Büyük Doğu Hareketi Nedir? Büyük Doğu Dergisi Hakkında Bilgi
Büyük Doğu Hareketi, İslamiyet’i merkeze almış, İslami bir bakış açısıyla yaşamı biçimlendirmeye çalışan bir anlayıştır. Özetle Necip Fazıl Kısakürek tarafından ortaya atılmış olan dini ve siyasi bir harekettir. Büyük Doğu Hareketi, görüşlerini Büyük Doğu Dergisi üzerinden açıklamıştır.
Bu Yazının İçindeki Başlıklar:
Büyük Doğu Hareketi Nedir?
Büyük Doğu Hareketi, Necip Fazıl Kısakürek’in doğrudan kendisinin kurduğu düşünce sisteminin adıdır. Yazdığı İdeolocya Örgüsü adlı eseri ile Necip Fazıl Kısakürek bu düşünce sistemini ana hatlarıyla açıklamıştır. Bu düşünce sistemi ile Necip Fazıl Kısakürek, kendine özgü bir tarih muhasebesi, devlet anlayışı, estetik bakış ve fikri duruş sergileme amacı güder.
Büyük Doğu Cemiyeti Nedir?
1949 yılında bu düşünce sistemine dayanan Büyük Doğu Cemiyeti’ni kuran Necip Fazıl Kısakürek, 1951’de ani bir kararla cemiyeti kapatır. Örtülü ödenekten aldığı paraya karşılık cemiyeti kapattığı iddiaları mevcuttur. Kurmayı planladığı Büyük Doğu Partisi’nin ana nizamnamesini Büyük Doğu Dergisi’nde yayımlanır. Parti programında faiz, dans, heykel, zina, fuhuş, kumar, içki, her türlü keyif verici maddenin yasak olduğu, suçluların kısas yöntemi ile cezalandırılacağı bir ülke yaratma düşüncesi yer alır.
Büyük Doğu İdeolojisi Nedir?
Sonuç olarak Büyük Doğu İdeolojisi, medeniyetin Doğu topraklarından çıktığını ve İslami kuralların toplumun işleyişi için en ideal yöntem olduğunu savunur. Türkiye Devleti’nin Batı ekseninde modernleşme hareketine şiddetle karşı çıkar. İçinde bulunduğu dönemin atmosferi göz önüne alındığında bu tarz bir düşüncenin yayılmasına siyasi nedenlerden ötürü göz yumulmayacağı açıktır. Bu yüzden Necip Fazıl Kısakürek, devlet aleyhine propaganda yapmak, Mustafa Kemal Atatürk’e hakaret gibi suçlardan dolayı birçok defa yargılanmış ve hapse girmiştir.
Büyük Doğu Marşı Nedir?
Necip Fazıl Kısakürek’in 1938’de Ulus Gazetesi’nin düzenlediği yarışma kapsamında yazdığı şiirdir. Şiiri aşağıda yer almaktadır.
Büyük Doğu Marşı
Allahın seçtiği kurtulmuş millet!
Güneşten başını göklere yükselt!
Avlanır, kim sana atarsa kement,
Ezel kuşatılmaz, çevrilmez ebet.
Allahın seçtiği kurtulmuş millet!
Güneşten başını göklere yükselt!
Yürü altın nesli, o tunç Oğuz’un!
Adet küçük, zaman çabuk, yol uzun.
Nur yolu izinden git, KILAVUZ’un!
Fethine çık, doğru, güzel, sonsuzun!
Yürü altın nesli, o tunç Oğuz’un!
Adet küçük, zaman çabuk, yol uzun.
Aynası ufkumun, ateşten bayrak!
Babamın külleri, sen, kara toprak!
Şahit ol, ey kılıç, kalem ve orak!
Doğsun BÜYÜK DOĞU, benden doğarak!
Aynası ufkumun, ateşten bayrak!
Babamın külleri, sen, kara toprak!
Büyük Doğu Dergisi Nedir?
Necip Fazıl Kısakürek tarafından kurulan, 1943-1978 yılları arasında çeşitli dönemlerde faaliyet göstermiş siyasi bir dergidir. Büyük Doğu Dergisi yazarları kendilerini Büyük Doğucular olarak adlandırmışlardır. Büyük Doğu Dergisi adı ise Necip Fazıl Kısakürek’in 1938 yılında yazdığı Büyük Doğu Marşı adlı şiirden almıştır.
İslami bir bakış açısına sahip olan Büyük Doğu Dergisi, başlangıçta, Necip Fazıl Kısakürek ve dönemin aydın kesimini bünyesinde bulundurmaktaydı. 35 yıl süresince Büyük Doğu Dergisi toplam 16 devre 512 sayı halinde haftalık olarak yayımlanmıştır. Necip Fazıl Kısakürek bu dergi aracılığıyla özgül bir tarih muhasebesi, yeni bir devlet anlayışı, estetik bakış ve fikri duruş ortaya koymaya çalışmıştır.
Büyük Doğu Dergisi yazılarında genel olarak ekonomi, politika, sanat, felsefe ve din konuları üzerinde durulmuştur. Zamanın şartlarına bağlı olarak dergini konu ağırlıkları dini, edebi ve siyasi olmak üzere farklılık göstermiştir. Büyük Doğu Dergisi genel olarak iktidar karşıtı bir tutum sergilemiştir. Büyük Doğu Dergisi, İslamcı ekolü temsil etmekle birlikte birçok İslamcı yazar ve düşünürü etkisi altına almıştır. Necip Fazıl Kısakürek, 1951’in haziran ayında dergiye ara verdi. Son sayıda ise “Müslüman Türklerin günlük gazetesi çıkacak” haberi verildi. Günlük olarak çıkan Büyük Doğu Gazetesi 16 Kasım 1951’de yayına başladı.
Büyük Doğu Dergisi Yazarları
Büyük Doğu Dergisi’nin kuruculuğunu Necip Fazıl Kısakürek yapmıştır. Dolayısıyla dergi daha çok Necip Fazıl Kısakürek ismiyle anılsa da zaman içinde birçok ünlü ve değerli isimi bünyesinde barındırmıştır. Necip Fazıl Kısakürek’in yakın arkadaşı Peyami Safa başta olmak üzere Sait Faik Abasıyanık, Bedri Rahmi Eyüboğlu, Oktay Akbal, Salih Murad Uzdilek, Nurettin Topçu, Hüseyin Nihal Atsız, Cemil Meriç, Sezai Karakoç gibi daha nice ünlü isim kendi adlarını veyahut takma adlar kullanarak dergiye katkıda bulunmuşlardır.
Necip Fazıl Kısakürek Kimdir?
Ahmet Necip Fazıl Kısakürek (1904-1983) İstanbul doğumlu şair, yazar ve düşünürdür. Kendisi Kahramanmaraşlı bir aileden gelmektedir. Babası hukukçu Abdülbaki Fazıl Bey; annesi ise Girit göçmeni bir aileden gelen Mediha Hanım’dır. Öğrenim döneminde çeşitli nedenlerden dolayı birçok kere okul değiştirse de ilköğrenimi Heybeliada Numune Mektebinde tamamlamıştır. 1916 da bugünkü adı ile Deniz Harp Okulu’nun sınavına girdi ve kazandı. Şiirle ilgilenmeye burada başladı. Nihai isimli haftalık bir dergi çıkardı. 1921 yılında Darülfünun Edebiyat Medresesi Felsefe Şubesi’ne girdi. Bu okulda Ahmet Haşim ve Yakup Kadri Karaosmanoğlu başta olmak üzere dönemin ünlü edebiyatçılarıyla tanışma imkanı buldu. 1924 yılında Avrupa’ya gönderilen öğrenciler arasında yer aldı. Paris’te Sorbonne Üniversitesi Felsefe bölümüne girdi. Paris’te yaşadığı bohem hayat ve kumara olan ilgisi sebebiyle birinci yılın ardından bursu kesilen Necip Fazıl Kısakürek Türkiye’ye dönmek zorunda kaldı.
İstanbul’da ilk şiir kitabı olan Örümcek Ağı’nı (1925) bastırdı. 1928 yılında ise Kaldırımlar adlı ikinci şiir kitabını yayımladı. Kitap oldukça ses getirdi ve Necip Fazıl Kısakürek’e ün kazandırdı. 1934 yılında bir Nakşî şeyhi olan Abdülhakîm Arvâsî ile sohbetleri Necip Fazıl Kısakürek’in düşünce yapısında büyük değişiklere yol açtı ve bu tanışmadan sonra tasavvufi bir yörüngeye kaymaya başladı. Arvâsî ile tanışmasından sonra İslamcılık ve Türkçülük fikirleri barındıran tiyatro eseri Tohum’u yazdı. 1938 yılında Ulus gazetesinin yeni bir milli marş yazılması için düzenlediği yarışmaya Büyük Doğu Marşı adlı şiirini yazdı. Şiirine verdiği bu adı daha sonra çıkaracak olduğu dergide de kullandı. 1941 yılında ise Fatma Neslihan Balaban ile evlendi.
Necip Fazıl Kısakürek, 1943’ten itibaren modernleşme karşıtı tavrını ortaya koyan çalışmalarda bulunmaya başladı. Çıkardığı Büyük Doğu Dergisi üzerinden İslamcı anlayışı savundu. İlk başta dönemin ünlü isimleri de dergiye katkıda bulunsa da, sonraları dergide çoğunlukla Necip Fazıl Kısakürek’in değişik takma adlar kullanarak yayınladığı yazılar yer almıştır. Türklüğe ve Türk Milletine Hakaret maddesinden yargılandı ve 1 ay 3 gün tutuklu kaldı. Genel olarak ülkenin İslamcı bir bakış açısıyla yönetilmesi gerektiğini savundu. Bu fikirleri ve Atatürk’e hakaret etmekten dolayı birçok kere yargılandı. 25 Mayıs 1983 yılında hayata gözleri yumdu. Cenazesi Eyüp Sultan Mezarlığı’nda toprağa verildi.
Not: Bu konuyla ilgili olarak Tarih ve Edebiyat Birbirlerinden Nasıl Yararlanır? Tarih ve Edebiyat İlişkisi başlıklı yazımızı da inceleyebilirsiniz.
