Toprak Mahsulleri Vergisi Nedir? Amacı ve Maddeleri

Bu yazımızda Toprak Mahsulleri Vergisi nedir? Toprak Mahsulleri Vergisi maddeleri nelerdir? Toprak Mahsulleri Vergisi amacı neydi? neden ve nasıl çıkarıldı? Toprak Mahsulleri Vergisi sonuçları neler olmuştur? Toprak Mahsulleri Vergisi önemi ve özellikleri nelerdir? sorularını yanıtladık.

Toprak Mahsulleri Vergisi Nedir?

Toprak Mahsulleri Vergisi, çiftçilerin üretmiş olduğu tarım ürünleri üzerinden pay almayı amaçlayan bir vergi çeşididir. Bu vergi, kısa bir süre (üç yıl gibi bir süre) yürürlükte kaldıktan sonra yürürlükten kaldırılmıştır. Toprak Mahsulleri Vergisi 26 Nisan 1944 tarihinde çıkartılmış olup ana mesleği çiftçilik olan kesime vergi kesip, askerlerin ve halkın gereğinden fazla beslenmesini engellemek için yürürlüğe konulmuştur. Bu vergi o zamanlarda sürmekte olan 2. Dünya Savaşı sırasında yürürlüğe girmiş olup savaş yüzünden zorunlu olarak yapılması düşünülmüştür. Maddi durumu çok fazla iyi olmayan çiftçiler ise bu durumdan çok kötü etkilendiler ve bu çiftçiler kendilerine üç yıl boyunca uygulanan vergi nedeniyle iktidar partisine karşı olmuşlardır.

Toprak Mahsulleri Vergisi Amacı

Toprak mahsulleri vergisinin çıkarılma amacı ise ana mesleği çiftçilik olan kesime vergi kesip, askerlerin ve halkın gereğinden fazla beslenmesini engellemek için yürürlüğe konulmuştur. Bu vergiyi ödemekte yükümlü olan çiftçiler kendi kazandıklarına oranla çok fazla miktarlar ödemişlerdir. Fakat bu vergileri ödemek yoksul olan çiftçiler için çok zor olduğu için kısa sürede çiftçilerin çoğu bu durumdan hoşnut kalmamışlardır. Vergiyi ödeyemeyenler ise kamplara işçi olarak çalışmaya götürülmüştür. Devletin bu kanunu yürürlüğe koymasının amacı ise üretim gücünün bir miktar artırılmasıdır. Fakat devlet umduğunu bulamamıştır.

Toprak Mahsulleri Vergisi Kanunu Neden Çıkarıldı?

Aslında Toprak Mahsulleri Vergisi’nin neden çıkarıldığı ile Toprak Mahsulleri Vergisi’nin amacı aynı şeydir. Bu yüzden bu sorunun cevabını tekrarlamaya gerek yok. Ama yine de kısaca bahsetmek gerekirse bu verginin amacı üretim gücünün bir miktar artırılmasıdır. Yani bu verginin yürürlüğe konulmasının amacı, 2. Dünya Savaşı’nda olan bir ülkenin üretim gücünün arttırılarak ekonomisinin daha da iyi olmasının sağlanmasıdır. Fakat devletin öngöremediği şey, çiftçilerin maddi durumlarının çok iyi olmamasıdır. Maddi durumları çok iyi olmayan çiftçiler bu vergileri ödeyemez olmuşlardır. Bunun sonucunda ise çiftçiler çok fazla zorlanmışlardır. Toprak Mahsulleri Vergisi iki adet kanun ile yürürlüğe konulmuştur.

Toprak Mahsulleri Vergisi Maddeleri

Toprak Mahsulleri Vergisi maddelerinin genel özelliklerinden bahsetmek gerekirse bu vergi kanunu toplam 9 fasıldan oluşmaktadır ve 43 adet maddeye sahiptir. Bu 9 fasıl ve 43 maddenin dışında birkaç ek kanuna sahiptir. Toprak Mahsulleri Vergisi Kanunu maddelerini kısa kısa özetlemek gerekirse;

Birinci Fasıl:

Verginin istisnalarından bahsetmektedir ve 1. Maddeden 2. Maddeye kadar olan bütün maddeler bu fasılın içindedir. Örnek vermek gerekirse zati ihtiyaçlar için yetiştirilen besinlerden vergi alınmamasıdır. Yani aslında burada çiftçinin de önemsendiğine vurgu yapılmıştır.

İkinci Fasıl:

Verginin mükelleflerinden ve verginin teklif yerinden bahseder ve 3. Maddeden 4. Maddeye kadar olan bütün maddeler bu fasılın içindedir. Örnek vermek gerekirse Madde 3’e bakarsak şunu görürüz: Toprak mahsulleri vergisi vergiye tabi mahsullerin idrak zamanındaki sahibinden alınır. Bu fasılda de verginin mükellefinin kimler olduğundan bahsedilmiştir.

Üçüncü Fasıl:

Verginin matrahı ve matrahın tayininden bahsetmektedir ve 5. Maddeden 16. Maddeye kadar olan bütün maddeler bu fasılın içindedir. Bu fasılda ise verginin miktarının nasıl hesaplandığından bahsedilmektedir. Örnek vermek gerekirse miktarları ölçülebilecek olan mahsuller için, ne zaman hasat yapılacağı, nerede yığın yapılacağı gibi bilgilerin belediyelere bildirilmesi gerekir. Bu fasılda ise köylüden ödeyecekleri vergiler için bilgi toplanması amacıyla, bu tür bilgilerin belediyeye bildirilmesi gerektiğinden bahsedilmiştir.

Dördüncü Fasıl:

Dördüncü fasılda ise verginin oranlarından bahsetmektedir ve sadece 17. Maddeyi içermektedir. Örnek vermek gerekirse Madde 17’de yer alan cümlede yazıldığı üzere, verginin nispeti, Hükümetçe Millî Korunma Kanununa müsteniden muayyen miktarı muayyen fiyatla alınan mahsullerde %8, diğerlerinde %12’dir. Bu fasıldaki maddelerde hangi besinlerden hangi oranda vergi alınacağından bahsedilmiştir.

Beşinci Fasıl:

Bu fasılda ise verginin nasıl hesaplanacağına ve verginin nasıl tahsil edileceğine dair bilgiler yer almaktadır ve 18. Maddeden 24. Maddeye kadar olan bütün maddeler bu fasılın içindedir. Örnek vermek gerekirse Madde 19’da yazılana göre mükelleflerin ödemeye mecbur oldukları vergilerini en geç, ölçmeyi takip eden gün içerisinde muvakkat köy ambarlarına vermeleri gerekmektedir. Bu ve bundan sonraki fasılda verginin hesaplanmasından bahsedilmiştir.

Altıncı Fasıl:

Bu fasılda ise verginin müeyyidelerinden bahsedilmektedir ve 25. Maddeden 29. Maddeye kadar olan bütün maddeler bu fasıllın içindedir. Örneğin 26. Maddede yazılana göre: 9 uncu maddede zikredilen yerlerden başka yerlerde harman ve yığın edilen mahsullere ait vergiler %5 Zam ile tarh edilir. Bu fasılda ise vergilere uygulanacak olan zamlardan bahsedilmektedir.

Yedinci Fasıl:

Yedinci fasılda ise verginin kanun yollarından bahsedilmektedir ve 30. Maddeden 33. Maddeye kadar olan bütün maddeler bu fasılın içindedir. Örnek vermek gerekirse Madde 32’de yer alan bilgiye göre itiraz, ödenme zamanı gelmiş olan vergi asilleriyle zamlarının tahsilini durdurmaz. Bu fasılda verginin kanun yolları hakkında maddeler vardır.

Sekizinci Fasıl:

Bu fasılda ise verginin zamanı ile ilgili bilgi verilmektedir ve sadece 34. Maddeyi içermektedir. Yani Madde 31’de yazılan bilgiye göre 5 yıl içerisinde ödenmeyen vergilerin müruruzamana uğramasından bahsedilmektedir. Sekizinci fasıl çok kısadır ve sadece bir adet madde içermektedir ve bu maddede ise verginin ödenme vaktinden bahsedilmektedir.

Dokuzuncu Fasıl:

Son fasıl olan dokuzuncu fasılda ise son hükümlerden bahsedilmektedir ve 35. Maddeden 43. Maddeye kadar olan bütün maddeler bu fasılın içindedir. Son fasıl olan dokuzuncu fasılda ise son hükümler vardır.

Toprak Mahsulleri Vergisi Kanunu maddelerinin tamamına ulaşmak için gerekli olan link: https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/5423.pdf

Toprak Mahsulleri Vergisi Önemi ve Özellikleri

Devletin vermiş olduğu kararın yanlış olduğunun kanıtıdır ve 2. Dünya Savaşı’nda olan ülkenin ekonomisini daha da bozmuştur. Bu verginin özellikleri arasında çiftçileri merkezine alan bir vergi türü olması, bir toprak reform hareketi olması, çiftçiler için olumlu etkileri olmaması, varlık vergisini kaldırılmasından tam olarak 5 ay sonra yürürlüğe konulması gibi özellikleri vardır. Fakat bu özellikleri arasında üstünde en çok durulan özelliği, zengin ve varlıklı çiftçiler için neredeyse hiçbir etkisi olmayıp yoksul çiftçiler için çok olumsuz etkilerinin olmasıdır. Ayrıca 2. Dünya savaşında olan bir ülkenin vatandaşları için böyle bir moral bozukluğunun olması da ülkede yaşayan insanların psikolojisini olumsuz yönde etkilemiştir. Aslında bu verginin tam olarak amacı, ülkenin ekonomisini, çalışarak ve üreterek yeniden canlandırmaktadır. Fakat bu durum istenilenin tersin ülkenin ekonomisini daha da bozmuştur.

Toprak Mahsulleri Vergisi Sonuçları

Maddi durumu çok fazla iyi olmayan çiftçiler ise bu durumdan çok kötü etkilendikleri için bu çiftçiler kendilerine üç yıl boyunca uygulanan vergi nedeniyle iktidar partisine karşı olmuşlardır. Yani devletin ekonomiyi iyileştirmek için üretim gücünü arttırmak için yürürlüğe koymuş olduğu kanun, halkın tepkisini devletin üstüne toplamıştır. Tepki çekmekle kalmayıp çiftçilerin ekonomisini aşırı derecede sarsmıştır. Fakat tam anlamıyla bütün çiftçilerin ekonomisini sarsmamıştır. Bu durum sadece yoksul olan çiftçilerin ekonomisini olumsuz yönde etkilemiştir. Bu sebeplerden ötürü vergi üç yıl uygulandıktan sonra kaldırılmıştır.

Not: Bu konuyla ilgili olarak İkinci Dünya Savaşı Ne Zaman Başladı? Nedenleri ve Sonuçları başlıklı yazımızı da inceleyebilirsiniz.