10. Sınıf Tarih 2. Dönem 2. Yazılı – Yeni Müfredata Göre (2024-2025)

Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği’ne göre öğrencilerin başarısı; öğretim programı öğrenme kazanımları esas alınarak dersin özelliğine göre yazılı sınavlar, uygulamalı sınavlar, performans çalışmaları ve projeler üzerine alınan puanlara göre belirlenir. Tarih dersinde öğrenci başarısını tespit edebilmek için kullanılan araçlardan biri de yazılı sınavlardır. Bu yazımızda 10. Sınıf Tarih 2. Dönem 2. Yazılı örneğini paylaşıma açıyoruz.

10. Sınıf Tarih 2. Dönem 2. Yazılı

Tarih dersi yazılı sınavları ile ilgili 10. Sınıf Tarih 2. Dönem 2. Yazılı örneği aşağıda yer almaktadır. 10. Sınıf Tarih 2. Dönem 2. Yazılı örneği yönetmelik gereği açık uçlu sorulardan oluşmaktadır. Ancak 10. Sınıf Tarih 2. Dönem 2. Yazılı içine kısa yanıtlı, doğru-yanlış, eşleştirmeli veya çoktan seçmeli test gibi sorular da eklenebilir.

Aşağıdaki 10. Sınıf Tarih 2. Dönem 2. Yazılı örneği 2024-2025 eğitim öğretimi yılı için yeni müfredata göre hazırlanmıştır. Bu yazılı sınavda sınav kapsamındaki ilgili kazanımlardan 10 soru bulunmaktadır. 10. Sınıf Tarih 2. Dönem 2. Yazılı sınavı  içerisinde analiz ve değerlendirme düzeyindeki kazanımlara yönelik birden fazla soru yer almaktadır.  Bu tarih yazılı sınavı içerisinde yer alan sorular puanlanmamıştır. Puanlama işi tarih öğretmenine bırakılmıştır.

Tarih dersi öğretim programında yer alan becerilere ve kazanımlara göre hazırlanan 10. Sınıf Tarih 2. Dönem 2. Yazılı sınavını bilgisayarınıza kopyalayarak üzerinde düzenleme veya değişiklik yapabilirsiniz.

Yanıt Anahtarı: 10. Sınıf Tarih 2. Dönem 2. Yazılı cevap anahtarları sorulardan hemen sonra aşağıda ayrı bir başlıkta yer almaktadır.

2024-2025 10. Sınıf Tarih Dersi 2. Dönem 2. Yazılı Sınavı

2024-2025 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI

……………………………… LİSESİ

10. SINIF TARİH DERSİ 2. DÖNEM 2. YAZILI SINAVI

SORULAR

1. Doğu Avrupa’da hâkimiyet kurmak için Osmanlıların Habsburglara karşı izlediği politikanın temel dinamikleri nelerdir?

2. Osmanlıların XV. ve XVI. yüzyıllarda Roma Katolik Kilisesi’ne karşı Ortodoksluğu ve Protestanlığı himaye edilerek desteklemesinin Osmanlılara uzun vadeli etkileri neler olmuştur?

3. Coğrafi Keşifler’in Osmanlıların Akdeniz’deki hâkimiyetinde meydana getirdiği değişimleri izinli korsanlık bağlamında açıklayınız.

4. Şehzadegan okulundaki eğitim-öğretim faaliyetlerinin Osmanlıların yönetim yapısına etkisi nelerdir?

5. Fatih Kanunnâmesi ile devletin geleceği için padişaha kendi öz kardeşlerini bile öldürme izninin verilmesini Osmanlılarda merkezi otoriteyi güçlendirme çerçevesinde açıklayınız.

6. Osmanlılarda ümmet ve millet kavramlarına yüklenen anlamlar nelerdir? Osmanlılarda millet sistemi nasıl işletilmiştir?

7. Osmanlıların fethettiği bölgelerdeki gayrimüslimlerin yaşadıkları toplumsal değişimleri Bosna ve Hersek üzerinden açıklayınız.

8. Osmanlılarda toprağın mülkiyeti kime aittir? Bu mülkiyet sahipliği tarımsal üretimin sürdürülmesindeki rolü ne olmuştur?

9. Osmanlılarda loncaların toplumsal hayattaki ve mesleki eğitimdeki yeri nedir?

10. Osmanlılarda vakıfların tolumsal hayatta üstlendiği rolü imar faaliyetleri örnekleriyle açıklayınız.

---

2024-2025 10. Sınıf Tarih Dersi 2. Dönem 2. Yazılı Sınavı Yanıt Anahtarı

10. SINIF TARİH DERSİ 2. DÖNEM 2. YAZILI SINAVI

YANITLAR

Yanıt 1: Osmanlı İmparatorluğu’nun Doğu Avrupa’da Habsburg İmparatorluğu’na karşı izlediği politikanın temel dinamikleri şunlardı:

Doğu Avrupa, Osmanlı İmparatorluğu için stratejik öneme sahipti. Bu bölgedeki topraklar, Osmanlıların Balkanlar’daki hakimiyetini pekiştirmesi ve Karadeniz’e olan erişimini güvence altına alması açısından kritikti. Osmanlı ve Habsburg İmparatorlukları, bu bölgedeki topraklar üzerinde hak iddia ediyorlardı. Özellikle Macaristan ve civarı bölgelerde bu iki imparatorluk arasında sürekli toprak mücadeleleri yaşanıyordu. Osmanlı İmparatorluğu, çoğunlukla Müslüman nüfusa sahip bir imparatorluktu ve Doğu Avrupa’daki topraklarda etnik ve dini çeşitlilik bulunuyordu. Habsburg İmparatorluğu ise Katolik bir ülkeydi ve Doğu Avrupa’daki topraklarında çoğunlukla Hristiyan nüfus barındırıyordu. Bu farklılıklar, karşılıklı olarak farklı etnik ve dini grupları etkileyen politikaların oluşturulmasına sebep oluyordu.

Osmanlılar, Doğu Avrupa’da genellikle Lehistan, Rusya ve Kırım gibi ülkelerle ittifaklar kurarak denge politikası izlemişlerdir. Bu ittifaklar, Osmanlıların bölgedeki dengeyi korumasını sağlamıştır. Aynı zamanda, Osmanlılar bazen Habsburglarla da ittifak yaparak ortak düşmanlarına karşı birlikte hareket etmişlerdir. Osmanlılar, Doğu Avrupa’daki topraklarını korumak için stratejik kaleler inşa etmiş ve bu kaleleri kullanarak bölgedeki hakimiyetlerini pekiştirmişlerdir. Ayrıca, Habsburg topraklarına yönelik seferler düzenlemiş ve kuşatma stratejileri kullanmışlardır. Osmanlılar ve Habsburglar arasında zaman zaman barış anlaşmaları yapılıyor ve sınırlar belirleniyordu. Bu anlaşmalar, iki imparatorluğun da kendi çıkarlarını korumasını amaçlıyordu. Osmanlılar, Doğu Avrupa’daki topraklarda genellikle yerel yöneticileri kullanarak, etnik ve dini farklılıkları dikkate alarak yönetim politikaları izlemişlerdir. Bu, bölgedeki çeşitliliği dengelemeye ve yerel halkın Osmanlı yönetimine daha kolay entegre olmasına yardımcı olmuştur.

Sonuç olarak, Osmanlı İmparatorluğu’nun Doğu Avrupa’da Habsburg İmparatorluğu’na karşı izlediği politika, coğrafi stratejiler, toprak mücadelesi, dinî ve kültürel farklılıklar, diplomatik ilişkiler, savunma stratejileri, barış anlaşmaları ve etnik yönetim gibi çeşitli faktörlerin bir kombinasyonundan oluşmuştur. Bu politikalar, zaman içinde değişebilmiş ve dönemin koşullarına göre uyarlanmıştır.

Yanıt 2: Osmanlı İmparatorluğu’nun XV. ve XVI. yüzyıllarda Roma Katolik Kilisesi’ne karşı Ortodoksluğu ve Protestanlığı himaye etmesinin uzun vadeli etkileri şunlar olmuştur:

Osmanlı İmparatorluğu, dini ve etnik farklılıklara karşı genellikle hoşgörülü bir yaklaşım benimsemiştir. Ortodoks Hristiyanlar ve Protestanlar, Osmanlı yönetiminde kendi inançlarına göre ibadet etme özgürlüğüne sahiptiler. Bu hoşgörülü politika, Osmanlı İmparatorluğu’nu çeşitli inanç ve kültürlerin barış içinde bir arada yaşadığı bir mozaik imparatorluğu haline getirmiştir. Osmanlı İmparatorluğu, Katolik Habsburg İmparatorluğu’na karşı, Ortodoks ve Protestan devletleri destekleyerek dini ve siyasi dengeleme politikası izlemiştir. Bu, Osmanlı İmparatorluğu’nun Avrupa’daki dengeleri şekillendirmesine ve kendi çıkarlarını korumasına yardımcı olmuştur.

Osmanlı İmparatorluğu, Ortodoks ve Protestan bölgeleri genellikle kendi dini liderleri ve otonom yapılarıyla yönetmelerine izin vermiştir. Bu, yerel halkın Osmanlı yönetimine daha kolay adapte olmasını sağlamış ve vergi tahsili gibi işlerde işlerliği artırmıştır. Osmanlı İmparatorluğu’nun döneminde, özellikle ticaret yollarının kesişme noktalarında bulunmaları sebebiyle, Ortodoks bölgeleri ekonomik olarak önemliydi. Bu bölgeler, Osmanlı ekonomisine katkıda bulunmuş ve bu da imparatorluğun ekonomik gücünü artırmıştır. Osmanlı İmparatorluğu’nun hoşgörülü politikası sayesinde, farklı inanç ve kültürler arasında etkileşim ve alışveriş olmuştur. Bu, sanat, edebiyat ve mimarlık gibi alanlarda zengin bir kültürel mirasın oluşmasına katkıda bulunmuştur. Hoşgörülü politika, farklı dini grupların Osmanlı toplumuna entegre olmalarını kolaylaştırmıştır. Bu, toplumsal istikrarın ve uyumun sağlanmasına yardımcı olmuştur.

Ancak, uzun vadede bu hoşgörülü politikaların, Osmanlı İmparatorluğu’nun içsel sorunlarının bir kısmını tetikleyebileceği de unutulmamalıdır. Özellikle imparatorluğun son dönemlerinde, etnik ve dini çeşitlilik, yönetimdeki zorlukları ve toplumsal gerilimleri artırmıştır.

Yanıt 3: Coğrafi Keşifler, 15. ve 16. yüzyıllarda Avrupalı denizcilerin yeni kıtalar keşfetmesiyle başlamış olan bir dönemdir. Bu dönem, Osmanlı İmparatorluğu’nun Akdeniz’deki hakimiyetinde önemli değişikliklere neden oldu, özellikle de izinli korsanlık faaliyetleri üzerinde etkili oldu.

İzinli korsanlık, Osmanlı İmparatorluğu’nun denizlerdeki ticaret yollarını korumak ve düşman gemilerini ele geçirmek amacıyla izin verdiği belirli denizcilerin yürüttüğü bir tür özel savaşçı faaliyetiydi. Bu korsanlar, Osmanlı donanmasının bir uzantısı olarak kabul edilirlerdi ve genellikle Osmanlı limanlarından çıkarak Akdeniz’de faaliyet gösterirlerdi. Coğrafi Keşifler ile geleneksel ticaret yolları değişmeye başladı. Yeni Dünya’dan (Amerika) gelen zenginlikler Avrupalı ülkelerin ekonomilerini güçlendirdi ve bu da Akdeniz ticaretini etkiledi. Özellikle Portekiz ve İspanya’nın Amerika’dan getirdiği altın ve değerli madenler, Akdeniz’deki ticaret dengelerini değiştirdi. Bu durum, Osmanlı İmparatorluğu için bir dizi sorunu beraberinde getirdi.

Coğrafi Keşifler, deniz yollarında daha fazla rekabet ve çatışmayı beraberinde getirdi. Osmanlılar, geleneksel olarak Akdeniz’i kontrol ediyorlardı, ancak yeni rotaların keşfiyle birlikte deniz trafiği çeşitlendi ve bu da korsanlık faaliyetlerini artırıcı bir etken oldu. Osmanlı İmparatorluğu’nun geleneksel olarak hakim olduğu ticaret yolları artık daha fazla rekabetle karşı karşıya kaldı. Avrupalı güçler, yeni kıtaların keşfiyle zenginleşerek, bu yeni ekonomik güçlerini deniz yoluyla taşımak istediler. Osmanlı İmparatorluğu, özellikle Akdeniz kıyılarında, İspanya ve Portekiz’in yanı sıra Venedik, Ceneviz gibi denizci devletlerle rekabet etmek zorunda kaldı. Bu da izinli korsanların daha fazla faaliyet göstermesine neden oldu. Coğrafi Keşifler, ticaret yollarını değiştirdi. Atlantik Okyanusu üzerinden yapılan ticaret artık daha cazip hale geldi ve Osmanlı İmparatorluğu’nun deniz ticareti üzerindeki kontrolünü zayıflattı.

Sonuç olarak, Coğrafi Keşifler, Osmanlı İmparatorluğu’nun deniz hakimiyetinde büyük değişikliklere yol açtı. Geleneksel deniz ticaret yollarının dışında ortaya çıkan yeni rotalar, Osmanlıların denizlerdeki kontrolünü zayıflattı ve izinli korsanlık faaliyetlerini artırdı. Bu dönem, Osmanlı İmparatorluğu için denizcilik ve ticaret alanlarında yeni stratejiler geliştirme zorunluluğunu doğurdu.

Yanıt 4: Şehzadegan Okulu, Osmanlı İmparatorluğu’nda şehzadelerin (veliaht prenslerin) eğitildiği bir kurumdu. Bu okulun Osmanlı yönetim yapısına etkileri şunlar olabilir:

Şehzadegan Okulu, şehzadelerin tahta geçmeden önce iyi bir eğitim almasını sağlayarak, gelecekteki hükümdarların daha donanımlı ve yetkin olmasına katkıda bulunurdu. Bu, yönetimde daha etkili ve kompetan liderlerin yetişmesini sağladı. Şehzadeler, okulda siyasi, askeri ve idari konularda eğitim alırlardı. Bu, onların devlet yönetiminde gerekli becerileri kazanmalarını sağlamıştır. Yönetimde etkili kararlar alabilmek ve ülkenin çıkarlarını koruyabilmek için bu tür bilgi ve becerilere sahip olmak kritikti. Şehzadeler, farklı kültürler ve milletlerle etkili iletişim kurma ve diplomatik ilişkiler yürütme becerileri kazanırlardı. Bu, uluslararası ilişkilerde başarılı olabilmeleri için önemliydi. Şehzadeler, askeri eğitim alarak ordunun başında olma yeteneklerini geliştirirlerdi. Bu, yöneticinin ülkenin güvenliğini sağlama ve savunma yeteneğini artırması açısından önemliydi. Şehzadelerin iyi bir eğitim alması, taht kavgalarını önleyebilir ve hükümetin istikrarını sağlayabilirdi. Yetkin bir hükümdarın yönetimde olması, iç karışıklıkların ve ayaklanmaların önüne geçebilirdi. Şehzadelerin eğitimi, Osmanlı toplumunda eğitim ve kültürün önemini vurgulardı. Bu, toplumun eğitimli ve kültürlü bireylerden oluşmasına katkıda bulunabilirdi.

Ancak, Şehzadegan Okulu’nun olumlu etkileri olmasına rağmen, bazen bu okulda yetişen prensler arasında taht kavgaları ve çekişmeler yaşanabilirdi. Ayrıca, bu okulun yapısı ve eğitim programı zamanla değişebilirdi, bu da şehzadelerin eğitiminde farklı etkiler doğurabilirdi.

Yanıt 5: Fatih Kanunnamesi, Osmanlı Sultanı II. Mehmed (Fatih Sultan Mehmed) tarafından 1477 yılında yürürlüğe konulmuş bir kanundur. Bu kanun, devletin geleceği ve iç huzurun korunması amacıyla alınan önlemler arasında yer almaktadır. Kanunnamenin padişaha kendi kardeşlerini öldürme yetkisi vermesinin temel amacı merkezi otoriteyi güçlendirmektir. Bu durumu açıklayan faktörler:

Osmanlı İmparatorluğu’nda taht kavgaları, devletin iç istikrarını zayıflatabilirdi. Fatih Sultan Mehmed, bu tür çatışmaların önüne geçmek için, potansiyel rakip olarak gördüğü kardeşlerini bertaraf etme yetkisine sahip olmalıydı. Bu sayede, taht kavgalarının önüne geçilerek, devletteki huzur ve istikrarın sağlanması amaçlanıyordu. Fatih Sultan Mehmed, imparatorluğun merkezi otoritesini güçlendirmek istiyordu. Bu, yönetimin daha etkili bir şekilde sağlanabilmesi ve karar alma süreçlerinin hızlandırılması anlamına geliyordu. Kardeşlerini öldürme yetkisi, padişahın otoritesinin sorgulanmasını engellemek için bir araç olarak kullanıldı. Fatih Sultan Mehmed, devletin mutlak otoritesine sahip olan hükümdar olarak görülmek istiyordu. Bu nedenle, kardeşlerini öldürme yetkisi, hükümdarın kararlarının sorgulanamazlığını vurguluyordu. Bu durum, hükümdarın kararlarının kesin ve yargılanamaz olduğu algısını pekiştirmek için kullanıldı. Fatih Sultan Mehmed’in amacı, devletin çıkarlarını her şeyin önünde tutmaktı. Bu, potansiyel bir iç karışıklık veya taht kavgasının önlenmesi için radikal bir önlem olarak görülebilirdi. Kardeşlerinin öldürülmesi, devletin geleceğini ve istikrarını teminat altına almak için alınan bir önlemdi.

Sonuç olarak, Fatih Kanunnamesi’ndeki kardeşlerin öldürülmesi yetkisi, Fatih Sultan Mehmed’in merkezi otoriteyi güçlendirme amacı doğrultusunda alınmış bir önlemdi. Bu, taht kavgalarının önüne geçilmesi, hükümdarın otoritesinin sorgulanamazlığının vurgulanması ve devletin geleceğinin sağlama alınması için kullanıldı. Bu önlem, Osmanlı İmparatorluğu’nda merkezi yönetimin daha etkin ve hızlı bir şekilde işlemesini amaçlayarak, iç istikrarın ve güçlü bir merkezi otoritenin korunmasını hedefliyordu.

Yanıt 6: Osmanlı İmparatorluğu’nda “ümmet” ve “millet” kavramları, dini ve etnik grupların yönetim ve toplumsal yapıdaki yerlerini belirlemek için kullanılmıştır.

Ümmet Kavramı: İslam topluluğunu ifade eder. Osmanlı İmparatorluğu, Müslümanların oluşturduğu bir devletti ve padişah, Müslümanların dini lideriydi. Osmanlı toplumunda, Müslümanların dini vecibelerini yerine getirmek, İslam hukukuna tabi olmak gibi konularda ortak bir dayanışma ve sorumluluk hissiyatını ifade eder.

Millet Kavramı: Osmanlı İmparatorluğu’nda millet, dini veya etnik grupları ifade eder. Her bir millet, kendi içinde dini ve hukuki işlerini kendine has bir şekilde düzenlerdi. Misyonu, kendi üyelerinin dini inançları ve ibadetlerini serbestçe yaşamasını sağlamak, aynı zamanda topluluk üyelerinin devlete vergi ödemesini ve hizmet etmesini içerir.

Osmanlılarda Millet Sistemi: Osmanlı İmparatorluğu’nda farklı dini ve etnik gruplara ait milletler tanınmıştı. Örneğin, Rum Ortodoks milleti, Ermeni milleti, Yahudi milleti gibi. Her millet, kendi iç işlerini yönetme hakkına sahipti. Dinî ibadetler, eğitim, hukuk ve bazı toplumsal meseleler kendi içlerinde düzenlenirdi. Her millet kendi liderini (ruhani lider veya başpiskopos gibi) seçme hakkına sahipti. Bu liderler, milletin dini ve hukuki işlerini yönetirdi. Her millet, kendi üyelerinden devlete vergi ödemesi beklenirdi. Bu vergi, devlete hizmet etmek ve imparatorluğun güvenliğini sağlamak için kullanılırdı. Her milletten genç erkekler, askerlik hizmetine çağrılabilirdi. Bu, imparatorluğun askerî gücünü oluşturmak için önemliydi.

Bu sistem, Osmanlı İmparatorluğu’nda çeşitliliği ve hoşgörüyü teşvik etti, çünkü farklı milletler kendi dini ve kültürel geleneklerini sürdürebiliyordu. Ancak, zamanla bu sistemde bazı sorunlar ortaya çıktı ve modernleşme döneminde bu yapı revize edilmeye başlandı. Bu, Tanzimat ve Islahat Fermanları gibi reformlarla gerçekleşti.

Yanıt 7: Osmanlı İmparatorluğu’nun fethettiği bölgelerdeki gayrimüslimlerin yaşadığı toplumsal değişimleri Bosna ve Hersek örneği üzerinden açıklamak gerekirse:

Osmanlılar, fethettikleri bölgelerde dini hoşgörü politikaları uyguladılar. Bosna ve Hersek’teki Hristiyanlar (Ortodoks Sırplar ve Katolik Hırvatlar) dini ibadetlerini serbestçe yapma hakkına sahiptiler ve kendi liderlerini seçebiliyorlardı. Bu, Osmanlı yönetiminin dini özgürlük ve hoşgörü politikalarının bir yansımasıydı. Osmanlılar, fethettikleri bölgelerde millet sistemini uyguladılar. Bosna ve Hersek’teki Hristiyan topluluklar, kendi milletlerini oluşturarak kendi dini ve hukuki işlerini yönetme hakkına sahip oldular. Bu, dini ve kültürel özerkliği teminat altına alıyordu. Osmanlı İmparatorluğu, fethettikleri bölgelerde eğitim ve kültür alanında da hoşgörülü bir politika izledi. Gayrimüslimlerin kendi okullarını açmalarına izin verildi ve kendi dillerinde eğitim almalarına olanak sağlandı. Osmanlı yönetimi, Bosna ve Hersek’teki Hristiyanları kendi içlerinde birçok farklı toplumsal sınıfa ayırdı. Bu toplumsal sınıflar, kilisenin ve devletin işlerini yönetme konusunda farklı sorumluluklara sahipti. Ayrıca, ticaretin bir parçası olarak da farklı milletler arasında etkileşim oldu. Bosna ve Hersek’teki Hristiyanlar, askerî hizmet ve vergi ödeme konusunda Osmanlı yönetimine tabiydiler. Bu, Osmanlı İmparatorluğu’nun askeri gücünün sürdürülmesi ve devletin ihtiyaçlarını karşılamak için önemliydi. Osmanlı yönetimi altında, farklı kültürler arasında etkileşim ve kültürel alışveriş oldu. Bu, Osmanlı İmparatorluğu’nun çeşitliliği teşvik eden politikalarının bir sonucuydu.

Ancak, zamanla Osmanlı İmparatorluğu’nun gücünün zayıflamasıyla birlikte, bu bölgelerde etnik ve dini kimliklerin önemi arttı. Sonuç olarak, Osmanlı İmparatorluğu’nun Bosna ve Hersek üzerindeki etkileri, dini hoşgörü, millet sistemi ve toplumsal düzenlemelerle şekillendi. Bu, bölgedeki kültürel çeşitliliği ve sosyal yapıyı etkiledi.

Yanıt 8: Osmanlı İmparatorluğu’nda toprağın mülkiyeti padişaha aitti. Padişah, toprakları fethedip yönetimi altına aldıktan sonra, bu toprakları devletin zirai ve ekonomik ihtiyaçlarını karşılamak üzere kullanırdı. Ancak, bu toprakların kullanımı çoğu zaman tımar sistemine dayanıyordu.

Tımar sistemi, Osmanlı topraklarının yönetimi ve ekonomisinin temelini oluşturuyordu. Padişah, toprakları savaşan askerlere karşılık olarak verirdi. Bu askerler, toprak sahibi olarak bu araziyi işler, vergi öder ve savaşa çağrıldıklarında askerî hizmette bulunurlardı. Toprak, askerlere verilirken ömür boyu sahiplenilmezdi. Bu araziler genellikle dönemsel olarak kiralanırdı. Bu, Osmanlı İmparatorluğu’nun sürekli olarak askerî güçlerini beslemesine ve yönetimi sürdürmesine yardımcı oldu. Tımar sisteminden kaynaklanan tarımsal üretim, Osmanlı ekonomisinin temelini oluşturuyordu. Tımar sahipleri, topraklarını ekerek mahsuller yetiştirir ve bu ürünleri satardı. Bu, hem askerî hizmetlerini yerine getirmek hem de kendi geçimlerini sağlamak için önemliydi. Tımar sistemi, Osmanlı İmparatorluğu’nun ekonomik dengesini sağlamak için önemliydi. Toprak, savaşan askerlere verilerek devletin sürekli olarak ordusunu finanse etmesine yardımcı oldu.

Ancak, zamanla tımar sistemi bazı sorunlarla karşılaştı. Özellikle 16. yüzyıldan itibaren, tımar sahipleri toprakları üzerinde daha fazla kontrol sahibi olmaya başladılar ve askerî hizmetlerini aksattılar. Bu, devletin askerî gücünü zayıflattı ve ekonomik dengesizliklere yol açtı. Sonuç olarak, Osmanlı İmparatorluğu’nda toprağın mülkiyeti padişaha aitti ve tımar sistemi aracılığıyla bu topraklar savaşan askerlere verilirdi. Bu sistem, tarımsal üretimin temelini oluşturarak ekonomik dengenin sağlanmasına katkıda bulundu. Ancak, zaman içinde bazı sorunlar yaşandı ve tımar sistemi revize edilmeye başlandı.

Yanıt 9: Osmanlı İmparatorluğu’nda loncalar, ekonomik ve sosyal hayatın önemli bir parçasıydı. Loncalar, belirli bir meslek veya zanaat dalında çalışan esnafın bir araya gelerek oluşturduğu teşkilatlardır. Bu loncalar, toplumsal hayattaki ve mesleki eğitimdeki bir dizi önemli rol üstlenmiştir:

Loncalar, belirli bir meslek veya zanaatı öğrenmek isteyen gençler için mesleki eğitimin merkezleriydi. Bu öğrenciler, usta-çırak ilişkisi içinde çalışarak mesleklerini öğrenirlerdi. Bu şekilde, kalifiye işgücünün yetişmesi ve mesleklerin gelecek nesillere aktarılması sağlanırdı. Loncalar, belirli bir meslek dalındaki işlerin kalite standardını belirler ve denetlerdi. Bu, ürünlerin kalitesinin yüksek olmasını ve müşteri memnuniyetinin sağlanmasını amaçlardı. Loncalar, üyeleri arasında dayanışma ve yardımlaşma kültürünü teşvik ederlerdi. Üyeler, mesleki veya kişisel zorluklarla karşılaştıklarında birbirlerine destek olurdu. Loncalar, mesleklerin etik ve ahlaki standartlarını belirlerdi. Bu, dürüstlük, kalite ve adil ticaret uygulamalarının teşvik edilmesini amaçlar.

Loncalar, belirli bir sektördeki mal veya hizmetlerin fiyatlarını belirleyerek rekabetin dengelenmesine çalışırlardı. Bu, hem üyelerin adil kazanç sağlamasını hem de tüketici haklarını korumayı amaçlar. Lonca üyeleri, kendi mesleklerinin saygınlığını korumak için çaba sarf ederlerdi. Bu, mesleklerinin toplumda saygı görmesini ve prestijli bir statüye sahip olmalarını amaçlar. Loncalar, üyelerinin mesleki standartlara uymalarını sağlamak için disiplin mekanizmaları işletirlerdi. Bu, mesleki itibarın korunması ve haksız rekabetin engellenmesi için önemliydi. Bu şekilde, loncalar Osmanlı toplumunda mesleki eğitim, ekonomik düzenleme ve sosyal dayanışmanın temel taşlarıydı. Her lonca, kendi alanındaki mesleki bilgiyi ve tecrübeyi korumak ve geliştirmek için çalışırdı.

Yanıt 10: Osmanlı İmparatorluğu’nda vakıflar, toplumsal hayatta önemli bir rol oynamıştır. Vakıflar, bireylerin veya kurumların belirli bir amaç için mal veya gelirlerini bağışlamasıyla oluşturulan, bu amaç doğrultusunda gelirlerin sürekli olarak kullanılmasını sağlayan kuruluşlardır. Bu, genellikle eğitim, sağlık, dinî hizmetler, kamu hizmetleri veya sosyal yardım gibi alanlarda gerçekleşirdi. İmar faaliyetleri, vakıfların toplumsal hayatta üstlendiği önemli bir rolü temsil eder. Bu rolü örneklerle açıklayalım:

Vakıflar, medreselerin, okulların, kütüphanelerin ve dini eğitim kurumlarının inşası ve işletilmesinde önemli bir rol oynadı. Bu vakıflar, öğrencilere ücretsiz eğitim sağlamanın yanı sıra öğretmenlerin maaşları ve ders malzemeleri gibi ihtiyaçları karşılardı. Vakıflar, hastaneler, sağlık merkezleri ve eczanelerin inşası ve işletilmesinde etkili oldu. Bu sağlık kuruluşları, hastalara ücretsiz veya düşük maliyetli sağlık hizmeti sunarak toplumun sağlığını korumaya yardımcı oldu. Vakıflar, yoksulların, yetimlerin, dul kadınların ve diğer ihtiyaç sahiplerinin desteklenmesi amacıyla hayır işlerinde bulundu. Bu vakıflar, gıda, barınma, giyim ve diğer temel ihtiyaçları karşılayarak toplumun refahını artırdı. Bazı vakıflar, su yollarının inşası, çeşmelerin yapımı ve sulama sistemlerinin kurulması gibi altyapı projelerine destek verdi. Bu tür projeler, su kaynaklarının daha etkili bir şekilde kullanılmasını ve tarımın geliştirilmesini amaçladı. Vakıflar, camilerin, medreselerin, hamamların ve diğer kamu binalarının inşası ve bakımı için kaynak sağladı. Bu, toplumun dini ve sosyal ihtiyaçlarının karşılanmasına yardımcı oldu. Bazı vakıflar, yolların onarımı, köprülerin inşası ve bakımı gibi ulaşım altyapısına destek verdi. Bu, ticaretin ve ulaşımın geliştirilmesine katkıda bulundu.

Bu örnekler, vakıfların Osmanlı toplumunda imar faaliyetlerine yaptığı önemli katkıları göstermektedir. Vakıflar, toplumsal hayatın çeşitli alanlarında ihtiyaçları karşılamak ve toplumun refahını artırmak için kullanılan önemli bir araçtı.

---

Tüm Yazılı Sınavlar: Tarih dersi yazılı sınavları ile ilgili örnek sınavların tamamını incelemek için Tarih Dersi Yazılı Sınavları – Yeni Müfredata Göre (2023-2024) başlıklı yazımızı ziyaret edebilirsiniz.