İngiliz Sterlini İlk Ne Zaman Basıldı? İngiliz Sterlini Tarihi

İngiliz sterlini günümüzde hala kullanımda olan en eski para birimidir. Majör dövizler listesinde yer alır ve dünya ekonomisinin işleyişi bakımından vazgeçilmezdir. İngiltere sterlini ne kadar oldukça stabil seyreden bir para birimi olsa da, İngiltere’nin Avrupa Birliği’nden çıkış sürecinde sık sık gündeme gelmiştir.

İngiliz Sterlini Etimolojik Kökeni

Sterlinin etimolojik kökenine bakıldığında oldukça karışık bir tablo ile karşılaşılır. Pound sterling olarak adlandırılan para biriminin etimolojik kökeni küçük boyutlu bir Norman parasına dayanmaktadır. Normanlar İngiltere topraklarında barınmış en eski topluluktur. Kelimenin kökeni ile ilgili en çok kabul gören açıklama ise küçültme eki olan “-ling” ve küçük Noman parasının şekli göz önünde bulundurularak eski İngilizce’de yıldız anlamına gelen “steorra” kelimesinin birleşiminden ortaya çıktığı yönündedir.

Sterlin ifadesinin etimolojik kökeni ile ilgili bir başka düşünce de ise Saksonlara dayanmaktadır. Bu düşünceye göre terlin adı verilmiş olan para birimi Sakson krallıklarında basıldı ve bu paraların 240 tanesi bir gümüş sterline denk kabul edildi.

Bir başka etimolojik fikir ise Hansa Birliği’nin sahip olduğu dokümanlara dayandırılmaktadır. Bu dokümanların sağladığı bilgilere göre sterlin kelimesi Baltık’ın Almanca karşılığı olan Ost See’de yer alan ve ticaret yapan tüccarlara verilen Osterling, Easterling isimlendirmelerinden evrilmiştir.

İngiliz Sterlini Tarihi

İlk sterlin banknotlarının basılması 1694 yılında ingiltere Merkez Bankası tarafından sağlanmıştır. Basılan ilk banknotların üzerinde el yazısı bulunmaktaydı. Basılan bu paralar 1745 senesine kadar kullanılmıştır. O tarihten sonra bir ve iki pound değerindeki banknotlar basılmaya başlanmıştır, bu banknotlar Napolyon Savaşı sonrasında kaldırılacaktır. 1855 senesinden itibaren banknotlar için tamamen baskı sistemine geçilmiştir.

İkinci Dünya Savaşı’nın da Bank of England (İngiliz Bankası) üzerinde oldukça çarpıcı etkileri olmuştur. İkinci Dünya Savaşı süresince İngilizler, Naziler tarafından basılan sahte poundların piyasaya sürülmesi tehlikesi ile karşı karşıya kalmıştır.

Günümüzde İngiliz sterlininin sahteciliğinin yapılmaması için biririnden farklı çok sayıda teknik kullanılmaktadır. Bu tekniklerden bazıları metalik iplik, hologramlar, floresan mürekkepler ve filigran tekniğidir. Aynı zamanda İngiliz sterlini basılırken üç farklı baskı tekniği ve seksen beş farklı mürekkep kullanılmıştır.

İngiliz Sterlini Nerelerde Kullanılır ve Nerede Basılır?

Sterlinin resmi kullanıcıları arasında İngiliz Antartika Bölgesi, Güney Georgia Adaları, Falkland Adaları, Güney Sandwich Adaları, Cebelitarık, Ascension, Saint Helena ve Birleşik Krallık gibi ülkeler bulunmaktadır, ancak sterlinin bütün kullanıcıları resmi değildir. Sterlinin resmi olmayan kullanıcılarını ise Man Adası, Zimbabve, Guarnsey, Pitcairn Adaları’ndan oluşan bir grup ülke oluşturmaktadır.

Sterlin genel anlamda İngiltere Merkez Bankası’nı yönetimi altındadır. İngiltere ve Galler’de sterlin için resmi banka ve banknot sağlayıcısı olarak Bank of England görev yapmaktadır. Kuzey İrlanda, İskoçya, Man Adası ve Channel Adaları’nda ise resmi bir banknot sağlayıcı bulunmamaktadır. Bu eksiklikten dolayı bölgelerdeki her bankaya banknot basma yetkisi verilmiş olsa da Bank of England dışındaki bankalardan basılan sterlin banknotları senet görevi görmektedir ve her yer tarafından kabul edilmeme riski vardır.

İngiliz Sterlini Özellikleri

İngiltere’nin para birimi olan sterlin resmi kaynaklarda İngiliz poundu olarak da bilinmektedir. İngiliz sterlini; pound, Büyük Britanya poundu, sterling gibi farklı isimlerle de anılmaktadır. Majör bir dövizdir ve bölgenin hem en güçlü hem de en eski para birimi olma özelliğini taşımaktadır. Kısaltması Büyük Britanya poundundan gelmektedir ve GBP (Great Britain pound) şeklindedir.

İngiliz sterlininin alt birimi bazen peni (penny) bazen de pens (pence) olarak adlandırılmaktadır. Bir sterlin, yüz peniye eşittir ve peni “p” sembolü ile gösterilmektedir. İngiltere’nin para birimi sterlin için ondalık sistemi kullanmaya başlaması 1971 yılındaki Decimal Day’e (Ondalık Günü) dayanmaktadır. Bu tarihten on yıl sonra uygulamaya geçen yeni ondalık sistem ise günümüze kadar değişmeden gelmiştir. Sembolü olarak ise “£” kullanılmaktadır.

Sterlin ne kadar çok uzun bir süredir dünyanın en değerli dövizleri arasında yer alsa da, İngiltere’nin girmiş olduğu Brexit sürecinden oldukça kötü şekilde etkilenmiştir. Yaşadığı sıkıntılara rağmen halen oldukça güçlü bir para birimidir. Öyle ki dünya çapında euro ve dolardan sonra en çok rezerv edilen para birimi ünvanına sahiptir. Ayrıca euro, dolar ve yenden sonra döviz piyasasında en çok işlem gören dördüncü para birimidir. Kullanılmaya başlandığı günden itibaren kesintisiz bir şekilde kullanılan nadir para birimlerinden bir tanesi olması özelliği ile de oldukça özeldir.

İngiliz Sterlini Neden Bu Kadar Güçlü ve Stabildir?

İngiltere, Avrupa Birliği’nde olduğu zamanlar AB’nin üçüncü en büyük ekonomisine sahipti; şu anda ise dünyanın en büyük yedinci ekonomisi konumundadır. Birleşik Krallık’ın en güçlü ülkesidir. Ekonomisinin büyük bir kısmı hizmet sektöründen kazandığı gelirlerle karşılanmaktadır. Ayrıca düz bir coğrafyaya sahip olmanı avantajını da sanayi açısından gelişmek adına kullanmıştır. İngiltere’nin anayasaya dayalı meşruti monarşi ile yönetilmesi ve aynı zamanda da sanayisinin oldukça gelişmiş olması, İngiliz sterlininin stabil bir döviz haline gelmesine yardımcı olmuştur.

Avrupa’da Sanayi Devrimi’nden etkilenen ve gerçekleştiren ilk ülke İngiltere olmuştur. Bu duruma öncelik etmesi hem İngiltere’nin, hem de İngiliz sterlininin güçlü bir konuma gelmesine yardımcı olmuştur. Öyle ki günümüzde İngiliz sterlini, dolar ve euro karşısındaki en güçlü para birimi olarak görülmektedir. İngiliz sterlininin böyle büyük bir güce sahip olması da İngiltere’nin Avrupa Birliği’nden ayrılma kararı almasıda oldukça etkilidir.

İngiltere’nin Avrupa Birliği’nden çıkışı ile İngiliz sterlini; Amerikan doları, euro, Japon yeni, Hint rupeesi ve Çin yuanı gibi para birimleri üzerinde olumsuz etkilere yol açmıştır.

Not: Bu konuyla ilgili olarak Para Nedir? Paranın Tarihi başlıklı yazımızı da inceleyebilirsiniz.