Tarih Dersi Becerileri Nelerdir? (Yeni Müfredata Göre)
Tarih dersi becerileri, öğrencilerin tarihsel kavramlar ile geçmişteki olayları, olguları, gelişmeleri, kişileri, yerleri ve ilişkileri kendi özgün bağlamları çerçevesinde ele alıp analiz ederek kavramalarını sağlamaya yönelik kapasite ve yeterlilikleri ifade etmektedir.
Bu Yazının İçindeki Başlıklar:
Tarih Dersi Becerileri
Thinking in History adlı kitabında Bage Grant, tarih eğitimi hangi yaşamsal becerilerin kazandırılmasını sağlar sorusuna aşağıdaki becerileri sıralayarak yanıt vermiştir. Bu kitaba göre tarih dersi becerileri şunlardır;
- Geçmiş ve farklı kültürler konusunda bilme ve öğrenme isteklerinin uyandırılmasını,
- Hem kişisel hem de ulusal kimlik duygusu kazanmalarını,
- Geçmişte ve bugünde yaşayan değerlere, kültürlere ve halklara karşı hoşgörülü olmalarını,
- Geçmişin ve bugünün başarı ve özverilerine karşı saygılı olmalarını,
- Kanıtlar yardımıyla hayal gücünün ve karakterlerinin beslenmesini,
- Bugünü anlamaları ve yorumlamalarını,
- Neyin doğru ve neyin yanlış olduğuna ilişkin tarihsel örnekler yoluyla ahlaki farkındalık duygusu geliştirme,
- Yurttaşlık konusunda, tarihsel bir bakış açısı kazandırarak, çok kültürlü kavrayış, sürdürülebilir kalkınma ya da kişisel, toplumsal ve sağlık eğitimi bakışı kazanmalarını,
- Tarih zengin insan çeşitliliğiyle dolu olduğu için, çoğulculuk duygusunu geliştirmelerini,
- Gerilim ve kaos altında kolektif kimlik geliştirebilmelerini,
- Bilinmezlik ve belirsizlikle yaşama kapasitelerinin geliştirilmesini,
- Etkili ve motivasyonu sağlanmış öğrenmenin temeli olarak anlamlandırma isteği sağlaması
Tarihsel Düşünme Becerileri
MEB Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı’nın 2018 yılında hazırladığı tarih öğretim programına göre tarih dersi becerileri şunlardır;
- Kronolojik Düşünme Becerisi
- Tarihsel Kavrama Becerisi
- Neden-Sonuç İlişkisi Kurma Becerisi
- Değişim ve Sürekliliği Algılama Becerisi
- Tarihsel Sorgulamaya Dayalı Araştırma Becerisi
- Tarihsel Analiz ve Yorum Becerisi
- Tarihsel Sorun Analizi ve Karar Verme Becerisi
- Geçmişe Geçmişteki İnsanların Bakış Açısıyla Bakabilme Becerisi veya Tarihsel Empati
Tarihsel düşünme becerileri aynı zamanda, öğrencilerin kronolojik olarak akıl yürütmelerine, geçmişteki olay ve olgular arasında neden-sonuç bağlantıları kurmalarına, toplumsal yapılar, kurumlar ve siyasi yapıların zaman içerisinde geçirdikleri değişimleri ile süreklilik gösteren özelliklerini kavramalarına, geçmişteki olay ve olguları güncel olay ve olgularla ilişkilendirmelerine olanak sağlamayı amaçlar. Tarihsel düşünme becerileri aşağıda yer almaktadır.
Tarih dersi becerileri konusunu aşağıda biraz daha ayrıntılı inceleyelim.
Kronolojik Düşünme Becerisi
Öğrencilerin olaylar arasındaki ilişkileri incelemesi ve tarihteki neden-sonuç ilişkilerini açıklaması ile ilgili bir beceridir.
Tarihsel Kavrama Becerisi
Öğrencilerin tarihsel yaklaşım edinmeleri yani geçmişteki olayları yaşandığı dönemin koşulları ve kavramlarıyla ele alarak o dönemi yaşayanların bakış açısıyla inceleyebilmeleri ile ilgili bir beceridir.
Neden-Sonuç İlişkisi Kurma Becerisi
Öğrencilerin geçmişteki olay ve olgular arasındaki ilişkileri keşfedip bu ilişkileri göz önünde bulundurarak geçmişe bakmaları tarihi bilgiyi kendi özgün bağlamında değerlendirebilmeleri ile ilgili bir beceridir.
Değişim ve Sürekliliği Algılama Becerisi
Öğrencilerin değişim ve sürekliliği anlamalarının yollarından biri de sağduyularına güvenerek hangi dönemlerde hiçbir değişim olmadığına, hangi dönemlerde sınırlı değişimler gerçekleştiğine ve/veya hangi dönemlerde önemli değişimler meydana geldiğine bakmaları ile ilgili bir beceridir.
Tarihsel Sorgulamaya Dayalı Araştırma Becerisi
Öğrencilerin konu hakkındaki kanıtların yeterince zengin olduğu, olayda yer alan insanların konuşturulduğu, olayla ilişkisi olan farklı bakış açıları ve farklı geçmişlere sahip insanların çıkar, inanış ve fikirlerini yansıttığı ölçüde iyi bir sorgulama yapmaları ile ilgili bir beceridir.
Tarihsel Analiz ve Yorum Becerisi
Öğrencilerin toplumsal değişimin nasıl olduğunu, insanın eğilimlerinin önemini, süreç ve çıktılar kargaşası içinde insanın amaçlarını ve bunların diğer etkenler tarafından nasıl etkilendiğini analiz edebilmeleri ile ilgili bir beceridir.
Tarihsel Sorun Analizi ve Karar Verme Becerisi
Öğrencilerin kritik dönemlerin sorun veya konularıyla yüzleşme, mevcut alternatifleri analiz etme, tercih edilmemiş seçeneklerin sonuçlarının ne olacağı hakkında değerlendirmeler yapma ve bunları tercih edilmiş çözüm yollarının sonuçlarıyla karşılaştırma yapmalarıyla ilgili bir beceridir.
Geçmişe Geçmişteki İnsanların Bakış Açısıyla Bakabilme Becerisi veya Tarihsel Empati
Öğrencilerin geçmişteki sosyal yapıların nasıl ortaya çıktığını, bireyler ve grupların hangi değerlere, tutumlara ve inançlara sahip olduklarını ve bütün bunların insan davranışlarını nasıl etkileyip yönlendirdiklerini kavrayabilmeleriyle ilgili bir beceridir.
Tarih dersi becerileri hem orta öğretim tarih dersi yazılı sınavlarında hem de üniversiteye geçiş sınavı olan Yükseköğretim Kurumları Sınavı’nda yer alan tüm soruların temelinde yer almaktadır. Bunun için tarih dersi becerilerini edinebilmek bir öğrenci için oldukça önemli olmaktadır.
Not: Bu konuyla ilgili olarak Tarih Dersi Yazılı Sınavları ve 2020 YKS Tarih Soruları başlıklı yazılarımızı da inceleyebilirsiniz.
