Neden Tarih? (Tarih Konu Anlatımı)
Bu yazımızda tarih dersi konu anlatımları kapsamında 9. sınıf tarih dersinin 1. ünitesi olan Tarih ve Zaman ünitesinin 2. konusu olan Neden Tarih? konusuna yer verdik. Neden Tarih? konusunu “Tarih öğrenmenin amaç ve yararlarını kavrar.” kazanımı çerçevesinde anlattık.
Bu Yazının İçindeki Başlıklar:
Neden Tarih?
Ders: Tarih 9
Ünite: Tarih ve Zaman
Konu: Neden Tarih?
Kazanım: Tarih öğrenmenin amaç ve yararlarını kavrar.
Neden Tarih? konusuda öncelikle kimlik, milli kimlik ve toplumsal kimlik kavramlarını tanımladık. Sonrasında ise Tarih öğrenmenin yararları nelerdir? Tarih neden öğretilir veya öğrenilir? Tarih nasıl öğretilir? sorularını yanıtladık.
Kimlik, Milli Kimlik, Toplumsal Kimlik Nedir?
Milletlerin ortak yönü olan tarih, milli kimlik ve toplumsal kimliğin oluşmasında büyük öneme sahiptir. Toplum, toplumu oluşturan bireylerin bir kimlik altında birleşmesiyle oluşur. Kimlik, insanların düşünme, kendilerini ifade etme ve kendilerini geliştirme biçimlerinin değişmez bir çatı altında korunmasıdır. Kimliksiz bir toplumun devamlılığı mümkün değildir. Toplumsal kimlik geçmişten gelen ahlaki ve tarihi değerlerin etkisiyle oluşur. Bir toplumun sürekliliği toplumsal kimlikle aynıdır. Toplumdaki bireylerin kendini Türk kimliği gibi bir kimliğe ait hissetmesi toplumsal birliktelik sayesindedir.
Ayrıca tarih bireylere kendini ait hissettiği toplumun geçmişini öğreterek kişinin kendi milletine aidiyet duygusuyla bağlanmasını sağlar. Milli ve toplumsal kimliğin oluşumunda dil çok büyük bir öneme sahiptir. Bunun yanında tarih birliği, dini inanışlar, devlet yapıları, coğrafi birliktelik, musiki ve ülkü birliği de milli ve toplumsal kimliğin oluşmasında büyük rol oynar. Tarih bilimi sayesinde geçmiş hakkında bilgiler, milletlerin ortak hafızasını biçimlendirir. Bu nedenle konusu tarih olan kitaplar sadece milletlerin kendi tarihini ele almaz, diğer toplumlarla etkileşim yaşandığı hakkında da güçlü bir bilinç oluşturur.
Okuma Önerisi: Bu konuyla ilgili olarak Milli Kimlik Nedir? Tarih ve Milli Kimlik başlıklı yazımızı da inceleyebilirsiniz.
Tarih Öğrenmenin Yararları Nelerdir?
Tarih, insana birçok yaşamsal yetilerin kazanılmasını sağlar. Geçmişte edindiğimiz tecrübe, ileriyi öngörürken veya plan yapmaya çalıştığımızda çok yararlı olur. Her bir insanın kendi yaşamı boyunca teker teker edindiği deneyim de gerçek bir tarihtir. İnsanın yaşamında tecrübenin önemi büyüktür ve doğal olarak daha çok tecrübesi olan insana daha çok itaat edilir çünkü tecrübe sayesinde daha doğru kararlar verebiliriz. Bir insanı içinde bulunduğu anda tanıyamayız çünkü onu tanıyabilmek için onun geçmişine bakıp nasıl u duruma geldiğini bilmemiz gerekir fakat bu durum sadece insanlar için geçerli değildir aynı zamanda milletler, medeniyetler ve dinler için de aynı şeyler geçerlidir. Kısacası onları tanımamız için içinde bulundukları durumla beraber tarihlerini de bilmemiz gerekir. Bugünkü tarihçilerin görevlerinden birisi de insanın ırkının, soyunun bölümleri arasında barışçıl bir rol oynamaktır. Tarihin yapacağı şey ise genelde tarihsel değişimin, özelde ise insan toplumlarının dramatik bir boyutta hızlanmış ve kapsamlı yenilikler gerçekleştirdiği dönüşümlerin genelde şemalarını ve mekanizmalarını keşfetmektir.
Tarih Neden Öğretilir veya Öğrenilir?
Sosyal bilimlerde bir tezimiz olduğunu varsayalım. Mesela tezimiz “Savaşların çoğunluğu ekonomik sebeplerden dolayı ortaya çıkar” olsun. Bu tezimizin ne kadar doğru veya yanlış olduğunu nasıl anlayabiliriz? Bir deney ortamı yapılamayacağına göre, tarihten yararlanırız. Tarihteki savaşların sebeplerini bulur ve değerlendiririz ve elde ettiğimiz verileri analiz ederek tezimizin doğruluğunu veya yanlışlığını ispatlarız. Bu ve bunun gibi sayısız varsayımda, çıkarımda yahut tezde tarihten yararlanılır. Çünkü tarih, tamamen gerçekçi bir drama gibidir. Tarihteki bütün olaylar gerçekten yaşandığına göre, bu sonu gelmez derya aynı zamanda bir laboratuvar görevini de kapsar. Ayrıca tarih bilgisiyle toplumun sorunlarına daha doğru bir biçimde yaklaşırız.
Tarih bilgisi olmadan yani hakkında fikrimizi belirttiğimiz toplumun tarihini bilmezsek belirttiğimiz fikrin ne kadar doğru olduğunu da bilemeyiz. Toplumun geçmişte yaşadıkları acıları, zaferleri, dönüm noktaları ve daha birçok etken toplumun yapısını belirler. Toplumun yapısıda olayları şekillendirdiği için bu olayları doğru yorumlayabilmek için toplumun geçmişini bilmek gerekir. Başka bir yandan da tarih, toplumsal bilinç kazandırır. Bunların yanında tarih, geleceğe yönelik doğru düşünmeyi de sağlar. Birtakım olaylar çoğu zaman benzer nedenler ve benzer sonuçlar meydana getirir. Bu sebeple yaşanılan kötü olaylardan ders çıkarıp aynı olayların tekrar yaşanmaması için tedbir almak, geleceğimize yön verir. Tarih bu yararlarının yanında bir de neden-sonuç mantığını da geliştirir çünkü tarih içindeki olayların çoğu neden-sonuç ilişkisine dayalıdır.
Okuma Önerisi: Bu konuyla ilgili olarak Tarih Dersinin Amaçları Nelerdir? Tarih Neden Öğretilir? başlıklı yazımızı da inceleyebilirsiniz.
Tarih Nasıl Öğretilir veya Öğrenilir?
Bütün bilimler bir önceki bilimin üstüne bilgi eklenmesile türemiştir. Yani önceki bilgileri bilmeseydik insanlık medeniyeti de gelişmeyecekti ve dolayısıyla tarih, insanlık medeniyetini geliştirir. Tarih sayesinde farklı toplumların kültürlerini, bireylerini ve hayatlarını incelemek bizi entelektüel seviyesi gelişmiş bireyler yapacaktır ve sonuç olarak tarih, iyi bir insan olmamıza yardımcı olur. Kısacası Tarih her insanın öğrenmesi gereken bir bilimdir ve tarih biliminin öğrenilmesinde veya öğretilmesindeki yararları şöyle sıralayabiliriz: Geçmişe olan merak duygusunu giderip geçmişle bağ kurmak. Geçmişte yaşanmış olaylardan dersler çıkarmak ve hataları tekrar etmemek. Gelecek planlanması yaparken tarihi gerçekleri göz önünde bulundurmak. Ortak değerlere bağlı ve milli duyguları olan bir toplum meydana getirmek. Zamanla meydana gelen bilgi birikiminden aktif bir şekilde yararlanmak.
İnsanoğlu diğer canlılardan farklı olarak geçmişe ve geleceğe özel bir ilgi duymaktadır. Tarih öğrenmek için en önemli etken ilgidir. Tarihe ilgi duymak ve tarihi merak etmek tarih öğrenmenin kilit noktasıdır. Aksi takdirde öğrenilen bilgiler bir yük gibi gelecek ve öğrenme pasif olacaktır. Tarih öğrenmedeki yardımcı olacak tavsiyeler ise şöyledir: Güvenilirliği kanıtlanmış kaynaklardan tarih okumak ve bunun yanında not almak. Tarih belgeyle yapılır bu nedenle her okuduğumuza inanmamalıyız ve şüpheci yaklaşmalıyız.
Cevaplayalım: Anthony Smith’in “Hafıza Yoksa Kimlik Yoktur, Kimlik Yoksa Ulus Yoktur” Sözünden Ne Anlıyorsunuz?
Geçmişte yaşanılan hadiseler, bilgi ve tecrübeler bugünün insanlarını bir araya getirir. Bu durum da toplumda yaşayan insanların ortak bir tarih anlayışına sahip olması demektir ve millet olabilmek için gereklidir. Bizim tarihimizden örnek verecek olursak Çanakkale Savaş’ı, Kurtuluş Savaş’ı milletimizin birbirine çok güçlü bir şekilde bağlanmasını sağlamıştır. Farklı toplumların tarihindeki bu denli olaylar kişilere bugünü anlatma, tehlikeleri görme ve geleceğe yön verebilme imkanlarını sunar.
Tartışalım: Milli Kimliğin Oluşmasında Asya Hun Devleti’nden Günümüze Kadar Kurulmuş Olan Türk Devletlerinin Etkileri Var Mıdır? Neden?
Milli kimlik, bir ulusun kendine özgü düşünme ve yaşama şeklidir. Milli kimliğin oluşmasında geçmişten beridir kurulan tüm Türk Devletlerinin etkisi vardır çünkü Türk tarihine bakıldığında yeni kurulan devletler fazla alanda kendinden önceki devleti referans almıştır. Devletlerin adları farklı olsa da devleti oluşturanlar Türk oldukları için milli kimliğin ögelerini taşımayı ve aktarmayı sürdürmüşlerdir. İlk Türk Devletlerinde uygulanan geleneklerin günümüzde de uygulandığını görüyoruz. Örneğin yolcunun arkasından su dökmek (su gibi git su gibi gel), nişan merasiminde gelinin beline kırmızı kurdele gibi şeyler takmak (kısmet ve uğuru simgeler), büyüklere saygıda kusur etmemek, temizliğe önem vermek gibi geleneklerimiz geçmişten günümüze kadar devamlılığını korumuştur.
Asya Hun Devleti’nden günümüze kadar kurulmuş olan Türk Devletleri: Büyük Hun İmparatorluğu, Batı Hun İmparatorluğu, Avrupa Hun İmparatorluğu, Ak Hun İmparatorluğu: Göktürk Kağanlığı, Avar Kağanlığı, Hazar Kağanlığı, Uygur Kağanlığı, Karahanlı Devleti, Gazne Devleti, Büyük Selçuklu Devleti, Harezmşahlar Devleti, Altın Ordu Devleti, Timur İmparatorluğu, Babür İmparatorluğu, Osmanlı İmparatorluğu.
1. Ünitenin Tüm Konuları: Tarih ve Zaman ünitesinin tüm konularını aşağıdaki başlıklarda inceleyebilirsiniz.
Neden Tarih? (Şu an bu başlıktasınız!)
Konusunu gayet iyi yazmış, tamamen kazanımın amacına uygun. Gerçekten çok güzel bir makale olmuş.
KE
Konusunu gayet iyi yazmış, tamamen kazanımın amacına uygun. Gerçekten çok güzel bir makale olmuş. Özellikle Anthony Smith’in sözünden ne anlarsınız adlı bölüm çok fazla yaratıcı olmuş, o bölümü çok sevdim.
KE