Osmanlı Devleti’nde Beden Eğitimi Dersleri Nasıl Yapılırdı?

Bu yazımızda Osmanlı Devleti’nde haftada bir olan beden eğitimi derslerinin fiziksel açıdan yeterli olduğu kanıtlanmaya çalıştık.

Osmanlı Devleti’nde Beden Eğitimi Dersine Verilen Önem

Osmanlı Devleti’nde beden eğitimi derslerinde tüm vücudun çalışılması üzerine haftada bir ders yapılırdı. Bu, öğrencilerin fiziksel açıdan gelişmesine yardımcı olurdu. Çeşitli bilimsel araştırmalar sayesinde tempolu antrenmanların daha iyi olduğu bilinmesine rağmen haftada bir antrenman yapmanın insan sağlığının korunması için yeterliliği kanıtlamıştır. Haftada 1-2 saatlik antreman fiziksel gelişim için yeterlidir. Bilimsel çalışmalar haftada 1 kez tüm kasların aktivasyonunun optimal olmasa da kas gelişimi için yeterli olduğunu göstermiştir.

Osmanlı Devleti’nde Beden Eğitimi dersleri kesinlikle önemsiz, boş zaman aktivitesi olarak görülmemiştir. Aksine yurtdışından konuya hakim, uzman öğretmenler getirtilerek Beden Eğitimi derslerine farklı bir boyut katılmış ve verilen önem gösterilmiştir. Ayrıca Beden Eğitimi dersleri askerliğe bir ön hazırlık olduğu için halk tarafından buna değer verilmiştir. Böylece halk tarafından katılım sağlanmıştır.

Askere hazırlık niteliğinde pek çok dernek kurulmuştur. Bu dernekler sivil halkı spora alıştırmak, daha doğrusu spor yaptırarak askere hazırlamak görevini yerine getiriyordu. Bu şekilde derneklerin kurulması bir çok gencin spor yapıp fiziksel ve ayrıca mental olarak güçlenmeye teşvik etmiştir.

Dönemin şartları gereği güçlü bireylere olan ihtiyaç çoktur. Bu ihtiyaç beden eğitimi dersleri ile karşılanmıştır. Beden eğitimi dersleri ile tüm bireyler için vücut gelişimi ve dayanıklılığı arttırmak amaçlanmıştır.

Osmanlı Devleti’nde Yaygın Spor Dalları

Jimnastik kız sporu olarak görülmemelidir. Jimnastik, anaerobik olarak vücudu çok fazla zorlamakta ve kuvvet, kas kazanımına çok etkili olmaktadır. Belirli jimnastik hareketleri (front lever, back lever, muscle-up, one-arm pull-up, front flip, back flip, dips, human flag, dragon flag, handstand, back bend, arabian flip, elbow stand, round-off, front walkover, somersault, chest stand, front handspring, back handspring) aşırı kas kuvveti gerektirmektedir. Bu türden zorlayıcı ve kuvvet gerektiren bir spor dalının bir kız sporu olarak görülmesi yanlış olur.

Osmanlı Devleti’nde beden eğitimi derslerinde sadece jimnastik öğretilmemiştir. Çok düzenli olmasa da öğrenciler güreş, cirit gibi ata sporlarına yönlendirilmişlerdir. Kültürel sporların, ata sporlarımızın halk arasında çok önemli bir yeri vardır. Bu sporlarda baş pehlivan gibi yüksek seviyelerde olan sporculara büyük saygı duyulmaktadır. O yüzden bu tür sporlar halk tarafından rağbet görmektedir.

19. yüzyılın sonlarına doğru, Müslüman okullarında Jimnastik ve Riyaziyât-ı Bedeniye dersleri daha sık görülmeye başlanmıştır. Bu da okullarda beden eğitimine verilen önemin arttığını göstermektedir.

Osmanlı Devleti’nde Beden Eğitimi Dersinin Dönüşümü

Cumhuriyet ile beraber beden eğitimi dersleri veya jimnastiğin gördüğü ilgide bir azalma olmamıştır. Aynı zamanda daha çeşitli sporlara da yer verilmiştir. Cumhuriyetten sonra ilk atletizm takımımız kurulmuştur. Kurulan takım ilk yıllarında çok başarılı olmasa da ülkemizdeki spor çeşitliliğini ve aynı zamanda halktaki spor bilincini arttırmıştır.

Cumhuriyet döneminde istenilen sporcu gençlerin yetiştiğini, kayda değer bir başarı elde edilemese de, 1924’te Cumhuriyet’in ilanından sonra uluslararası katıldığımız Paris Olimpiyatları’ndan anlaşılmaktadır.

Not: Bu konuyla ilgili olarak Enderun Mektebi Nedir? Enderun’da Yetişen Devlet Adamları başlıklı yazımızı da inceleyebilirsiniz.