1520-1595 Yılları Arasındaki Başlıca Siyasi Gelişmeler (Tarih Konu Anlatımı)

10. sınıf tarih dersinin Dünya Gücü Osmanlı (1453-1595) ünitesinin 1520-1595 Yılları Arasındaki Başlıca Siyasi Gelişmeler konusunu inceledik.

Bu yazımızda tarih dersi konu anlatımları kapsamında 10. sınıf tarih dersinin 5. ünitesi olan Dünya Gücü Osmanlı (1453-1595) ünitesinin 4. konusu olan 1520-1595 Yılları Arasındaki Başlıca Siyasi Gelişmeler konusuna yer verdik. 1520-1595 Yılları Arasındaki Başlıca Siyasi Gelişmeler konusunu “1520-1595 yılları arasındaki süreçte meydana gelen başlıca siyasi gelişmeleri tarih şeridi ve haritalar üzerinde gösterir.” kazanımı çerçevesinde anlattık.

1520-1595 Yılları Arasındaki Başlıca Siyasi Gelişmeler

Ders: Tarih 10

Ünite: Dünya Gücü Osmanlı (1453-1595)

Konu: 1520-1595 Yılları Arasındaki Başlıca Siyasi Gelişmeler

Kazanım: 1520-1595 yılları arasındaki süreçte meydana gelen başlıca siyasi gelişmeleri tarih şeridi ve haritalar üzerinde gösterir.

1520-1595 Yılları Arasındaki Başlıca Siyasi Gelişmeler konusunda bu yıllardaki önemli olay ve olguları Osmanlı Devleti açısından inceledik. 1520-1595 Yılları Arasındaki Başlıca Siyasi Gelişmeler;

• 1521 Belgrad’ın Fethi
• 1522 Rodos’un Fethi
• 1526 Mohaç Muharebesi
• 1526 Babür İmparatorluğu’nun kurulması
• 1529 Barbaros Hayrettin’in Cezayir’e hâkim olması
• 1529 I. Viyana Kuşatması
• 1533 İstanbul Antlaşması
• 1533 Cezayir’in alınması
• 1534 Irakeyn Muharebesi
• 1535 Fransa’ya kapitülasyon verilmesi
• 1538 Preveze Deniz Savaşı
• 1538-1553 Hint Deniz Seferleri
• 1551 Trablusgarp’ın Fethi
• 1548 Tebriz’in alınması
• 1553 Nahçıvan’ın alınması
• 1555 Amasya Antlaşması
• 1555 Sudan’ın Kızıldeniz sahilinde Sevâkin Adası merkezli Habeş Eyaleti’nin kurulması
• 1555 Augsburg Barışı
• 1560 Cerbe Deniz Savaşı
• 1566 Zigetvar Seferi
• 1566 Sakız Adası’nın alınması
• 1568 Yemen’in alınması
• 1571 Kıbrıs’ın Fethi
• 1571 İnebahtı Deniz Savaşı
• 1574 Tunus’un Fethi
• 1578 Fas’ta Osmanlı hâkimiyetinin kurulması
• 1590 Ferhat Paşa Antlaşması

1521 Belgrad’ın Fethi

Protestanlığın ortaya çıkmasıyla beraber Avrupa’nın iki Hristiyan süper gücü Şarlken ve I. Fransuva arasında 1521 yılında Avrupa’yı ikiye bölen bir savaş çıktı. Kanuni Sultan Süleyman bu savaşın çıkmasını bir fırsat olarak gördü. Kanuni Sultan Süleyman, Belgrad’ın fethini Batı’da gazaya devam etmek için kaçınılmaz olarak görüyordu. Bu nedenlerle 1521 yılında Belgrad’ı fethetti. Bunun sonucunda Orta Avrupa’ya doğru genişleme yolu açıldı ve Avrupa kara seferleri için askeri bir üs meydana gelmiş oldu.

1522 Rodos’un Fethi

Kanuni Sultan Süleyman’ın Avrupa fethi için Belgrad’la eşit derecede önemli gördüğü bir yer de Rodos’tu. Avrupa çapındaki savaştan istifade eden Kanuni, 1522 yılında Rodos’u fethetti. Bunun sonucunda İstanbul-Mısır arasındaki bir düşman tehdidi ortadan kalktı, Akdeniz’e yapılacak fetihler için önemli bir üs daha elde edildi.

1526 Mohaç Muharebesi

1525’te Avrupa’yı kasıp kavuran savaşı I. Fransuva kaybetmiş ve Osmanlı’dan yardım istemiştir. Yardım edebilmek adına önce Macar Krallığını bir üs olarak kullanmak isteyen Osmanlı, fetih amacıyla yola çıkmıştır. Savaşı Osmanlı kazanmış, Macar Kralı kaçtığı sırada hayatını kaybetmiştir. Osmanlı’nın Macar Krallığı gibi büyük bir devleti fethetmesi Osmanlı’ya yönelik bir korku yarattı.

1526 Babür İmparatorluğu’nun Kurulması

Zahireddin Muhammed Han, amcasının ihaneti sonucu kendi tahtından oldu ve Hindistan taraflarına doğru kaçtı. Daha sonra fetihler gerçekleştirerek Babür İmparatorluğunu kurdu. Bunun sonucu Hindistan taraflarında uzun süre gaza yapan ve toprak kazanan güçlü bir Türk devletinin varlığı oldu.

1526 Barbaros Hayreddin’in Cezayir’e Hakim Olması

Barbaros Hayreddin Paşa uzun zamandır denizlerde geziyor, Rodos Şövalyelerini ve diğer korsan gemilerini yağmalayarak ganimet topluyordu. Ancak bir süreden sonra organize olma ve bir yere yerleşme ihtiyacı baş gösterdi. Bunun sonucunda Barbaros Hayreddin Paşa Cezayir’e hakim oldu. Bunun sonucunda halk utlu oldu ve Barbaros da organize oldu.

1529 I. Viyana Kuşatması

Şarlken’in kardeşi Arşidük Ferdinand yeni Macar Krallığının topraklarını ele geçirmeye çalışınca Macar Kralı Osmanlı’dan yardım istedi. Osmanlı da yardım etmek adına Budin’e geldi. Toprakları geri aldı ve atadığı Macar Kralı’na krallığını geri verdi. Daha sonrasında ise Ferdinand’a haddini bildirmek adına ordusuyla Viyana’yı kuşattı. Kötü hava şartlarından ve topların eksikliğinden ötürü kuşata gereğinden fazla uzadı. Osmanlı ordusunun yiyeceği bitince kuşatma başarısız oldu.

1533 İstanbul Antlaşması

1532’de gerçekleşen Alman Seferi sonucunda korkudan Osmanlı’nın karşısına çıkamayan Şarlken, kendini korumak için Osmanlı lehine olan İstanbul Antlaşmasını 1533’te imzalamak zorunda kalmıştır. Bu antlaşmada Osmanlı ele geçirdiği Macar topraklarını korumuştur. Kuzey Macaristan Ferdinand’a verilmiş ancak bazı yerler Osmanlı tarafından vergiye bağlanmıştır. Son olarak Arşidük Ferdinand ile Osmanlı Sadrazamı eşit sayılmıştır. Süresiz bir antlaşmadır.

1533 Cezayir’in alınması

1533’e kadar Barbaros Hayreddin Paşa’ya ait olan Cezayir, bu tarihte Barbaros tarafından Osmanlı’ya sevgisi ve güçlü bir ittifak isteği sebebiyle bağlanmıştır ve Barbaros da beylerbeyi olarak oraya atanmıştır. Formaliteden bir değişimdir. Yaşayış aynı kalmış, bazı küçük değişiklikler oluştur.

1534 Irakeyn Muharebesi

Kanuni, Batı sınırındaki sıkıntılarla uğraşırken Safevi Hükümdarı Şah Tahmasp Doğu sınırında karışıklık çıkarmış ve Osmanlı aleyhinde ittifak aramıştır. Bu nedenle Batı sorunu halledildikten sonra Irakeyn Muharebesi ile Kanuni, Tahmasp üzerine yürümüştür. Tahmasp Osmanlı karşısına çıkmamıştır. Bunun sonucunda Tebriz ve Bağdat alınmış, Basra-Bağdat-Halep ticaret yolunun güvenliği sağlanmıştır.

1535 Fransa’ya kapitülasyon verilmesi

Fransa’ya bazı ticari avantajlar sunulması ve karşılığında sadakat ve müttefik edinme amaçlanmış, bu yüzden bir kapitülasyon taslağı sunulmuştur. Ancak taraflardan birinin idamı sebebiyle bu işlem yarım kalmıştır.

1538 Preveze Deniz Savaşı

Osmanlı’nın Romen-Germen İmparatorluğu ve Avusturya’yla savaşmasından yararlanılmış ve Korfu adası kuşatılmıştır. Bunun sonucunda Osmanlı ve Haçlı Donanmaları savaşmış, Osmanlı kazanmıştır. Sonucunda Akdeniz Türk gölü olmuş, Osmanlı donanması 16. Yüzyılın sonuna kadar en güçlü donanma olarak kalmıştır.

1538-1553 Hint Deniz Seferleri

Coğrafi Keşifler sonucu Portekizliler Ümit Burnu’nu keşfettiler ve burayı kontrol altına alarak Hindistan’daki Müslümanları zor durumda bırakmaya başladılar. Bu haberi duyan Osmanlı, Hindistanlıları kurtarmak adına Hint Deniz Seferlerini başlattı ancak istediği sonucu elde edemedi. Bu başarısızlığın sonuçları Doğu ticaretinin kaybedilmesi, Osmanlı maliyesinin ilk kez açık vermesi oldu.

1551 Trablusgarp’ın Fethi

Kutsal Roma Germen İmparatoru Şarlken, Trablusgarp’ı ele geçirip oraya bazı şövalyelerini yerleştirdi. Kanuni Akdeniz’deki hakimiyetini güçlendirmek için orayı almak istiyordu. 1551 yılında Turgut Reis, Osmanlı Donanmasıyla Trablusgarp’ı ele geçirdi ve oranın beylerbeyi oldu.

1548 Tebriz’in alınması

Irakeyn Zaferi sonucu Safeviler yeniden saldırmış ve Tebriz dahil birçok yeri geri almışlardır. Osmanlı yeniden Batı sınırlarını güvenceye aldıktan sonra Dou’daki Safevi sıkıntısını halletmek üzere sefere çıkmıştır. Bu seferde Safevi Şahı yine yüzünü göstermemiş, Tebriz geri alınmıştır.

1553 Nahçıvan’ın alınması

Osmanlı Batı’yla uğraşırken Safeviler yine saldırıp Osmanlı’dan toprak almıştır. Safeviler bu sefer Bağdat’a sulanınca 1553 yılında İran’a yeni bir sefer düzenlenmiştir. Safevi Şahı Kanuni’nin karşısına çıkmamış, bunun üzerine Kanuni kışı geçirme isteğiyle Amasya’ya dönmüştür.

1555 Amasya Antlaşması

Kanuni Amasya’ya dönünce orada ilk Osmanlı-Safevi antlaşması imzalanmıştır. Bu antlaşmanın sonucunda Tebriz ve Bağdat’ın Osmanlı’da kalması garantileniş ve yeni Osmanlı-Safevi antlaşmalarının önü açılmıştır.

1555 Sudan’ın Kızıldeniz Sahilinde Sevâkin Adası Merkezli Habeş Eyaleti’nin Kurulması

Portekizliler Kızıldeniz çevresinden Osmanlı’yı atmak isteyince Osmanlı’nın bir dayanak noktasına ihtiyacı oldu. Bu ihtiyacı gören Özdemir Paşa Habeş Eyaleti’ni kurdu. Bu sayede Osmanlı birkaç toprak parçasını daha kontrolüne kattı.

1555 Augsburg Barışı

Kutsal Roma Germen İmparatorluğu Meclisi resmi olarak Lutherciliği tanımış ve onlarla masaya oturup bir antlaşma imzalamıştır. Bu mecliste her bölgenin tek bir mezhebi olması gerektiği gibi kararlar alınmıştır. Alınan kararlar hala Katolik yanlı olsalar da Protestanları düşünerek alınan kararlar da vardır.

1560 Cerbe Deniz Savaşı

İspanyolların elinde bulunan Cerbe Kalesi, Osmanlı’yı rahatsız ediyordu. Bunun üzerine Turgut Reis Cerbe Adası’nı kuşattı. Piyale Paşa, Osmanlı donanmasını komuta ederek İspanyolları bozguna uğrattı. Bu sayede Kuzey Afrika’da Osmanlı üstünlüğü kesinleşti.

1566 Zigetvar Seferi

Avusturya’nın iki yıl vermesi gereken vergiyi vermemesi ve bunun sonucunda karşılıklı misillemelerin yapılması sonunda yeni bir sefere yol açtı. Zigetvar kalesi çetin bir kuşatma sonucu Osmanlı tarafından fethedildi. Ancak sefere bizzat katılan Kanuni Sultan Süleyman Zigetvar Kalesi fethedilmeden kısa bir süre önce hayata gözlerini yumdu.

1566 Sakız Adası’nın Alınması

Cenevizliler Osmanlı’ya ödedikleri vergiyi kesince Osmanlı bir sefere çıkılması gerektiğine karar verdi. Piyale Paşa emri altında Osmanlı donanması Sakız Adası’nı ele geçirdi. Bu sayede Batı Akdeniz kıyıları ve Boğazlar’ın güvenliği sağlanmış oldu.

1568 Yemen’in Alınması

Yemen I. Hint Deniz Seferi sonucu ele geçirilmiş olmasına karşın bir türlü güvenliği sağlanamamıştı. Yeniden isyanların çıkmasıyla Osman Paşa ve Mustafa Paşa kontrolü sağlamakla görevlendirildi. Taiz, Kahire, Aden ve Sana fethedildikten sonra Osmanlı ordusu Yemen’i yeniden Osmanlı topraklarına kattı.

1571 Kıbrıs’ın Fethi

Kıbrıs, Venediklilerin elindeydi ve Osmanlı’ya vergi veriyorlardı Ancak Rum halkı Venediklilere karşı Osmanlılardan yardım isteyince Kıbrıs’ın Fethi için çalışmalar başladı. Lala Mustafa Paşa komutasındaki ordu 4 Ağustos 1571’de resmi olarak Kıbrıs’ı ele geçirdi. Bunun sonucunda Venediklilerin kışkırtmasıyla bir Kutsal İttifak meydana geldi.

1571 İnebahtı Deniz Savaşı

Savaşın sebebi Osmanlı’nın Kıbrıs’ı fethi sonucu İtalya ve İspanya gibi güçlü bir donanmaya sahip olan devletlerin Haçlı Birliği adı altında Kıbrıs’ı geri almaya çalışmasıdır. Altı ay süren savaşı donanmasının zayıflığı sebebiyle Osmanlı kaybetmiştir. Savaş sonucunda Osmanlı’nın yenilmezliği efsanesi kırılmış ve Venedik yeniden kira vererek Kıbrıs’a sahip olmuştur.

1574 Tunus’un Fethi

Kıbrıs Fethi’nin yarattığı karmaşa yardımıyla Tunus’un İspanyollar tarafından fethedilmesi buna neden olmuştur. Kılıç Ali Paşa komutasındaki Osmanlı Donanması 13 Eylül’de bölgeyi tamamen ele geçirdi. Bunun sonucunda Tunus’ta neredeyse 300 yıl sürecek Osmanlı idaresi başladı.

1578 Fas’ta Osmanlı Hâkimiyetinin Kurulması

Fas’ta taht kavgalarının çıkması ve Fas İmparatorunun İspanyollarla iş birliği yapmasının üzerine, başka bir taht adayı Osmanlı’dan yardım istedi, bu nedenle Fas’a sefere çıkıldı. Cezayir Beylerbeyi Fas’ı fethetti. Sonrasında İspanyollar karşılık vermeye çalıştılar, hakimiyetin kurulması bu yüzden oldu. Ramazan Paşa ve birlikleri İspanyolları yenilgiye uğrattı. İspanyol Kralı savaşta öldü.

1590 Ferhat Paşa Antlaşması

Ferhat Paşa Antlaşması, Osmanlı Devleti ile Safeviler arasında imzalanıştır. Osmanlıların Kafkasları ele geçirme amacıyla Safevilere 7 yıl boyunca seferler düzenlemesi bunun başlıca sebebidir. Bu anlaşma sonucunda Osmanlılar doğudaki en geniş sınırlarına ulaşmışlardır.

---

5. Ünitenin Tüm Konuları: Dünya Gücü Osmanlı (1453-1595) ünitesinin tüm konularını aşağıdaki başlıklarda inceleyebilirsiniz.