Dört Halife Kimdir? Dört Halife Dönemi Hakkında Bilgi

Bu yazımızda Halife kimdir? Dört Halife kimdir? Dört Halife Dönemi özellikleri nelerdir? sorularını yanıtladık. Ayrıca Dört Halife dönemi hakkında bilgilere yer verdik. Dört Halife döneminin cumhuriyet dönemi olarak anılmasının nedenleri ile Dört Halifenin seçimle iş başına gelmesini de inceledik.

Halife Kimdir?

Kelime anlamı yerine geçen, yerine geçecek olan anlamına gelen, terim anlamı ise İslam devletlerinde devlet başkanlığı ve ordu kumandanlığı yapmakla görevli olan kimsedir. Halifenin kim olacağı 632 yılında Hz. Muhammed’in ölümünden sonra oluşturulan ve kafalarda soru işareti bırakan bir siyasi makam olmuştur. Onun yerine kimin geçeceği görüşmelerde tartışılmış ve Hz. Ebu Bekir halife olarak seçimle belirlenmiştir.

Dört Halife Kimdir?

• Hz. Ebu Bekir (632-634)
• Hz. Ömer (634-644)
• Hz. Osman (644-656)
• Hz. Ali (656-661)

Hz. Ebu Bekir, Hz. Muhammed sonrasında Arap halkının eski düzenine ve eski kafa yapısına dönmemesi için de önemli bir yol gösterici etken olmuştur. Hz. Ebu Bekir’in ölümü öncesinde insanların ve alimlerin onayını alarak Hz. Ömer’in halife olmasını isteyerek görevini tamamlamıştır. Bu yüzden Hz. Ömer Müslümanların ikinci halifesi olarak seçilmiştir. Hz. Ömer’in vefatından sonra ise Hz. Osman Müslüman insanların halifesi olmuştur. 12 yıl halifelik yaparak Dört büyük halife arasında en uzun halife olan kişi olmuştur. Son olarak Hz. Osman’ın ardından Hz. Ali halife olarak makamın başına geçmiştir. Hz. Muhammed’in damadıdır ve halifeliğini 4 yıl 9 ay sürdürmüştür.

Dört Halife Dönemine Râşidîn Halifeliği veya Hulefâ-yi Râşidîn de denilmektedir. Dört Halife Dönemi Hz. Muhammed’in ölümünden sonra yani 632’de başlamıştır ve 661 yılında sona ermiştir.

Dört Halife Dönemi Hakkında Bilgi

Dört Halife döneminde siyasi alanda hangi gelişmeler yaşanmıştır? Dört Halife Dönemi’ne sebep olan Hz. Muhammed’in ölümü temel siyaset sisteminin temellerinin atılmasına sebep olmuştur. Halifelerden Hz. Ebu Bekir ve Hz. Ali halkın seçimleri ile başa geçmiştir, diğer halifelerden Hz Ömer halef bırakma ile Hz. Osman ise şura yoluyla başa geçmiştir. Bu yüzden Dört Halife Dönemi küçük çaplı bir tür siyaset dönemidir. Dört farklı halife, dört farklı dönem denebileceği için her dönemin kendine göre farklı farklı gelişmeleri ve her halifenin kendi stiline göre siyasi bir işleyiş tarzı ve ayrıcalıklar olmuştur. Hz. Ebu Bekir döneminde Hz. Muhammed’in vefatı daha sindirilemediği için yalancı peygamberler ortaya çıkmıştır. Aynı zamanda Kuran kitap haline getirilmiştir. Hz Ömer’in halifelik döneminde ise Azerbaycan, Irak, Suriye, Filistin, İran, Mısır fethedilmiş ve mali sorunları çözümlemek için ilk divan örgütü açılmıştır. Stratejik açıdan konumu iyi olan bölgelere ordugahlar kurulmuştur.

Hz. Osman döneminde ise İran’ın fethi sonuca kavuşturulmuş, Trablusgarp ve Tunus ele geçirilmiştir. Aynı zamanda Şam’da ilk donanma oluşturulmuştur. Kuran da bu dönemde çoğaltılarak farklı beldelere okunması için gönderilmiştir. Hz. Osman, dönemin verdiği güç ile akrabalarını ve çevresindeki yakınlarını devlet işlerine torpil ile almış bu yüzden kendisine çekememezlikten dolayı kurulan komplolara kurban gitmiştir. Hz. Ali döneminde de Cemel savaşı ve Suffin savaşı meydana gelmiştir. Hakem olayı sonucunda da Müslümanlar Ensar ve Muhacir olarak iki farklı siyasal gruba ayrılmıştır. Bu dönemde süregelen halifelerden sadece ilki eceli ile ölmüş diğer halifeler ise siyasi hayatın verdiği karışıklıklar ve siyasi kinler yüzünden çeşitli suikastlar ile öldürülmüştür.

Dört Halife Dönemi’nde İslamiyet’in Yayılması

Dört Halife Dönemi’nde İslamiyet’in kısa sürede geniş alanlara yayılmasının sebebi nedir? Hz. Ebu Bekir Dönemi’nde Arabistan toprakları dışına seferler düzenlendiği için Suriye gibi ülkelerin kapıları Müslümanlara da açılmıştır. Bu sebeptendir ki Müslümanlardan etkilenerek diğer insanlara da bu olay yayılmıştır. Aynı zamanda Ebu Bekir Dönemi’nde Kuran’ın kitaplaştırılması da Müslümanlığın yayılmasında önemli etken olmuştur. Hz. Ömer Dönemi’nde ise yine aynı sebeplerden dolayı fetihler gereği Müslümanlık yayılarak ilerlemiştir. Hz. Osman Dönemi’nde Kuzey Afrika topraklarına seferler düzenlenerek Tunus fethedilmiş, bundan sonra da Kuzey Afrika’da yaşayan Berberiler arasında İslam hızla yayılmıştır. Bu dönemde Kuran çoğaltılarak diğer bölgelere ve ülkelere de gönderildiği için insanlar İslamiyet’i okuyarak daha iyi tanıma şansına sahip olduğu için algılamakta ve inanmakta bir şans bulmuş, İslamiyet’in hızla yayılmasına da faydası olmuştur. Hz. Ali Dönemi’nde ise diğer dönemlerin tersine savaşlar ve kutuplaşma olduğu için İslamiyet’in yayılması bölünmüş ve yavaşlamıştır. Çünkü en büyük bölünmeler bu dönemde meydana gelmiştir.

Dört Halife Dönemi Özellikleri

Dört Halife Dönemi özellikleri nelerdir? Hz. Muhammed’in ölümünden sonra başa devlet adamları olarak başa seçim vasıtası ile Hz. Ebu Bekir, Hz. Osman, Hz. Ömer ve Hz. Ali geçmiştir. Bu sebeple halifelik dönemine “Cumhuriyet Dönemi” denmiştir. Ancak bu dönem monarşi ve teokrasinin birleşerek oluşturduğu bir cumhuriyet dönemidir diyebiliriz. Bu dört halifeden oluşan dönemde ilk halife yani Hz. Ebu Bekir, Hz. Muhammed’in ölümünü avantaj bilerek ortaya çıkan yalancı peygamberleri ortadan kaldırmıştır. Dört Halife zamanında dönemlere göre halifeler farklı olaylara ağırlık vermişlerdir. Hz. Ebu Bekir dönemi Hz. Muhammed’in ölümü sonrası olduğu için ülke içinde çeşitli karışıklıklar olmuştur. Bu dönemde İslam’dan dönerek devlete isyan eden çeşitli kabileler olduğu için Hz Ebu Bekir ülke içindeki bölünmelere engel olmak için birlik ve beraberliği sağlamaya daha çok önem vermiştir. Hatta bunun için Riddie savaşları gibi savaşlar başlatmıştır.

Hz. Ebu Bekir ardından ülke içindeki sorunlara son verildiği için Hz. Ömer fetihlere ağırlık vermiştir. Suriye’yi fethetmiş, Kudüs’ü kuşatmıştır. Azerbaycan’ı alarak İran’ın fethi ile güzergahlarına devam etmiş sonrasında da Irak fethedilmiştir. Hz. Osman ise sıcakkanlı ve ılımlı bir halife olarak anılır dönemine kimseyi kırmadan sorunları çözerdi. Bunun yanında ılımlı bir halife olduğu için devlet işlerine akrabalarını ve tanıdıklarını alırdı. Ancak diğer dönem halifelerine göre bu dönemde daha çok savaşlar meydana gelmiş kimi zaman yenmiş kimi zaman yenilmiştir. Rusya üzerine giderken Hazar Türklerine yenilerek ordusunu geri çekmek zorunda kalmıştır. Girit, Malta ve Rodos adalarına seferler düzenleyerek Rodos adasını ele geçirdi. Dönemin önemine göre de iç karışıklıklar bu dönemde ortaya çıkmaya başlamış ve Kuran bu dönemde çoğaltılarak diğer ülkelere gönderilmiştir.

Hz. Ali Hz. Muhammed’in damadıdır. Döneminde ise Muhacirler ve Ensarlar olarak iki grup ortaya çıkmış ve aralarında çeşitli savaşlar olmuştur. Hz. Osman’ın vefatından sonra Medine’de istediği huzur ortamı sağlayamamış ve çeşitli sorunlar ortaya çıkmıştır. Cemel Vakası ile Müslümanlar arasında ilk ciddi çatışma meydana gelmiştir. Yapılan fetihler ve savaşlar sonucunda İslam Devleti’nin sınırları genişleyince devlet yönetimini kolaylaştırmak amacıyla çeşitli bölgelere kadılar gönderilmiş ve ülke vilayetlere bölünmüştür. Devlet merkezinden valiler belirlenmiş ve bu vilayetler ile ilgilenmeleri için halifeliğe bağlı olarak atanmışlardır.

Dört Halifenin Seçimle Göreve Gelmesi

Dört Halifenin seçimle göreve gelmesinin siyasi hayata etkileri nelerdir? Bildiğimiz gibi Dört Halife Dönemi, Hz. Muhammed’in ölümünden sonraki siyasi dönemin adıdır. Ancak Hz. Muhammed vefatından önce kimseye İslam devletinin başına geçmek gibi bir vasiyet vermemiştir. Bu yüzden peygamberimizden sonrasında seçimle devletin başına geçecek kişiler seçilmiştir. Seçimle yönetme yetkisi o dönemlerde devlet yönetiminin ayakta kalmasını ve sağlıklı bir otorite sisteminin yönetilmesini sağlamıştır. Süreç içerisindeki adalet ve hukuk üstünlüğü kavramları İslam’ın kurallarına bağlı kalınarak işlemiştir. Zamana göre halifelerin devlet yönetimine seçilmesi ve yönetici oldukları süre boyunca Kuran’ın dağıtılması, çeşitli fetihler ve savaşlar, ayetlerin ve anlamlarının insan aracılığıyla bozulmaması gibi çeşitli olayların kötüye yönelik bir sonuca ulaşmaması halifelerin doğru kişiler olduğunu ispat eder. Aynı zamanda bir halife başa geçtiğinde vefat etmesine kadar başta kalması halkın yaptığı seçimden memnun olduğunu gösterir. Halkın memnun olması da halifelere karşı çıkan görüşleri ve çeşitli kişilerin çıkardığı olayları etkisizleştirmekte faydası olmuştur.

Dört Halife Dönemine Neden Cumhuriyet Dönemi Denilmektedir?

Dört Halife Döneminin “Cumhuriyet Dönemi” olarak değerlendirilmesinin gerekçeleri neler olabilir? Cumhuriyet, kelime anlamı olarak halkın egemenliğini kendi elinde tuttuğu ve kendi kararını verdiği sisteme denir. Bu dönemde devlet yöneticileri yani halifeler başa seçimle geldiği için İlk Cumhuriyet Dönemi olarak adlandırılır. Siyasi bir olay olarak halk seçimlerini istediği halifeler tarafına kullanır. Hz. Ebu Bekir, Hz. Ömer, Hz. Osman, Hz. Ali gibi halifeler o dönemde devletin adil bir şekilde ve Hz. Muhammed’in yolunda güzel ahlakla gideceğine inanarak seçmişlerdir. Ayrıca bu dönemde başa geçen halifeler aracılığıyla ekonomi seviyesi de gelişmiştir. Devlet Dört Halife Dönemi boyunca refaha kavuşmuş ve ortaya çıkan sorunlar pürüz yaratmadan çözülmüştür.

Not: Bu konuyla ilgili olarak İslamiyet’in Doğduğu Dönemde Dünya başlıklı yazımızı da inceleyebilirsiniz.