Olgu Genellik ve Süreklilik Gösterir Mi?

Olaylar, olgulara göre daha spesifik şeylerdir. Nasıl doğma olayı hayat boyunca bir kez gerçekleşiyorsa, hayatımız boyunca ancak bir kere yaşanabilecek şeylerdir. Olgular ise farklı tarihli olaylardan oluştuğu için onlar gibi bir defaya mahsus olduğu söylenemez. Mesela cumhuriyetin ilanından sonra Atatürk’ün inkılapları daha spesifik bir zamanda ve tarih boyunca bir defa olmak üzere çıkarıldıktan sonra Türkiye’nin çağdaşlaşması ise belli bir zaman diliminde net bir şekilde gerçekleşmemiş olmamakla birlikte her inkılapta biraz daha artmıştır. Lakin Türkiye’nin çağdaşlaşma dönemi sadece inkılapların çıkarıldığı zamanla sınırlı kalmayıp, cumhuriyetin ilanından beri süreklilik gösteren bir olgudur.

Olaylar ile Olguların Başlangıç ve Bitiş Tarihleri Belli Midir?

Olaylar tarih sahnesinde gerçekleşen, şahitleri olan ve doğruluğu kanıtlanabilecek durumlardır. Yaşanan şeylere olay denildiği için ise belirli bir başlama ve bitiş tarihi vardır; olguların aksine. Olgular ise birkaç farklı olayın birleşimiyle oluşan yargılardır. Olgular yargılardan oluştuğu için belirli bir başlangıç ve bitiş tarihine sahip olmamakla beraber, öznellerdir. Örneğin, Malazgirt Savaşı’nın başlangıç ve bitiş tarihlerine gerekli kaynaklar incelendiği zaman ulaşılabilinmesine rağmen, Malazgirt Savaşı’nın sonucunda elde edebileceğimiz olgu olan Anadolu’nun Türkleşmesi yargısının ise başlangıç ve bitiş tarihlerine ulaşamayız. Anadolu’nun Türkleşmesi yargısı birçok farklı olayın birleşiminden meydana gelmiştir. Kimine göre bu olaylar Anadolu’nun Türkleşmesi başlığı altında değerlendirilebilir. Kimisine göre de değerlendirilmiyor olabilir. Bu sebeplerden dolayı, olayların belli bir başlangıç ve bitiş tarihi olduğu söylenirken, olgular için aynısı söylenemez.

Olay ile Olgu Tarihi bir Bütün Olarak Mı Anlatır?

Olaylar tarih sahnesinde sadece bir kere gerçekleşebilme özelliğine sahip, öznel, belli bir başlangıç ve bitiş tarihine sahip hadiselerdir. Olgular ise bu gerçekleşen olaylar bütünlüğünün aktarmaya çalıştığı mesajlardır.

Olaylar daha spesifik ve bir defaya özgü şeylerken; olgular ise birçok aynı düşünceye sahip olayın birleşiminden oluşur. Olgu, aynı türdeki olayları bir bütün olarak anlatmaya yarayan kavramdır. Örnek vermek gerekirse; matbaanın icadı, Latincenin ortak dil kabul edilmesi, ateşli silahların kullanılmaya başlanması, gemiyle ticaretin artması gibi olayların sonucu olarak Avrupa’nın gelişimi olgusu gözlenmiştir.

Not: Bu konuyla ilgili olarak Olay ve Olgu Nedir? Tarihi Olay Olgu Örnekleri başlıklı yazımızı da inceleyebilirsiniz.