Osmanlı Tarihi

Cem Sultan Kimdir? Cem Sultan Olayı Nedir?

Cem Sultan Olayı nedir? Cem Sultan Olayı, Fatih Sultan Mehmet’in şehzadeleri olan 2. Bayezid ile Cem Sultan’ın 1474 – 1481 yılları arasında giriştikleri taht mücadelesidir. Mücadeleyi 2. Bayezid kazanmıştır.

Bu yazımızda Cem Sultan kimdir? Cem Sultan Olayı nedir? Cem Sultan Olayı nedenleri nelerdir? Cem Sultan Olayı sonuçları ve önemi nelerdir? Cem Sultan’ın vefatı Osmanlı Devleti’nin Avrupa ile ilişkilerinde ne gibi değişikliklere yol açmıştır? Cem Sultan Olayı nasıl bir uluslararası soruna dönüştü? sorularını yanıtladık. Ayrıca Cem Sultan Olayı hakkında tarihi süreç ekseninde genel bilgi verdik. Cem Sultan Olayı’nın tarihteki yeri ve önemini farklı açılardan inceledik.

Cem Sultan Kimdir?

Cem Sultan (1459-1495) Fatih Sultan Mehmet’in küçük oğludur. Fatih öldükten sonra abisi Bayezid ile birlikte eyaletlerin valiliğini yapmaktaydılar. Diğer padişahların aksine Fatih Sultan Mehmet kendisi vefat ettikten sonra hangi oğlunun tahta geçeceğini belirtmediği için iki kardeşin de tahta oturma hakları vardı lakin 13 yaş daha büyük ve donanımlı olduğu gerekçesiyle Bayezid tahta geçmiştir. Vekillik yaptığı süre zarfında da kendisini oldukça geliştirmiştir: şiir yazabilecek seviyede Farsça lisanına hâkimdir, coğrafya ve felsefeye de oldukça ilgilidir.

Cem Sultan Olayı Nedir?

Fatih Sultan Mehmet’in tahta kimin geçmesini istediğini netçe belirtmemesinin sebebi en küçük oğlu Cem’in geçmesini istemesi olarak tahmin edilir. Fatih’in ani ölümü üzerine paşalar, sadrazam ve askerler taraf tutmak zorunda kalmışlardır. O dönemin sadrazamı olan Karamanlı Mehmet Paşa Cem Sultan’ı tutmakta olduğundan Fatih’in ölümünü gizli tutarak Cem Sultan’a zaman kazandırmak istemiştir, lakin haber tahmin edilenin aksine haber hızlıca yayılmıştır. Bayezid’i destekleyen Anadolu Beylerbeyi Sinan Paşa ve yeniçeriler, İstanbul’da isyan çıkartarak Sadrazamı yakalamış ve infaz etmiş, dolayısıyla da Cem Sultan’ın Fatih’in ölümünden haberdar olmasını engellemişlerdir. Bunu fırsat bilen Bayezid de İstanbul’da tahta çıkmıştır. Abisinin yaptığı bu hareketi hazmedemeyen Cem Sultan abisinin hükümdarlığını kabul etmemiştir ve ordusunu Bursa’ya yığıp kendi hükümdarlığını ilan etmiştir. Bu hamlenin üzerine iki kardeşin orduları Yenişehir Ovasında çarpışmış, ama Cem Sultan’ın ordusu ağır kayıplar vermiştir. Ağır yenilginin üzerine Cem Sultan Osmanlı ordularından kaçıp Memlüklüler’e sığınmıştır.

Memlüklüler’in Cem Sultan’a karşı tutumları olumlu olmasına rağmen, o istediği askeri desteği bulamamıştır. Arap yarımadasında biraz zaman geçirdikten sonra taht için şansını tekrar denemiştir lakin Bayezid’in yerinde müdahalesi yüzünden bu girişimi de başarısız olmuştur. Bayezid Cem Sultan’a bu beyhude çabasında vazgeçmesi ve Kudüs vekilliği yapması için yüklü miktarda para teklif etmiştir ama bu uzlaşma yolu da sonuca varmamıştır. Çevresindekilerin yönlendirmeleriyle çareyi Avrupa’da aramaya karar veren Cem Sultan Sen Jan Şövalyeleriyle anlaşmıştır. Bu durumdan haberi olan Avrupa Devletlerinin planı daha farklıydı: Cem Sultan’ı kişisel amellerini yerine getirmek için kullanacaklardı. Bu sayede Cem Sultan Olayı, bir taht meselesinden çıktı ve diplomatik kriz haline geldi.

Cem Sultan Olayı Hakkında Bilgi

Yapılan anlaşmalarda Cem Sultan’ın istediği zaman bulunduğu adayı (Rodos) terk edebileceği sözü verilmişti ama bu ve daha birçok söz yerine getirilmedi. Rodos Osmanlı saldırılarına açık olduğundan Cem Sultan Fransa’ya nakledildi ve orada bir kulede tutuldu. Sen Jan Şövalyeleri 6 sene boyunca Cem Sultanı ellerinde tuttular ve yüklü miktara parayı Bayezid’den aldılar. Şövalyelerin Cem Sultan’ı gelir kaynağına dönüştürmeleri diğer Avrupa Devletlerinin de Cem Sultan’ı istemelerine sebep oldu. Napoli Kralı, Macar Kralı ve Papalık da siyasi üstünlük için Cem Sultan’ı istemekteydiler. Uzun görüşmeler sonucunda Cem Sultan Papalığa teslim edildi.

Cem Sultan 1489’da Roma’ya varınca tek isteğinin Mısır’da bulunan ailesinin yanına gitmek olduğunu söylemiştir ama Papalık bu teklifi reddetmiştir. Cem Sultan’ın artık götürülen her teklifi reddetmesi ve Avrupa Devletlerinin gerekli desteği vermemesi üzerine Papalık bir haçlı seferi daha düzenleyememişlerdir. 6 sene İtalya’da kalan Cem Sultan’ın serbest bırakılmaması için yüklü miktarda para alan Papalık, onu öldürme teklifini de Bayezid’e sunmuşlardır. Fransa Kralı 8. Charles da farklı planlar yapmaktaydı: ilk olarak İtalya’nın güneyini ve Cem Sultan’ı ele geçirecek, daha sonrasında Osmanlılara haçlı seferi düzenleyerek Kudüs’ü de fethedecekti. Planlarının bir kısmını hayata geçirme fırsatı da buldu.

Cem Sultan 8. Charles Napoli’yi işgal ederken hastalandı ve kısa bir sürede de vefat etti. Bayezid kardeşinin cesedinin teslim edilmesini istedi ama bu isteği reddedildi. 8. Charles cesedi para karşılığında teslim etmeyi teklif etti ama Bayezid buna sıcak bakmadı. 4 sene sonra Bayezid’in baskıları sonucunda Cem Sultan’ın naaşı Osmanlılara teslim edildi.

Cem Sultan Olayı Neden Ortaya Çıkmıştır?

Cem Sultan Olayı yukarıda da tarihsel süreçle anlattığım gibi bir taht mücadelesinden doğmuş uluslararası diplomatik krizlere dönüşmüştür. Sebebi aşikârdır: Fatih Sultan Mehmet’in vefatından sonra hangi şehzadenin tahta geçeceğinin belirsiz olması ve akabinde gelen taht mücadelelerinde Cem Sultan’ın Avrupa’ya sığınmasıdır.

Cem Sultan Olayı Sonuçları ve Önemi

Cem Sultan Olayının sonuçlarıysa daha yıkıcıydı. Osmanlının Memlüklüler ve Avrupa ile olan ilişkileri bozuldu, Batı’ya yapılan fetihler (İtalya’nın fethinden vazgeçilmiştir) sekteye uğradı, bakım ücretlerinin külfeti devletin boynunu büktü ve tüm bunlar 2. Bayezid Döneminin yükselmeden çok duraklama dönemi olmasına sebep olmuştur. Tüm bunların yanında ülke içi bazı sorunlar da baş göstermiştir: devşirme kökenli devlet adamları ve Türk kökenli devlet adamları arasında kutuplaşmalar yaşanmış, Karamanoğulları bunu fırsat bilerek tekrar sorun olmuşlar ve diğer Müslüman halklara (Endülüs Emevileri) yapılan yardımlar aksamıştır.

Cem Sultan Olayı Osmanlı Devleti son bulana kadar siyasette Devşirmeler ve Türkler arasında ezeli bir sürtüşme yaşanmasına sebep olmuştur. Avrupa ile Osmanlı arasında ilişkilerde yıkıcı bir etki yaratmıştır. Avrupa ile hali hazırda yeterince güçlü olmayan ilişkilerimiz, onların ellerine geçen fırsatta tüm Osmanlı kaynaklarını sömürmüş olmaları, Osmanlının daha savaşçı bir politika seyretmesine neden olmuştur. Ödenen yüklü miktardaki para ve fetihlerin aksaklığa uğraması Osmanlı Devletini ikinci bir Fetret Devrine sokmuştur. Cem Sultan’ın soyunun devamı da (oğlu, eşi ve torunları) yaşananlardan nasiplerine düşeni almışlardır. Cem Sultan Olayları diplomasi ve ekonomideki olumsuz etkilerini devletin çöküşüne kadar sürdürdüğü için tarihimizde önemli yer tutmaktadır.

Cem Sultan’ın Vefatı Osmanlı Devleti’nin Avrupa ile İlişkilerinde Nasıl Değişikliklere Sebep Olmuştur?

Cem Sultan vefat ettikten 4 sene sonra cenazesinin teslim edilmesi, bundan önce de Avrupa’nın cesedi para karşılığında vermeyi teklif etmesi hem Osmanlı Devleti’nin manevi değerlerini yıpratmıştır hem de uluslararası ilişkileri zora sokmuştur. Aramızdaki güven bağını zedelemiştir. Avrupa’ya olan fetihler yavaşlamıştır.

Cem Sultan Olayı Nasıl Uluslararası Bir Soruna Dönüştü?

Cem Sultan’ın çözümü Avrupa’nın kollarında araması (bu ilk ayakta yakınlarının tavsiyesiydi, bu yakınlar da Avrupa’nın adamları olabilirler) ve Avrupa’nın da fırsattan istifade etmeye çalışması devlet içi sorunun uluslararası bir krize dönüşmesini sağlamıştır. Avrupa’nın Cem Sultan’la anlaşma yapmasına rağmen onu 13 sene esir tutması ve Osmanlı’yı haraca bağlaması sorunun hem uluslararası bir probleme dönüşmesine neden olmuştur hem de Avrupa ile olan ilişkilerimize balta vurmuştur. Avrupa Cem Sultan’ı kullanarak Haçlı Seferi düzenlemeye çalışmış, Kudüs’ü elimizden almaya kalkışmıştır. Bu durum ilişkilerde daha saldırgan ve uzlaşmacı tavırdan uzak bir yol izlenmesine sebep olmuştur.

Not: Bu konuyla ilgili olarak II. Bayezid ve Cem Sultan (Tarih Konu Anlatımı) başlıklı yazımızı da inceleyebilirsiniz.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Bu Konuyla İlgili Yazılar

Başa dön tuşu

Metin kopyalamanın açılabilmesi için
lütfen web sitemizdeki herhangi bir reklama
tıklayarak bize destek olunuz.

Kapalı

Reklam Engelleyici Algılandı

Lütfen reklam engelleyicinizi kapatarak bize destek olunuz. Anlayışınız için teşekkür ederiz.