Tarih Dersinin Önemi Nedir? Atatürk’ün Tarihe Verdiği Önem

Tarih; toplumları, ülkeleri, insanları etkileyen olayları inceleyen insan kaynaklı bir bilim dalıdır. Bu nedenle tarihi öğrenmek ve öğretmek insan için önemlidir. Aynı zamanda tarih konusunda insanları yanlış yönlendirmek de büyük sorunlara yol açabilir. Bu yüzden tarih dersinin tarih boyunca nasıl işlendiği ve tarihin yeni nesillere nasıl aktarıldığı da önem kazanır. Tarih öğretmenin ve öğrenmenin önemi her dönemde çok büyüktür. Buna bağlı olarak da tarih dersi her coğrafyada yaşayan her toplumun her döneminde önem verilen bir değer olmuştur. Herhangi yaş grubundan herhangi bir öğrenciye tarih öğretmek ona milli aitlik bilinci, sorunlara doğru yaklaşma yetenekleri ve daha sayısız nicelikler kazandırır. Tarih öğretmek bir milleti bir arada tutmak için son derece önemlidir. Bu nedenle tarihin her döneminde tarih dersleri ve tarih öğretimi her toplum tarafından son derece önem verilen bir değer olmuştur.

Tarih ve tarih dersi Osmanlı’da sadece din üzerine kuruluydu. Bu durum Osmanlı Devleti’nde yaşayan Türklerin sadece dini tarih ve Anadolu’da Osmanlı tarihi öğrenebilmesine yol açıyordu. Bu durum hem Osmanlı Devleti’nin kozmopolit yapısından hem de içinde bulunduğu politik durumdan kaynaklanıyordu. Osmanlı’da tarihte ve tarih eğitimindeki kötü durum 19. yüzyıl ve sonrasında Türkiye Cumhuriyeti’nde düzeltildi. Tarihe bakış açısı ve tarih eğitimi gelişti. Bu durumda Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu olan Mustafa Kemal Atatürk’ün tarihe olan sevgisi ve tarih eğitimine verdiği değer önemli bir etken olmuştur.

Tarih Dersinin Önemi Nedir?

Tarih dersinin katkılarından en önemlisi, insana hayatında karşılaştığı olaylara neden-sonuç ilişkisi kapsamında bakabilme, farklı perspektiflerden değerlendirebilme becerisi kazandırmasıdır. Aynı zamanda tarih dersi vatan, millet, devlet, bayrak gibi önemli değerlerin bilincinin verilmesini sağlar. Tarih dersi öğrencisinin aynı zamanda devlete karşı olan sorumluluklarını ve haklarını anlamasına da yardımcı olur, öğrencilerinin vatandaşlık bilinçlerini geliştirir. Tarih dersi bir ülke ve toplum için önemli olan değerlerin öğretilmesine ve yeni değerlerin oluşmasında da önemli bir role sahiptir. Tarih dersinin kazandırdığı değerler milli, manevi; dini, ahlaki değerler olabileceği gibi evrensel, kültürel, bireysel değerler de olabilir. Tarihin öğretilmesinin sosyal ve toplumsal bağların güçlenmesindeki rolü de çok önemlidir.

Tarih dersi öğrencisi aynı zamanda tarihte yaşamış ve etkili olmuş büyük liderlerin, düşünürlerin yaşadıklarından, karşılaştıkları problemlere karşı tepkilerinden kendisine dersler çıkarabilir. Böylece öğrenci böyle bir sorunla karşılaşmadan bir bakıma sorunu tecrübe etmiş olur. Tarih dersi bu bakımdan da bireysel gelişim için vazgeçilmezdir. Tarihte iz bırakan olaylarla günümüzdeki sorunları karşılaştırıp kendileri için dersler çıkarabilirler. Bu sayede öğrenci geleceğe daha kendinden emin şekilde ileler. Gelecekte karşılaşabileceği sorunlarla nasıl başa çıkabileceği konusunda daha bilgili olur, yaptığı işlere daha fazla güvenir. Değerler eğitiminde tarih dersinin öğrenciye olan katkısı her millet için çok önemlidir. Her nesilden her öğrencinin değerler eğitimini ve dolayısı ile vatandaşlık bilincini edinmesi için tarih dersi yadsınamayacak kadar önemlidir. Tüm bunlar tarih dersinin önemi hakkında bize çok şey gösteriyor.

Tarih Dersinin Amaçları

Tarih dersi üzerine yapılan bir araştırmanın amacı şöyledir; Lise öğrencilerinin tarih dersi ve tarih dersinin amaçları hakkında ne düşündüğünü öğrenip bu doğrultuda tarih eğitiminin geliştirilmesini sağlamaktır. Trabzon’da on farklı lisede yapılan ankete 466 son sınıf öğrencisi katılmıştır. Trabzon’da eğitime devam eden öğrencilerle yapılan anketin sonucuna göre öğrenciler büyük oranda tarih dersinin amacını geçmişte yaşanan olayları öğrenerek onlardan kendilerine ders çıkarmak olarak görmüşlerdir.

Tarih dersi aynı zamanda öğrenciye tarihsel empati yapma yeteneği kazandırır. Öğrenci herhangi bir dönemde herhangi bir ülkede yaşayan herhangi biri yerine kendisini koyup o günün şartlarıyla günümüzün şartlarını karşılaştırma şansı bulur. Örneğin günümüz Türkiye’sinde iyi şartlarda yaşayan bir öğrencinin Kurtuluş Savaşı dönemini tarih dersi sayesinde öğrenip o dönemde yaşayan insanların yerine kendini koyması kendisini bireysel olarak geliştirmesine yardımcı olur. Aynı zamanda tarih dersi ile beraber bütün öğrencilerin tarihsel empati gücünün gelişmesi ile toplumsal ve sosyal bağlar da oldukça güçlenir. Tarihsel empati aynı zamanda öğrencinin geçmişteki yönetim biçimleri ile cumhuriyeti ve demokrasiyi karşılaştırmasına yardımcı olur. Dolayısıyla öğrenci cumhuriyetin değerini daha iyi anlayıp devlete karşı olan sorumluluklarının ve aynı zamanda haklarının da daha iyi farkına varmasına yardımcı olur.

Okuma Önerisi: Bu konuyla ilgili olarak Tarih Dersinin Amaçları Nelerdir? Tarih Neden Öğretilir? başlıklı yazımızı da inceleyebilirsiniz.

Atatürk’ün Tarihe Verdiği Önem

Atatürk küçük yaşlarından itibaren tarihe her zaman ilgili olmuştur. Sınıf arkadaşlarından biri olan Fuat Cebesoy’un dediğine göre Mustafa Kemal lise yıllarında da tarihe çok meraklıdır. Tarih öğretmenleri olan Kolağası Mehmet Tevfik Bey’e çok büyük bir saygı duyan Mustafa Kemal her fırsatta ondan büyük bir saygı ve sevgiyle bahsetmektedir.

Atatürk’ün tarihe olan ilgisi onu bu alanda kitaplar okumaya ve bilgi sahibi olmaya itmiştir. Tarih alanındaki bilgilerini hayatının her döneminde avantaja çevirmeyi başaran Mustafa Kemal Atatürk mecliste herhangi bir fikrin doğruluğunu veya yanlışlığını savunurken her zaman tarihten örnekler vermeyi ihmal etmemiştir.

Mustafa Kemal’in tarihe olan ilgisi 1923 senesinde İstanbul Darülfünün Edebiyat Fakültesi tarafından ‘Fahri Profesörlük’ teklif edilmesi ile ödüllendirilmiştir. Gazi Mustafa Kemal Paşa’ya fahri profesörlük teklif edilmesi İstanbul Darülfünun Edebiyat Fakültesi Profesörler Meclisi’nin aldığı bir karardır. Atatürk’ün tarihe olan ilgisi ve bu alanda yaptığı araştırmalar ve okuduğu kitaplar onu tarih alanında okuduğu bazı kitapları Türkçe’ye çevirmeye itmiştir. Mustafa Kemal’in çevirdiği kitaplar arasında H.G. Wells’in ‘Cihan Tarihinin Umumi Hatları’, E. Bernheim’in ‘Tarih İlmine Giriş Tarih Metodu ve Felsefesi’, Ch. V. Langlois ve Ch. Seignobos’un ‘Tarih Tetkiklerine Giriş’ kitapları vardır.

Atatürk’ün Okuduğu Tarih Kitapları

Mustafa Kemal’in okuduğu kitapları ve onun büyük kütüphanesinden birçok insanın haberi vardır. Atatürk’ün tarihe olan ilgisi onun kütüphanesinde de etkilerini göstermiştir. Atatürk’ün kütüphanesinde birçok tarih kitabı bulunmuştur. Gazi Mustafa Kemal Paşa’nın kütüphanesine 1929-1930 yılları arasında gelen birçoğu tarih konulu olan kitaplardan sonra tek bir kütüphane yeterli olmamaya başlamış çalışma masası içeren ikinci bir kütüphane daha açılmıştır.

Atatürk aynı zamanda tarihin öğretilmesine ve öğrenilmesine de çok önem vermiştir. Bir ülkenin gelişip ileri gitmesi için tarihi vazgeçilmez gören Atatürk aynı zamanda tarih öğretiminin değişmesi için tarih anlayışının değişmesi gerektiğini düşünüyordu. Bu yüzden tarih konusundaki çalışmalara hız veren ve bu konuyla bireysel ilgilenip çeşitli direktifler veren Mustafa Kemal Türk tarihinin öğrenilmesi gerektiğini düşünüyordu. Mustafa Kemal ‘Bizim milletimiz derin bir maziye maliktir.’ sözüyle de Türk tarihinin dünya tarihi için de ne kadar önemli ve derin bir yere sahip olduğunu ifade etmiştir. Türk çocuklarının mazisini öğrenip atalarını tanıdıkça kendilerine olan güvenlerinin artacağını düşünmektedir. Türklerin geçmişte başardıkları ve kazandıkları ile gurur duyan Gazi Paşa bütün öğrencilerin de tarihlerini öğrenip atalarıyla ve Türklerin başarılarıyla gurur duymalarını istemiştir.

Not: Bu konuyla ilgili olarak Türkiye’de Tarih Öğretimi (Osmanlı ve Cumhuriyet Dönemi) başlıklı yazımızı da inceleyebilirsiniz.