Hattuşaş Antik Kenti Hakkında Bilgi

Hititlerin Kalbi Hattuşaş olarak adlandırılan Hattuşaş Antik Kenti, Truva Antik Kenti kadar ünlü olmadığı için insanların aklına gelen ilk sorular genelde Hattuşaş hangi uygarlığa aittir? veya Hattuşaş hangi ilimizdedir? oluyor. Hattuşaş, Hitit İmparatorluğu’nun başkenti olup Çorum’un Boğazkale ilçesinde yer almaktadır. Boğazkale’nin ilçe olmadan önceki adı Boğazköy’dür. Budaközü Ovası’nın güney ucunda, vadiden yaklaşık 300 metre yükseklikteki bir yamaç üzerinde kurulmuş olup Kızlarkayası Deresi tarafından kuzey ve güney kentler olarak ikiye bölünmüştür.

Hattuşaş Antik Kenti Tarihi

Bölge 1986’da UNESCO Dünya Kültür Mirası listesine eklenmiştir. Tarihçiler Hitit Uygarlığı’nın nereden geldiğinden ve nasıl kurulduğundan ve nasıl yıkıldığından emin değildir. Hititler pek iz bırakmadan tarih sahnesinden kaybolmuştur. Hitit tarihi hakkındaki araştırmalar hala sürmekle birlikte uzmanlar Hititlerin kansız bir biçimde diğer medeniyetlere entegre olduklarını düşünmektedir. Varlığının izleri M.Ö. 18. yüzyıldan başlamış ancak M.Ö. 1190 yılına gelindiğinde ise ortada yoktu. Bin tanrı ve tanrıçaya ibadet eden Hitit ulusunda kadınlarla erkekler eşit statüde olduğu araştırmalarla ortaya çıkarılmıştır.

İncil’de antik çağların en güçlü imparatorluklardan biri olarak bahsedilen Hitit İmparatorluğu’nun tarihte varlığının kanıtlanabilmesi için Hattuşaş Antik Kenti’nin keşfedilmesi gerekmişti. Bu keşiflerde Mısır’la yapılan, dünya tarihinin metni ele geçmiş ilk yazılı antlaşması olarak da bilinen Kadeş Anlaşması’nın bir kopyası da bulundu ve Hitit tarihi yeniden yazıldı. Kalıntılar, tabletler, belgeler ve arkeolojik kazılar sonucu Hitit İmparatorluğu hakkındaki bilgiler genişletildi. M.Ö. 18. yüzyıldaki Hitit istilasına kadar kendi başına bir süper güç olarak var olan Hattuşaş’ı ilk kez inşa ettiren Hititler değildi. Daha önce burayı kullananlar Anadolu’nun yerli halklarından biri olan Hattilerdi. En önemli Hatti prensliklerinden birisi olan Hattuşaş, tarihten silinmeden önce Orta Doğu’nun ve Anadolu’nun çoğunu ele geçiren ve 500 yıl boyunca hüküm süren Hititlerin başkenti olmuştur.

Hattuşaş Antik Kenti Kalıntıları

8 kilometrelik bir duvar tüm kenti çevreler. Bu duvarların arasında bilinen dört kapı bulunur: bunların en ünlüsü güney batıdaki Hattuşaş Aslanlı Kapı’dır. Diğerleri ise güneydeki Kral Kapısı, doğudaki Geçit Kapısı ve güneydeki Sfenks Kapısı. Üst kent merkezinde kayalık bölgeye inşa edilmiş surların etkileyici kalıntıları ile birlikte Hitit İmparatorluğu’nun bilinen en uzun hiyeroglif yazısı Nişantepe Üst Şehri’nde yer almaktadır. 13. yüzyıldan kalma Büyük Tapınak olarak bilinen Hitit Tapınağı’nın en iyi korunmuş bölümü Aşağı Kent’te bulunur. Benzer şekle sahip diğer tapınaklar ise genellikle daha küçük olmakla birlikte çoğunlukla Hitit Panteonu’nun tanrıları için yapılmış olup Yukarı Kent’te bulunmaktadır.

1834 yılında araştırmacı Charles Texier bölgeyi gezerken kalıntıları keşfetmesiyle başlayan çalışmalar 1906 yılında sayısız yazıtı içeren kil tabletleri ile birlikte burasının Hitit Uygarlığı’nın başkenti Hattuşa olduğunu ispatlamıştır. Hattuşaş kalıntıları yaklaşık 7 kilometrelik geniş bir alana yayılmış olduğundan bir rehber ya da şoförlü araç kiralamak mantıklı bir seçim olacaktır. Hattuşaş Antik Kenti’ne girişte görülen ve daha sonra yeniden inşa edilen sur duvarları çoğu turistik gezinin başlangıç noktasını oluşturur. Hattuşaş kenti sanat ve mimarlık alanlarında gelişmiştir. Kazılarda 5 kültür katı ortaya çıkmıştır. Bu katlarda Asur, Hitit, Frig, Galat, Roma ve Bizans dönemine ait kalıntılar bulunmuştur. Bugüne ulaşan tapınak, kraliyet evi ve sur kalıntıları Hititlerin sanat ve mimarlık alanlarında ne kadar ilerlediğini göstermektedir. Birçok farklı kültürün yaşadığı Hattuşaş bölgesi Aşağı Kent, Yukarı Kent, Büyük Kale ve Yazılıkaya bölümlerine ayrılmıştır.

Hattuşaş Aşağı Kent

Hattuşaş’ın kuzey bölümüdür. M.Ö. 19. yüzyılda Asurlu Ticaret Kolonileri’nin yerleşimleri görülmekle birlikte kentin adına ilk defa bu döneme ait yazılı belgelerde rastlanmıştır. Halkın yaşadığı alanların merkezinde Hattuşaş’ın en büyük tapınağı olan Büyük Tapınak bulunur.

Hattuşaş Yukarı Kent

Çoğunlukla kutsal bölgeler ve tapınakların yer aldığı 1 kilometrelik eğimli bir arazide bulunan bölge bir sur tarafından çevrelenmektedir. Kentin etrafındaki bu surlar üzerinde 5, doğu ve batı girişinde ise karşılıklı 2 kapı bulunur.

Hattuşaş Büyük Kale

Yukarı Kent bölgesinin merkezi olup kralın ülkeyi yönettiği, etrafı sarp kayalıklarla ve surlarla çevrilmiş olan merkezidir. Hititlerin ve Anadolu’nun tarihini gün yüzüne çıkaran çivi yazısı tabletler bu bölgede bulunmuştur. (Bölgede bulunan 30binden fazla tablet ülkenin çeşitli müzelerinde sergilenmektedir.) Frigyalılar’dan günümüze gelen Büyük Kale avlular, evler, depolar içerir.

Hattuşaş Boğazköy Müzesi

Boğazköy-Hattuşaş kazılarında çıkarılan Kalkolitik, Asur, Hitit, Eski Tunç, Galat, Frig, Roma ve Bizans çağlarından kalma eserlerin sergilendiği müze Boğazkale ilçesinde kurulmuştur. Geçtiğimiz yıllarda tekrar düzenlenen, kronolojik ve tematik olarak ayrılan müze oldukça kapsamlı hale gelmiştir. Uzun yıllar Berlin Pergamom Müzesi’nde sergilenen Boğazköy Sfenksi de geçen yıllarda Türkiye’ye iade edilmiş ve bugün burada sergilenmektedir. Güncel giriş ücreti ve mesai saatleri gibi bilgilere buradan ulaşabilirsiniz.

Giriş Ücreti: 7,00 TL
Mesai Saatleri: (15 Nisan-1 Ekim tarihleri arasında) 08:00-19:00 diğer tarihlerde ise 08.00-17.00

Yol Tarifi: Yukarıdaki haritaya tıklayarak bulunduğunuz konumdan Hattuşaş Antik Kenti’ne yol tarifi alabilirsiniz.

Not: Bu konuyla ilgili olarak İnandık Vazosu Nedir? Hititlerde Kutsal Evlenme Töreni başlıklı yazımızı da inceleyebilirsiniz.