Arap Baharı Nedir? Arap Baharı Nasıl Başladı?

Arap Baharı nedir? Arap Baharı, bir çok Arap ülkesinde 2010 yılında başlayan iktidar karşıtı protesto ve silahlı ayaklanmalardır.

Arap Baharı Nedir?

2010 senesi itibari ile başlayan Orta Doğu, Afrika ve Asya’daki Arap dünyasında gerçekleşen hükümetin aleyhine oluşan olayları barındıran ve içlerinde karşıt görüşlerde insanların ve toplulukların bulunduğu Arap Baharı, silahlı isyanlardan ve protestolardan oluşmaktaydı. Temel olarak Arap Baharı, Arap dünyasında, Arap ülkelerinde yaşayan halkların demokrasi, insan hakları ve özgürlük gibi kavramların altında talep ettikleri kimi hak ve iddialardan oluşmaktaydı.

Bu bağlamda Arap Baharı bölgesel nitelik taşımak ile birlikte Arap dünyası dışındaki ülkeleri de etkilendiğinden uluslararası niteliklere de sahip bir siyasi harekettir. Arap halkları, Arap Baharı döneminde birçok gösteriler ve mitingler ile beraber özgürlük mücadelesi bağlamında çoğu hükümeti devirmiştir. Hatta bazı ülkeleri iç savaşın eşiğine getirmiştir. Yemen, Cezayir, Suriye, Mısır, Tunus, Libya, Ürdün, Suriye ülkelerinde büyük çapta etkisini gösteren Arap Baharı, Umman, Fas, Suudi Arabistan, Lübnan, Moritanya, Irak’ta ise küçük çapta sonuçlara sebep olup Arap dünyasında etkiler yaratmıştır. Bu bağlamda Arap dünyasında İslami demokrasiye bağlı rejim talebi halk tarafından kabul görmüştür. İslami demokrasi istekleri yükselmiştir.

Arap Baharı Nedenleri

Arap dünyasındaki ülkelerde baş gösteren işsizlik, enflasyon, yozlaşma, usulsüzlük ve güçsüz yaşam koşulları ve düşük refah seviyesi benzeri çoğu sorun Arap Baharı’nın fitilini ateşlemiştir. Olayların başlangıcı olarak gösterilen ve Tunus ülkesinde gerçekleşen Muhammed Buazizi’nin kendisini yakarak intihar girişiminde bulunması Arap halklarına cesaret vermiştir. Bahsedildiği gibi ilk önce 2010 senesinin 18 Aralık gününde Tunus ülkesinde karşımıza çıkan Arap Baharı protestoları beraberinde Yemen, Ürdün, Mısır ve Cezayir gibi ülkelere de bulaşmıştır. Mısır ve Tunus ülkelerinde gerçekleşen Arap Baharı protestoları ve ayaklanmaları başarı göstermiştir. Bu bağlamda bu ülkelerden olan Tunus’ta 23 senedir hükümette olan Zeynel Abidin Bin Ali ile Mısır’da 30 yıldır hükümette olan Hüsnü Mübarek’in devrilmesi ile sonuca varmıştır. Yıkıcı bir etkiyle Arap olmayan ülkelere bile bulaşan Arap Baharı protesto ve ayaklanmaları Kuzey Afrika ve Orta Doğu’da bulunan ülkelerin tamamına yayılmıştır. Ancak bu statüye girmeyen ya da yakın olan ülkelerden İran, Ermenistan ve Arnavutluk ülkelerinde bile Arap Baharı etkisini göstermiştir.

Arap Baharı Nasıl Başladı?

Bahreyn

Bahreyn ülkesinde 2011 senesinin 14 Şubat gününde başlayan Arap Baharı isyanları bu ülkede, kamu alanlarının istila edilmesine ve büyük çapta protesto ve ayaklanmalara sebep olmuştur. Ek olarak Kral Hamad ibn Isa Al Khalifa aracılığıyla halka yeni dönemde ekonomik ayrıcalıklar sağlanmıştır. Af çıkması ile beraber politik suçlu konumunda olan vatandaşlar serbest bırakılmıştır. Hükümet yönetiminde olan başkanlar görevden alınmıştır. Bahreyn’de Arap Baharı dolayısıyla 51 kişi yaşamını yitirmiştir.

Cibuti

Cibuti ülkesinde 2011 senesinin 28 Ocak gününde başlayan Arap Baharı isyanları bu ülkede, kamu alanlarının istila edilmesine ve küçük çapta protesto ve ayaklanmalara sebep olmuştur. Bu olaylar sonucunda muhalefette olan parti liderleri tutuklanmıştır. Uluslararası gözlemci olarak Cibuti’de olan kişiler sınır dışı edilmiştir. Olaylar sonucunda 2 kişi yaşamını yitirmiştir.

Batı Sahra

Batı Sahra ülkesinde 2011 senesinin 20 Şubat gününde başlayan Arap Baharı isyanları bu ülkede, küçük çapta protesto ve ayaklanmalara sebep olmuştur. Olaylar sonucunda 1 kişi yaşamını yitirmiştir.

Kuveyt

Kuveyt ülkesinde 2011 senesinin 18 Şubat gününde başlayan Arap Baharı isyanları bu ülkede, protestolara ve polis-bedeviler arasındaki saldırılara sebep olmuştur. Siyasi olarak ülkede kabine istifa etmiştir. Hükümet yenilenmiştir. Kimse yaşamını yitirmemiştir.

İran

İran ülkesinde 2011 senesinin 14 Şubat gününde başlayan Arap Baharı isyanları bu ülkede, büyük çapta protesto ve ayaklanmalara sebep olmuştur. Bu olaylar sonucunda muhalefette olan parti liderleri tutuklanmıştır. 3 kişi yaşamını yitirmiştir.

Libya

Libya ülkesinde 2011 senesinin 17 Şubat gününde başlayan Arap Baharı isyanları bu ülkede, şehirlerin istila edilmesi ve protesto, ayaklanmalara sebep olmuştur. Olaylar sonucunda muhalefet hükümet yönetimini kazanmıştır. Ülkenin başına geçmiş, geçici boyutta olan Ulusal Konsey kurulmuştur. NATO askerleri Libya’ya saldırılar düzenlemiştir. Olaylar sonucunda yaklaşık olarak 25.000- 30.000 kişi yaşamını yitirmiştir. Libya lideri Muammer Kaddafi suikaste uğramıştır.

Irak

Irak ülkesinde 2011 senesinin 10 Şubat gününde başlayan Arap Baharı isyanları bu ülkede, devlet binalarının istila edilmesine ve büyük çapta protesto ve ayaklanmalara sebep olmuştur. Yerel boyuttaki yöneticiler istifa etmiş ve başbakan seçimlere aday olmayacağını duyurmuştur. 35 kişi yaşamını yitirmiştir.

Fas

Fas ülkesinde 2011 senesinin 30 Ocak gününde başlayan Arap Baharı isyanları bu ülkede, büyük çapta protesto ve ayaklanmalara sebep olmuştur. Kral tarafından halka ekonomik ayrıcalık verilmiş ve yolsuzluk önleme çalışmaları başlamıştır. 7 kişi yaşamını yitirmiştir.

Mısır

Mısır ülkesinde 2011 senesinin 25 Ocak gününde başlayan Arap Baharı isyanları bu ülkede, büyük çapta protesto ve ayaklanmalara sebep olmuştur. Hapishane baskınları gerçekleşmiş ve polis binalarına saldırı düzenlenmiştir. Mısır ordusu ise hükümeti devirip halka karşı iki sefer saldırı yapmıştır. 875 kişi yaşamını yitirmiştir.

Yemen

Yemen’de 2011 senesinin 18 Ocak gününde başlayan protesto ve gösteriler düzenlenmiştir. 7.000 kişi yaşamını yitirmiştir. Hükümet yenilenmiştir.

Suudi Arabistan

Suudi Arabistan ülkesinde 2011 senesinin 21 Ocak gününde başlayan Arap Baharı isyanları bu ülkede, küçük çapta protesto ve ayaklanmalara sebep olmuştur. 2 kişi yaşamını yitirmiştir.

Suriye

Suriye ülkesinde 2011 senesinin 26 Ocak gününde başlayan Arap Baharı isyanları bu ülkede, devlet binalarının istila edilmesine ve büyük çapta protesto ve ayaklanmalara sebep olmuştur. Ülkede iç savaş patlak vermiştir. 470.000 kişi yaşamını yitirmiştir.

Moritanya

Moritanya’da 2011 senesinin 17 Ocak gününde başlayan Arap Baharı isyanları bu ülkede, protestolara sebep olmuştur. 1 kişi yaşamını yitirmiştir. Hükümet yenilenmiştir.

Lübnan

Lübnan’da 2011 senesinin 12 Ocak gününde başlayan Arap Baharı isyanları bu ülkede, protestolara sebep olmuştur. 17 kişi yaşamını yitirmiştir.

Tunus

Tunus’ta 2010 senesinin 17 Aralık gününde başlayan Arap Baharı isyanları bu ülkede, protestolara sebep olmuştur. Muhammed Buazizi kendini yakarak intihar girişiminde bulunmuştur. Hükümet devrilmiştir. 223 kişiyi aşkın insan hayatını yitirmiştir.

Cezayir

Cezayir’de 2010 senesinin 28 Aralık gününde başlayan Arap Baharı isyanları bu ülkede, protestolara sebep olmuştur 19 yıllık OHAL sona ermiştir. 8 kişi yaşamını yitirmiştir.

Ürdün

Ürdün’de 2011 senesinin 14 Ocak gününde başlayan Arap Baharı isyanları bu ülkede, protestolara sebep olmuştur. 1 kişi yaşamını yitirmiştir. Hükümet yenilenmiştir.

Sudan

Sudan ülkesinde 2011 senesinin 17 Ocak gününde başlayan Arap Baharı isyanları bu ülkede, küçük çapta protesto ve ayaklanmalara sebep olmuştur. 1 kişi yaşamını yitirmiştir.

Umman

Umman’da 2011 senesinin 17 Ocak gününde başlayan Arap Baharı isyanları bu ülkede, protestolara sebep olmuştur. 2 ila 6 kişi yaşamını yitirmiştir. Hükümet yenilenmiştir.

---

Not: Bu konuyla ilgili olarak Arap İsrail Savaşları Nedenleri, Sonuçları ve Tarihi başlıklı yazımızı da inceleyebilirsiniz.