Roma Mitolojisi Nedir? Roma Mitolojisi Tanrıları

Bu yazımızda mitolojinin ne olduğu, farklı bölgelere göre mitoloji çeşitleri incelenmiştir. Yunan ve Roma mitolojisi arasındaki bağlantı açıklanmıştır.

Mitoloji Nedir?

Mitoloji; söylenen ya da duyulan söz ve konuşma kelimelerinin birleşiminden oluşmuştur. Eski Yunan dilinde de geçmişte söylenen sözlerin tekrar edilmesi anlamı barındırmaktayken zaman içerisinde Doğu dilleri arasında efsane Batı dilleri arasında ise mit anlamını kazanmıştır. Mitolojinin günümüzdeki anlamı belirli bir dine inanan veya belirli bir kültürü benimseyen insanlık ile evrenin yaratılışını ve doğasını, inancın nedenini açıklamaya yönelik söylenceleri tanımlamak için kullanılmaktadır. Mit gerçekte yanlış olan bir hikaye ya da bir anlatı için tercih edilmektedir ve çoğunlukla bir yanlışlık, doğru olmayan unsur vurgusu barındırır.

Mitoloji kelimesi Türkçede söylenbilim veya söylencebilimi anlamlarına gelmektedir. Türk dilleri arasında en ilginç karşılığı olan Çuvaşçada yer almaktadır. Bu dilde halapha kelimesi Mitoloji manasına gelir ve halap yani Masal sözcüğünden türetilmiştir. İlk çağ sonlarına doğru mythos yazarı diye tanımlanan derleyicilerin yaptığı iş için mitoloji kelimesi kullanırdı. Mitoloji kutsal olan bir öyküyü anlatmaktadır, genelde bir yaratılışın öyküsüdür. Bir şeyin nasıl yaratıldığı ve bunun yanında nasıl var olmaya başladığını anlatım şekllidir.

Bir inanç sistemi olarak mitosların ve mitolojilerin toplumsal düzeni oluşturma ve koruma gibi görevleri vardır. Çoğunda bireylerin kendileriyle ilişkilendirebileceği hatta ders çıkarabileceği anlatılar yer almaktadır. Kelime, sözlük anlamında ‘Bir inanç veya bir topluluğun kültüründeki tanrılar, kahramanlar, evren ve yaratılışla ilgili tüm yazılı ve sözlü efsaneler birikiminin anlamlandırılması, yorumlanması ve incelenmesini kapsayan çalışmalar bütünü’’ olarak tanımlanmaktadır. Çoğu kültürün kendine ait başlangıcı, evreni, türünün yaratılışını, doğayı anlamlandırmaya çalıştığı mitoloji hikayesi vardır. En çok bilinen Mitolojiler; Yunan Mitolojisi, Roma Mitolojisi, İskandinav Mitolojisi, Türk Mitleri ve Mısır Mitolojisidir.

En Ünlü Mitolojiler

Bölgelere göre mitolojileri birbirlerinden ayıracak olursak; Asya mitolojisinde Çerkeslerin kendi mitolojisi, Ayyavazhi mitolojisi, Budist mitoloji, Bon mitolojisi (Budizm öncesi Tibet mitolojisi), Çin mitolojisi, Hint mitolojisi, Hmong mitolojisi, Japon mitolojisi, Kore mitolojisi, Pers mitolojisi, Filipin mitolojisi, Türk mitolojisi, Vietnam mitolojisi; Avustralya ve Okyanusya mitolojisinde Aborijin mitolojisi, Hawaii mitolojisi, Maori mitolojisi, Melanezya mitolojisi, Mikronezya mitolojisi, Papua mitolojisi, Polinezya mitolojisi, Rapa Nui mitolojisi yer almaktadır.

Avrupa mitolojisinde Anglo-Sakson mitolojisi, Bask mitolojisi, Katalan mitolojisi, Kelt mitolojisi, Korsika mitolojisi, Çuvaş mitolojisi, Girit mitolojisi, Hollanda mitolojisi, İngiliz mitolojisi, Etrüsk mitolojisi, Estonya mitolojisi, Fransız mitolojisi, Cermen mitolojisi, Macar mitolojisi, Finlilerin mitolojisi, İrlanda mitolojisi, Leton mitolojileri, Litvanya’nın kendi mitolojisi, Lusitanya’nın mitolojisi, Nors mitolojisi, Roma mitolojisi, Romanya mitolojisi, Sardinya mitolojisi, İskoç mitolojisi, Slav mitolojisi, İspanyol mitolojisi, İsviçre mitolojisi, Tatar mitolojisi, Yunan mitolojisi yer almaktadır.

Orta Doğu mitolojisinde Arap mitolojisi (İslam ve İslam öncesi), İbrahimi mitoloji (Yahudilik ve Yahudilik öncesi), Pers mitolojisi, Mezopotamya mitolojisi (Sümer, Asur ve Babil), Yezidi mitolojisi, Kürt mitolojisi yer almaktadır.

Kuzey Amerika Yerlileri mitolojisinde; Abenaki mitolojisi, Algonkin mitolojisi, Karaayak mitolojisi, Çipevaa mitolojisi, Çiksav mitolojisi, Çoktav mitolojisi, Krik mitolojisi, Apsaloke mitolojisi, Haida mitolojisi, Ho-Chunk mitolojisi, Hopi mitolojisi, Eskimo mitolojisi, İrokua mitolojisi, Huron’ın kendi mitolojisi, Kwakiutl mitolojisi, Lakotalıların mitolojisi, Leni-Lenape mitolojisi, Miwok mitolojisi, Navaho mitolojisi, Nootka mitolojisi, Ohlone mitolojisi, Pavni mitolojisi, Pomo mitolojisi, Saliş mitolojisi, Seneca mitolojisi, Tsimshian mitolojisi, Ute mitolojisi, Zuni mitolojisi yer almaktadır.

Güney Amerika yerlileri ve Mezoamerika Yerlileri mitolojilerinde Aztek mitolojisi, Chilota mitolojisi, İnka mitolojisi, Guaraní mitolojisi, Haiti mitolojisi, Maya mitolojisi, Mapuçe mitolojisi, Olmec mitolojisi, Toltec mitolojisi yer almaktadır.

Diğer mitoloji hikayeleri ise Sotho mitolojisi, Tonga mitolojisi, Tumbuka mitolojisi, Xhosa mitolojisi, Yoruba mitolojisi, Zulu mitolojisi yer almaktadır.

Roma Mitolojisi Nedir?

Roma mitolojisi Yunanların İtalya’ya yerleşmesinden sonra antik Yunan mitolojisinin etkisi altında kalarak bazı değişikliklere uğramıştır. Roma mitolojisinin en farklı taraflarından biri ise Eski Romalıların olaylara bakış açılarıdır. Roma mitolojisi sadece tanrılar ve doğaüstü canlıların efsanelerini ve hikayelerini barındırmamaktaydı, aynı zamanda Roma halkının ve Roma devletinin ideolojisine yer etmiş olan bir bakış açısıdır. Gerçek Roma şehrinin kuruluşunun ve gerçek Roma şehrinin yöneticisinin halkları idaresi altına almasının çok daha önceden tanrılar tarafından belirlenmiş olduğuna inanılmaktaydı. Gerçek Roma şehrinin kuruluşunun ve gerçek Roma şehrinin yöneticisinin halkları idaresi altına almasının çok daha önceden tanrılar tarafından belirlenmiş olduğu miti Romalıların birçok savaşı kazanması sonucunda ortaya çıkmıştır. Roma İmparatorluğu eski devirlerden başlayarak önce kendi çevrelerindeki toplulukları, daha sonra Avrupa, Asya ve nihayet Afrika’da yaşayan birçok ulusu egemenlikleri altına almışlardır. Eski Romalılar bunu çok doğal olarak karşılamıştır. Eski Roma İmparatorluğunda yaşayan insanlara göre Roma; tanrılar tarafından seçilmiş bir özel devletti.

Eski Roma İmparatorluğunda yaşayan insanlar ilk önce Predeist bir çağ yaşamışlardır. Predeist çağda Romalılar hiç bir Tanrıya ya da tanrıçaya tapmamışlardır. Buna rağmen iyilik ve kötülük anlayışına sahiplermiş ve büyü ile uğraşmışlardır. Zamanla inançlarında ölümsüz varlıklar; Larlar ile Penatlar ortaya çıkmıştır. Eskiden her Roma ailesinin bir Lar’ı, birkaç tane de Penat’ı vardır; bu Tanrılar, yalnız o ailenin olurdu ve Larlara ve Penatlara tapmak amacı ilke tapınaklara gidilmezdi ya da tapınak yapılmazdı. Halkın evlerini koruyan Penatlar ve Larlar olduğu gibi bütün şehri koruyan Larlar ile Penatlar da bulunurdu.

Roma Mitolojisi Tanrıları

Roma mitolojisindeki tanrısal karakterler ve görevleri nelerdir? Romalılar da Yunan Mitolojisindeki 12 Olimposlu tanrıyı kabul etmişlerdir. Roma mitolojisinde Yunan mitolojisindeki ile hemen hemen aynı anlamları yüklemişlerdir tanrılara. Jupiter (Zeus), Neptunus (Poseidon), Vesta (Hestia), Iuno (Hera), Mars (Ares), Vulcanus (Hephaistos), Minerva (Athena), Venus (Aphrodite), Mercurius (Hermes), Diana (Artemis), Pluton(Hades), Bakkhos (Dionysos) isimleri verdikleri Tanrılara inanmışlar., Apollo’nun adını değiştirmemiş olduğu gibi kullanmışlardır.

Neptün

Neptün Jüpiter’in kardeşi, Cronus’la Rhea’nın oğludur. Neptün, kudret bakımından, Jüpiter’den sonra ikinci geliyordu. Neptün’ün atı yarattığına ve aynı zamanda ona kuvvet verdiğine de inanılmaktaydı. Neptün, daima yarışmalara katılmaktan hoşlanan, hareketli, kuvvetli bir tanrıdır. Üç çatallı asası vardır. Denizaltında büyük, kudretli ve göz alıcı bir sarayda yaşadığına inanılmaktaydı. Deniz kabuğu biçiminde altın arabası ile denizlerin üzerinde gezintiye çıkınca fırtınaların dindiğine, denizin dümdüz olduğuna inanılmaktaydı.

Jüpiter

Zeus ile bir tutulan Roma tanrısıdır. Roma tanrılarından Saturnus ile Rea’nın oğludur. Jüpiter, Romalı tanrıların en üstünü, en büyüğüdür, en kudretlisidir. Egemenliğini Roma’da Capitoliu’m üstünde sürdürmektedir. Roma şehrinin siyasal yapısının geliştirmesi ve sağlamlaştırması ile Jüpiter Tanrılar Konseyi’nin başkanı olmuştur. Jüpiter’e her konsül dua ederdi, kurbanlar sunulmaktaydı. Jüpiter’in Victor, İnvictus, Stator, Triumphator gibi takma adları vardır. Bu takma adlar askeri ve siyasal işlevleriyle ilgilidir. İmparatorluğun kurulması ile birlikte imparatorlar Jüpiter’in himayesine girmişlerdir. Bazı İmparatorlar Jüpiter’in kendilerinde somutlaştığını ileri sürmüşlerdir.

Plüton

Roma mitolojisinde Ölüler Diyarı Tanrısıdır. Plüton kelimesi Yunanca “zenginlik” kelimesinden gelmektedir. Plüton tarım tanrısı Saturn’un oğludur ve Jupiter ile Neptünün kardeşidir.

Ceres

Roma mitolojisinde anne sevgisinin ve büyüyen bitkilerin (özellikle tahılların) tanrıçasıdır. Satürn ve Rhea’nın kızı, Jüpiter’in eşi ve kız kardeşidir. Jüpiter’den Proserpina’nın annesidir ve Juno, Vesta, Neptün ve Pluto’nun da kız kardeşidir. Ayrıca Sicilya’nın baş tanrıçası, koruyucusudur.

Janus

Janus, bir yüzü sağa, bir yüzü sola bakan iki yüzlü Roma tanrısıdır. Bu tanrının resmine Roma paralarında rastlanır. Janus’un yüzlerden biri kentten içeri girenlere, öteki ise kentten dışarı çıkanlara bakar. Böylece kent güvenlik içinde yaşamını sürdürmektedir.

Diğer Tanrılar ve mitolojik karakterler;

• Abeona, Roma mitolojisinde çocukları koruyan Tanrıçadır.
• Abundantia, Roma mitolojisinde fazla etkin değildir ancak bolluk, başarı ve şans Tanrıçasıdır.
• Aequitas, Roma mitolojisinde adaletin ve anlaşmaların Tanrısıdır.
• Alemonia, Henüz doğmamış olan bebekleri besleyen Tanrıçadır.
• Anna Perenna, Yeni yılın Tanrıçasıdır.
• Antevorte, Roma mitolojisinde geleceğin Tanrıçasıdır.
• Appiades, Appian su kemerinin yakınlarında tapınakları bulunan beş tanrıçaya verilen genel addır. Bu Tanrıçalar: Concordia, Minerva, Pax, Venus, ve Vesta’dır.
• Aurora – Şafak Tanrıçasıdır. Yunan mitolojisinde Eos olarak adlandırılmaktadır.

Roma Mitolojisi ve Yunan Mitolojisi Arasındaki Farklar

En çok bilinen ve roma mitolojisi ile benzerliklere sahip olan yunan mitolojisidir. Yunan mitolojisi ve Roma mitolojisi arasındaki temel farklar, tanrıların ve tanrıçaların adları ve tanrı ve tanrıçalar hakkındaki açıklamaları ve vatandaşların yunan mitolojisini ve Roma mitolojisini tarih olarak ne ölçüde kabul ettiklerine bağlı bulunmaktadır. Roma mitolojisindeki tanrıların ya da tanrıçaların ve efsanelerinin çoğu doğrudan Yunan öncülleridir, bu sebepten dolayı Yunan mitolojisi ve Roma mitolojisi farklı kaydedilmiş olsalar bile, Roma mitolojisi ve Yunan mitolojisinin pek çok benzerlikleri bulunmaktadır.

Yunan Mitolojisindeki Tanrı Karakterleri

Yunan mitolojisi, çoğu Avrupa mitolojisini hatta Yakın Doğu mitolojisini etkilediğinden dolayı ayrıca önemlidir. Yunan mitolojisindeki tüm Yunan tanrılarını Romalılarda kabul etmiş ve farklı adlar takarak kullanmışlardır. Yunan mitolojisinde en başta Khaos adlı boşluk vardır. Bu Khaos adlı boşluktan Gaia yani Toprak Ana, Tartaros yani Ölüler Ülkesinin En Derin Yeri, Eros yani Aşk, Erebos adlı Yer Altı Karanlığı, Nkys gece Gece, Esir yani Dünyayı saran ışıklı tabaka ve Hemera yani Gün var olmuştur. Khaos’yan oluşan Gaia (gökyüzü) tek başına Uranus (denizleri) ve Pontus’u doğurur ve dağları yaratır. Sonrasında Gaia Pontus ve Uranus birleşir ve evreni tanrılarla doldurur. Gaia’nın Uranus’la birleşmesinden altı erkek tanrı, Okeanos, Krios, Hyperion, İapetos, Koios, Kronos ve altı dişi tanrı, Theia, Rhea, Themis Phoebe, Tethys, Mnemosyne ve üç kyklop, Brontes, Steropes, Arges ve Hekatonkheirler, Kottos, Briareus, Gyes doğmuştur. Bu 12 Tanrı Yunan mitolojisinde Titanlar olarak adlandırılmıştır.

Kronosun çocukları ise: gökyüzü, şimşek ve hava olayları tanrısı Zeus, denizler, depremler, deniz ve atların tanrısı Poseidon, yer altı ve ölülerin tanrısı Hades, demircilik ve ateş tanrısı Hephaisos, savaş tanrısı Ares, hırsızlık, haberleşme, şifa ve yol ve yolculuk tanrısı Hermes, şarap ve üzüm, parti ve eğlence tanrısı Dionisos, okçuluk, avcılık, bakirelik ve ay Tanrıçası Aartemis, bilgelik ve savaş stratejisi tanrıçası Athena, evlilik, bereket, aile ve tavus kuşu tanrıçası Hera; Artemisin ikizi güneş, sanat, ışık, tıp, şiir, okçuluk tanrısı Apollo ve deniz köpüğünden meydana gelmiş aşk ve güzellik tanrıçası Afrodit vardır.

Roma Mitolojisi ve Yunan Mitolojisi Arasındaki Benzerlikler

Yunan mitolojisi ve Roma mitolojisi arasındaki en temel farklar, yunan mitolojisindeki ve roma mitolojisindeki tanrıların adları ve roma mitolojisine ve yunan mitolojisinde bu tanrıların açıklamaları aynı zamanda o zamanki vatandaşların mitolojileri tarih olarak ne ölçüde kabul ettikleri ile de bağlantısı bulunmaktadır. Roma tanrılarının ve Roma mitlerinin çoğu doğrudan Yunan öncülleri barındırır, bu yüzden birbirlerinden farklı kaydedilmiş olsalar bile, Roma Mitolojisi ve Yunan mitolojisi birçok yönü ile birbirine benzerdir. Bu benzerlik müzik kültürlerinde de vardır ve büyük Roma İmparatorluğunun Antik Yunan’ı ele geçirmesi ile büyük Roma İmparatorluğu Antik Yunan kültürünü içine almak ve benimsemek durumunda kalmıştır.

Not: Bu konuyla ilgili olarak Yunan Mitolojisi Nedir? Yunan Mitolojisinde Tanrılar Nasıl Var Oldu? başlıklı yazımızı da inceleyebilirsiniz.