İslamiyet’in Türk Devlet ve Toplum Yapısına Etkisi (Tarih Konu Anlatımı)
Bu yazımızda tarih dersi konu anlatımları kapsamında 9. sınıf tarih dersinin 6. ünitesi olan Türklerin İslamiyet’i Kabulü ve İlk Türk İslam Devletleri ünitesinin 3. konusu olan İslamiyet’in Türk Devlet ve Toplum Yapısına Etkisi konusuna yer verdik. İslamiyet’in Türk Devlet ve Toplum Yapısına Etkisi konusunu “Karahanlı ve Gazneli örneklerinden hareketle İslamiyet’in kabulünün Türk devlet yapısında ve toplumsal hayatta meydana getirdiği değişimleri analiz eder.” kazanımı çerçevesinde anlattık.
Bu Yazının İçindeki Başlıklar:
İslamiyet’in Türk Devlet ve Toplum Yapısına Etkisi
Ders: Tarih 9
Ünite: Türklerin İslamiyet’i Kabulü ve İlk Türk İslam Devletleri
Konu: İslamiyet’in Türk Devlet ve Toplum Yapısına Etkisi
Kazanım: Karahanlı ve Gazneli örneklerinden hareketle İslamiyet’in kabulünün Türk devlet yapısında ve toplumsal hayatta meydana getirdiği değişimleri analiz eder.
İslamiyet’in Türk Devlet ve Toplum Yapısına Etkisi konusunda öncelikle Türk devlet yapısındaki değişimi inceledik. Türklerde İslamiyet sonrası devlet ve toplum düzeni önemli ölçüde değişikliğe uğramıştır.
İslamiyet Sonrası Türk Devlet Yapısı
751 yılında Abbasiler ve Çinliler arasında olan Talas Savaşı‘nda Abbasilerin yanında olan Karluk, Yağma ve Çiğil gibi Türk boyları İslamiyet’i kabul eden ilk Türk Devletlerinden biridir. İslamiyet’in Türk Devletlerince kabulü sadece sosyal ve kültürel hayatı değil, aynı zamanda devlet yönetimini de değiştirmiştir. İlk Türk İslam devleti olan Karahanlı Devleti’dir. Gazneli ve Selçukluların hükümdarları ise Sultan unvanlarını almışlardır İslamiyet’ten sonra.
İslamiyet’ten sonra hükümdarlık göstergesi olarak Otağ, Sancak, Davul, Tuğra, Arma, Unvan, Hilat (Giysi), Taht, Asa ve Çetr (Saltanat Şemsiyesi) kullanılmıştır. Ayrıca İslam’ın gelmesi ile birlikte Selçuklu devletinde yönetim ile ilgili meseleler Divan-ı Saltanat diye adlandırılan büyük ve önemli bir kurulda görüşülmekteydi ve kararlar yine buradan çıkmaktaydı. Yine de Selçuklular diğer Türk İslam devletlerine kıyasla daha gelişmiş bir durumdaydı. Türk İslam devletlerinin başbakanı Sultan olarak adlandırılmaktaydı. Veraset İslamiyet’in kabulünden önce nasılsa sonra da aynı şekilde devam etmiştir. Kağan’ın çocuklarına Tigin denmesi gibi Sultan’ın çocuklarına da Melik denmekteydi. Hacip ise Divan üyeleri ile Sultan arasındaki ilişkiyi devam ettirir ve düzenler. Sultanın çocuklarının eğitiminden sorumlu ve bir bakıma onlara bakmakla yükümlü olan kişiye ise Atabey denmektedir İslamiyet’ten sonra.
Türk Devletlerinde Divanlar
Menşur İslamiyet’ten önceki Türk toplumlarında bulunmamaktaydı. İslam’ın kabulünden sonra ise herhangi bir olay ya da kararla alakalı olarak halifenin onayının alınmasına Menşur denmekteydi. Sultan’ın vekili ve en büyük yardımcısı olan Vezir ise bütün devlet ilişkilerinden sorumluydu. Divan-ı Arz’da şu an ki hükümette yani; iç ve dış işler, maliye, ordu, eğitim, genel teftiş ve yazışma işleri görüşülmekteydi. Aynı zamanda Divan-ı Arz askerlik ve ordu işlerinden de sorumluydu. Divan-ı İstifa mali ve Hazine işlerinden sorumludur. Aynı zamanda Divandan da sorumludur. Divan-ı İşraf askeri ve hukuki işler dışında her şeyin denetiminden sorumluydu. Divan-ı Tuğra iç ve dış ilişkilerde mektup ve yazışma işleri ile ilgilenmekteydi. İslamiyet’in kabul edilmesi ile birlikte İslami kaynaklardan yararlanılarak geliştirilen hukuk sistemleri ve ekonomik düzen sistemleri yeniden yapılanmış ya da kurulmuştur.
İslamiyet ile beraber daha hoş görülü, kibar ve daha nazik olan Türk toplumu bunu İslam dininin gerekçeleri sayesinde yapmıştır. İslam insanlara daha hoş görülü, kibar, akılcı ve nazik olmaları gerektiğini söyleyen ve anlatan bir dindir sonuçta. İslam dininin kabul edilmesinden sonra mimaride de önemli değişiklikler olmuştur. Yapılan binalar daha Arap kültürüne yakın olmuştur. İnsanların ibadet ettikleri ve inanç yerleri başta temiz bir yer olup tanrılarına karşı saygı duymaları gerekçelerine uysa da bu sonralarında daha görkemli, göze çarpıcı ve büyük yapılar dönüşmesinden dolayı amacından sapmaya dönmüştür. Yapılan ibadet edilen ve inanılan yerler Türk kültürünün mimari açıdan gelişmesinde çok etkili olmuştur. Arap ve biraz da doğu kültürü ile harmanlanmıştır Türk kültürü İslam dini sayesinde.
6. Ünitenin Tüm Konuları: Türklerin İslamiyet’i Kabulü ve İlk Türk İslam Devletleri ünitesinin tüm konularını aşağıdaki başlıklarda inceleyebilirsiniz.
1. Konu: Türk-İslam Tarihindeki Siyasi Gelişmeler
2. Konu: Türklerin İslamiyet’i Kabulü
3. Konu: İslamiyet’in Türk Devlet ve Toplum Yapısına Etkisi (Şu an bu başlıktasınız!)
Türk İslam Dünyasında İlk Edebi Eserler
4. Konu: Oğuzların İslamiyet’i Kabulü
Büyük Selçuklu Devleti (1040-1157)
Büyük Selçuklu Devleti’nin Yıkılışı
5. Konu: Büyük Selçuklu Devleti’nde Yönetim ve Toplum Yapısı
Büyük Selçuklu Devleti’nde Kültür ve Medeniyet
