Tarih Dersinin Amaçları Nelerdir? Tarih Neden Öğretilir?

Dünyanın bir çok ülkesinde özellikle 1789 Fransız Devrimi‘nden sonra okullarda okutulan tarih dersinin amaçları genel olarak bir yurttaşlık eğitimi ekseninde dönmüştür. Dünyadaki ülkeler yurttaşlık ve yurttaşlık eğitimi kavramlarına farklı anlamlar yükleseler de tarih dersinin amaçları genel olarak ulusal duyguların gelişmesi, insan hakları, demokrasi, kültürel haklara saygı ve kültürel kimliğin geliştirilmesi gibi konularını içermektedir.

Günümüzün ulus devletleri milli kimlik ve tarih bilinci oluşturmak için tarih dersinden yararlanmışlardır. Bu noktada tarih dersinin amaçları içerisinde halkın desteğini kazanmak ve toplumsal dayanışmayı sağlamak gibi amaçlar yer almıştır.

Zaman içinde dünyada tarih dersinin amaçları yalnızca yurttaşlık eğitimi olarak görülmemiştir. Öğrencilerin kişisel gelişimine katkı sunmak amacıyla tarihsel becerileri de hedef olarak belirlemiştir.

Tarih Neden Öğretilir?

Türkiye’de tarih dersinin amaçları ilk kez 1924’te ilkokul, ortaokul ve lise programlarının yeniden düzenlenmesi sırasında belirlenmiştir. Örneğin 1927-1928 öğretim yılında ilkokullarda uygulanan programda tarih dersinin amaçları “Çocuklara Türk milletinin mazisi hakkında malumat verip onlarda milli şuur uyandırmak, bu günkü medeniyetimizin uzun bir mazinin mahsulü olduğunu anlatmak, büyük şahısların hayat ve hareketleri tasvir edilerek çocuklara imtisâle şayan numuneler göstermek.” olarak belirtilmiştir.

1932’de yayınlanan tarih dersi öğretim programında tarih dersinin amaçları ile dönemin Milli Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel şu ifadeyi kullanmıştır; “Irkımızın medeniyete baş olması tezini ve Orta Asya’nın dünya medeniyetinin beşiği davasını tarihten önceki zamanlardan bugüne getirerek öğrencilere öğretmek ve bütün dünya olaylarını Türk mihveri etrafında ele almanın sistemli şeklini göstermiştir.”

1983 yılında kabul edilen Tarih dersi öğretim programında yer alan tarih dersinin amaçları ana hatlarıyla; “Türk tarihinin dünya tarihi içindeki yeri ve önemini, Türk milletinin zekâ, kabiliyet ve meziyetlerini benimsetme, büyük medeniyetler kurmuş köklü bir geçmişe sahip büyük bir milletin evladı olduklarının sorumluluğunu duyurmak, milli kültürü muasır medeniyetler seviyesine çıkarma yolunda sürekli çaba göstermeleri ve bu uğurda her fedakârlığı göze alabilmeleri bilinci kazandırma, tarihte şahsiyetlerin rolünü göstermek, Atatürk ve diğer Türk büyüklerinin milli ve evrensel yönlerini tanıtmak suretiyle onlarda insanlığa sevgi, saygı ve hizmet verme duygusunu uyandırmak, milli bağımsızlık ve demokrasinin değerini kavratmak, yurt ve millet bütünlüğünü koruma bilinci kazandırma, yurt ve dünya sorunlarını iyi değerlendiren, çözüm üretebilen milli, manevi ve maddi değerlere yürekten bağlı kişilik kazandırmak” şeklindedir.

Tarih Dersinin Amaçları Nelerdir?

Tarih Dersi Öğretim Programı, 1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu’nun 2. maddesinde ifade edilen Türk Millî Eğitiminin Genel Amaçları ile Türk Millî Eğitiminin Temel İlkeleri esas alınarak 2018 yılında yeniden hazırlanmıştır.

2018-2019 eğitim-öğretim yılında Milli Eğitim Bakanlığı tarafından belirlenen tarih dersinin amaçları aşağıda listelenmiştir.

Tarih dersi ile öğrencilerin aşağıdaki kazanımlara ulaşmaları amaçlanmaktadır.

• Geçmişten bugüne insanlığın birikimli mirasını kavramak.
• İnsanlık/Dünya, Türk ve Türkiye (Anadolu) tarihinin farklı dönemlerini anlamak için gereken kavram, olay, olgu, kişi ve kurum bilgilerini kazanmak.
• Türk, İslam ve Türkiye tarihinde rol oynamış önde gelen siyasi ve sosyal teşekküller ile önemli şahsiyetleri tanımak.
• Yaşanılan toplum, ülke ve dünyanın bugünlere nasıl geldiğinin farkındalığını kazanmak.
• Günümüzde olup bitenleri yorumlamak. Geleceğe yönelik projeksiyonlar oluşturabilmeyi kapsayan bir tarih bilinci geliştirmek.
• İnsanlık tarihi bağlamında Türk milletinin ve Türk kültürünün geçmişten bugüne serüvenini takip etmek ve anlamak.
• Medeniyetimizin dayandığı temel değerleri kavramak ve benimsemek. Bunları davranışlara yansıtmak.
• Tarihî bir olay veya olgunun yerel, ulusal ve uluslararası boyut ve etkileşimleri olduğu konusunda farkındalık oluşturmak.
• Tarihî olayların, meydana geldiği dönemin siyasi, sosyal, kültürel, ekonomik ve dinî özelliklerini yansıttığını ve bu nedenle bir olayı değerlendirirken olayın meydana geldiği dönemin koşullarını dikkate almanın gerekliliğini kavramak.
• Birincil ve ikincil kaynaklarda yer alan kanıtları belirleme, analiz etme, yorumlama ve değerlendirmeyi içeren tarihe özgü yeterlilik ve becerileri geliştirmek. Edinilen bilgilerin doğruluğunu ve geçerliliğini sorgulayarak kanıtla desteklenen çıkarımlarda bulunmak.
• Milli kimlik ve aidiyet duygularını geliştirerek Türkiye’nin küreselleşen dünya içindeki yerini ve rolünü kavramak.
• Geçmişin tarihî bilgiye dönüştürülmesi süreçlerinde tarihçilerin esas aldıkları ilkeler ile yararlandıkları yöntemleri ve kullandıkları becerileri birer yaşam becerisi haline getirmek.
• Belirli bir tarihî olay veya olgunun farklı bakış açıları veya tarih görüşleri doğrultusunda çeşitli biçimlerde değerlendirilip yorumlanabileceği konusunda farkındalık oluşturmak. Bu farklı anlayışlara saygı duymak.
• Toplumsal birlik ve dayanışmanın sağlanması ve sürdürülmesinin yanı sıra millî kimliğin oluşmasında ortak tarihin rolünü kavramak. Kültürel ve tarihî mirasa sahip çıkan bireyler olarak yetişmek.