Cumhuriyet Tarihi

Havza Genelgesi Nedir? Maddeleri, Amacı ve Önemi

Havza Genelgesi nedir? Havza Genelgesi, 9’uncu Ordu Müfettişi Mustafa Kemal Paşa’nın 28 Mayıs 1919’da İzmir’deki ve Manisa’daki Yunan işgalinin protesto edilmesini istediği emirlerini içeren bir genelgedir.

Bu yazımızda Havza Genelgesi nedir? Maddeleri nelerdir? Ne zaman, niçin, nasıl ortaya çıkmıştır? Amacı, önemi ve özellikleri neydi? sorularını yanıtladık.

Havza Genelgesi Nedir?

Havza Genelgesi, Mustafa Kemal Atatürk’ün milli mücadele adına attığı en önemli adımlardan biridir. Havza Genelgesi Mustafa Kemal Atatürk’ün Samsun’da İngilizlerin ve Rum asılı çetelerin etkisi ve kontrolü altında olduğu için orada rahat edemeyeceğini anlaması üzerine gittiği Havza şehrinde, halkı bir araya getirmek, halkı bilinçlendirmek, işgallere karşı ayaklanmak ve karşı koymak, İzmir’in işgaline dikkat çekmek için, Milli Mücadeleye üzerinde önemli işler başaracak asker ve komutan gibi kıdemli, tecrübeli ve değerli insanlardan destek talep etmiştir.

Mustafa Kemal Atatürk, Havza Genelgesinde birçok kişiye telgraf çekip onları bu durumdan haberdar edip destek talep etmiştir bu durumun Havza Genelgesi ve Milli Mücadele üzerindeki etkisi oldukça fazladır. Mustafa Kemal’in halkı, askerleri, yöneticileri, komutanları Milli Mücadeleye davet etmesi üzerine bu durumdan rahatsız ve memnuniyetsiz olan Milli Mücadele karşıtı İstanbul Hükumeti Mustafa Kemal Atatürk’ü İstanbul’a çağırmıştır. Ancak Mustafa Kemal Atatürk bunu kabul etmeyip yoluna devam etmiş, İstanbul’a gitmemiştir, çünkü hakkında idam kararı verildiğine dair haberi vardı. Bu olaylardan sonra Havza Genelgesi kişisel bir durum olmaktan çıkıp ulusal bir durum haline gelmiştir.

Havza Genelgesi Ne Zaman ve Nasıl Ortaya Çıkmıştır?

Havza Genelgesi ne zaman ortaya çıkmıştır? Havza Genelgesi nasıl ortaya çıkmıştır? sorularını yanıtlayalım. Mustafa Kemal Atatürk 19 Mayıs 1919 tarihinde Bandırma Vapuru’na binerek Samsun’a görevli olarak ulaştıktan sonra ve Samsun’a ayak bastıktan sonra Milli Mücadelenin başlangıcını sağlayan temeli fiili olarak atmış oldu. Mustafa Kemal Atatürk’ün Samsun’da yapması gereken asıl görevi Mondros Ateşkes Antlaşması’nın şartlarını sağlamakken Mustafa Kemal Atatürk bunu reddederek maddelerde saklanması gereken silahları kullanılabilmek üzere sakladı ve Milli Mücadelenin temellerini tam olarak atmış oldu. Samsun’da Rum çetelerinin Müslüman halka olan kötü davranışlarını gördükten sonra askerlerine onlara karşı koyma emrini vermiştir. Daha sonra 25 Mayıs 1919 tarihinde Havza’ya hareket etmiş daha sonra da 28 Mayıs 1919 tarihinde de Havza Genelgesini yayınlamış ve Milli Mücadele adına birçok önemli iş başarmıştır.

Havza Genelgesi Nedenleri

Havza Genelgesi niçin ortaya çıktı? sorusunu yanıtlayalım. Havza Genelgesi İngilizler ve Rumlar gibi itilaf devletlerinin Osmanlı İmparatorluğu’nu işgal edip kendi kontrolü altına almak için Osmanlı İmparatorluğu’na saldırması sonrasında, Osmanlı İmparatorluğu’nu koruyup daha sonrasında gerçekleşmesi istenen Türkiye Cumhuriyeti’ni kurmak için ortaya çıkan beyliklerden, komutanlardan, kıdemli yöneticilerden, askerlerden yardım toplayıp itilafçı devletlere ve Osmanlı İmparatorluğu’nun devamlılığını sağlamak amacıyla itilaf devletlerine yardım eden İstanbul Hükumetine, karşı tepkilerini göstermek amacı altında kimseye zarar vermeden ve sıkıntı yaratacak bir olay çıkarmadan protesto edilmesi ve telgraf çekilmesi amacı ile beraber kamuoyuna ülkenin ne kadar kötü bir durumda olduğunu, aynı zamanda da İzmir’in işgali ile beraber ülke bütünlüğü ve özgürlüğünün tehlike altında olduğunu duyurmak için Mustafa Kemal Atatürk tarafından ortaya çıkarılmıştır.

Havza Genelgesi Amacı

Havza Genelgesi Osmanlı İmparatorluğu dönemlerinde ülkeyi işgale etmek isteyen ve Müslüman halka kötü davranan, işgalci itilaf devletlerinin ülkeyi işgal etmeye başlaması sonrasında ülkenin büyük derecede tehlike altında olduğunu fark eden Mustafa Kemal Atatürk’ün ülkeyi uyandırmak amaçlı halkı itilaf devletlerine karşı protesto etmeye ve İstanbul Hükumeti, Osmanlı devleti gibi sözü geçenlerin yöneticilerine karşı protesto ve kınama amaçlı telgraf çekilmeye davet etmesi ve Milli Mücadele için asker toplamak amaçlı komutanlara ve askerlere, sözü geçen ve bu duruma ılımlı bakan önemli kişilerden yardım istemesi ile kamuoyuna “İzmir’in ve maalesef bunu takip eden Manisa’nın işgali gelecekteki tehlikeyi daha açık göstermektedir.” Sözleri ile genelgeyi duyurması ile ortaya çıkmıştır.

Havza Genelgesi Maddeleri

Havza Genelgesinde Mustafa Kemal Atatürk şu açıklamaları yapmıştır:

“İzmir’in ve maalesef bunu takip eden Manisa’nın işgali gelecekteki tehlikeyi daha açık göstermektedir. Ülke bütünlüğümüzün korunması için millî gösterilerin daha canlı olarak yapılması ve sürdürülmesi lazımdır. Hayatımıza ve millî bağımsızlığımıza zarar veren işgal ve ilhak gibi olaylar bütün milletin içini kan ağlatmaktadır. Üzüntüler durdurulamıyor. Sindirilmesi ve tahammülü mümkün olmayan bu durumun derhâl yok edilip giderilmesi bütün medeni milletlerle büyük devletlerin adalet ve nüfuzlarını sabırsızlıkla beklemek konusunda önümüzdeki hafta içinde Pazartesi başlayıp Çarşamba günü müracaatın arkası alınmak üzere büyük ve heyecanlı mitingler yaparak millî gösteride bulunulması ve bunun bütün bağlı olan yerlere yayılmasına ve bütün İtilaf devletleri temsilcileri ile Osmanlı Hükümetine etkili telgraflar verilmesi ve yabancı olan yerlerde yabancılara da özel etkiler yapılmakla beraber millî gösterilerde adap ve sükûnetin fevkalade korunması ve Hristiyan halka karşı bir sataşma, gösteri ve düşmanca tavırlar alınmaması lazımdır.

Sizin bu fikirler etrafında hassas ve etkili bulunmanız yönüyle işin iyi idare edileceği ve başarılı olunacağı hususunda inancım tamdır. Sonucunun bildirilmesini arz ederim.”

Mustafa Kemal Atatürk’ün yukarıdaki sözlerinin ilk cümlesinden de anlaşılabileceği gibi Mustafa Kemal Atatürk bu genelgede İzmir’in ve Manisa’nın işgalinin ülke geleceği için ne kadar tehlikeli olduğundan halkın ne kadar üzgün ve öfkeli olduğundan ve buna engel olabilmek için bu tür saldırılara protesto ve gösteriler ile tepki gösterilmesi gerektiğini, eş zamanlı olarak ise Osmanlı Hükumeti, İstanbul Hükumeti ve İtilafçı kuruluşlara karşı telgraf ile protesto edilmesini ancak bunları yaparken itilaf devletlerine ve Osmanlı Hükumetine karşı aşağılayıcı, zarar verici, karşı tavır alıcı bir davranış sergilememelerini, işleri zorlaştırmamalarını talep etmiştir.

Havza Genelgesi Tüm Maddeleri: Havza Genelgesi tüm maddelerini aşağıdaki görsellere tıklayarak günümüz Türkçesiyle ve Osmanlı Türkçesiyle bilgisayarınıza indirebilirsiniz.

Havza Genelgesi Maddeleri Nelerdir?
Günümüz Türkçesi ile Havza Genelgesi Maddeleri
Havza Genelgesi Maddeleri Nelerdir?
Osmanlı Türkçesi ile Havza Genelgesi Maddeleri

Havza Genelgesi Önemi ve Özellikleri

Havza Genelgesinin özellikleri nelerdir? sorusunu yanıtlayalım. Havza Genelgesinin özellikleri sırasıyla şunlardır:

  • Bu genelgenin en temel amacı İzmir’in ve diğer bölgelerin işgalini kınamak, protesto etmek ve protesto amaçlı telgraf çekmektir.
  • Milli bilinci uyandırmak adına atılmış büyük ve önemli bir adımdır.
  • Başta İngilizler ve Rumlar olmak üzere bu gibi birçok itilaf devletiyle beraber Osmanlı İmparatorluğu’na ve İstanbul Hükümeti’ne karşı tepki gösterilmiştir.
  • Milli Mücadele adına atılmış ilk adım ve önemli bir temeldir.
  • Mustafa Kemal Atatürk tarafından yayınlanmıştır.
  • Bu genelgeden sonra Mustafa Kemal Atatürk askerlik görevinden alınmıştır.
  • Mustafa Kemal Atatürk Havza’ya Samsundan sonra çıkmıştır ve Havza Genelgesi’nden sonra ise Amasya’ya giderek Amasya Genelgesi’ni yayınlamış, daha sonrasında Erzurum’a geçerek Erzurum Kongresi’ni gerçekleştirmiş ve oradan da Sivas’a geçerek Sivas Kongresi’ni gerçekleştirmiştir.
  • Mustafa Kemal Atatürk 25 Mayıs 1919 tarihinde Havza’ya hareket etmiş daha sonra da 28 Mayıs 1919 tarihinde ise Havza Genelgesini yayınlamıştır. Mustafa Kemal Atatürk bu süreçte toplam on sekiz gün boyunca Havzada bulunmuştur.

Not: Bu konuyla ilgili olarak Amasya Genelgesi Nedir? Maddeleri, Önemi ve Sonuçları başlıklı yazımızı da inceleyebilirsiniz.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Bu Konuyla İlgili Yazılar

Başa dön tuşu

Metin kopyalamanın açılabilmesi için
lütfen web sitemizdeki herhangi bir reklama
tıklayarak bize destek olunuz.

Kapalı

Reklam Engelleyici Algılandı

Lütfen reklam engelleyicinizi kapatarak bize destek olunuz. Anlayışınız için teşekkür ederiz.