Sivas Kongresi’nin Önemi Nedir? Sivas Kongresi Kararları

Bu yazımızda Sivas Kongresi nedir? Sivas Kongresi ne zaman? Sivas Kongresi önemi ve kongrede alınan karalar nelerdir? sorularını yanıtladık.

Sivas Kongresi, 4 Eylül 1919 ile 11 Eylül 1919 tarihleri arasında düzenlenmiş bir Türk Ulusal Hareketi toplanmasıdır.

Sivas Kongresi Nedir?

Mustafa Kemal Paşa’nın Amasya Genelgesi’ni yayınlamasının ardından, tüm yurttan delegelerin düzenlenecek olan Sivas Kongresi’ne katılmalarını duyurmuştur. Sivas Kongresi, 4 Eylül 1919 ile 11 Eylül 1919 tarihleri arasında düzenlenmiş, Anadolu yurdunun 1. Dünya Savaş’ı sonrasında işgalleri önlemek, Türk ulusunun topraklarını tekrardan almak ve Türk ulusunun özgürlüğünü kazanması için gerçekleştirilen Türk Ulusal Hareketi toplanmasıdır.

Sivas Kongresi’ne Osmanlı İmparatorluğu’nun Anadolu Bölgelerinden de birçok delege katılmıştır. O dönemde Anadolu’daki birçok yerleşim bölgesi işgal edilmiş ama buna rağmen bu bölgelerin delegeleri bu zor şartların altında Sivas Kongresi’ne katılmışlardır.

Sivas Kongresi Ne Zaman, Nerede, Nasıl Toplanmıştır?

Sivas Kongresi 4 Eylül 1919 tarihinde Mülki İdadi Binası’nda yani bugünkü Sivas Kongre Binası Atatürk- Etnografya Müzesi’nin binasında toplanmıştır. Bu kongre 12 Eylül 1919 tarihinde sona ermiştir. Bu bina üç buçuk ay süre boyunca Mustafa Kemal ve arkadaşlarına Kurtuluş Savaşı sürecinin yönetilmesi ve direniş hareketinin devamı için resmi karargâh olarak teslim edilmiştir. Yapıldığından itibaren lise olarak kullanılan bu bina 1981 yılında dönemin Cumhurbaşkanı Kenan Evren’in isteği ile müze haline getirilmiştir. Sivas kongresine on dokuz farklı ilden toplam otuz iki delege katılmıştır. Ancak kongre süresince farklı illerden delegeler de kongreye katılım göstermiştir. Bu yüzden bu sayı değişiklik gösterebilmektedir.

Sivas Kongresi Neden Toplandı?

Sivas Kongresi’nin toplanma nedenleri nelerdir? Sivas Kongresi, Amasya Genelgesi’nde alınan “Anadolu’nun en güvenilir yerlerinden biri olan Sivas’ta hemen milli bir kongre toplanmalıdır.” kararın sonucu olarak ulusal güçleri bir araya getirmek; birlik şeklinde hareket edebilecek bir teşkilat kurmak ve vatanın bütünlüğünü, milletin bağımsızlığını sağlamak için yapılacak çalışmalar hakkında görüşmek, karar almak ve milli mücadele hareketini bölgesellikten çıkarıp ulusal hale getirmek amacı ile toplanmıştır. Sivas Kongresi’nde Milli Mücadele hareketini bölgesellikten ulusal hale getirmenin yanı sıra bu hareketin yönetiminin bir bölgeden yapılması istenmiştir.

Ancak Sivas Kongresi’nin toplanma aşamasında bazı zorluklarla karşılaşılmıştır. İstanbul Hükümeti Kongre’nin yasa dışı olduğunu ilan etmiş, katılanların tutuklanacağını bildirmiştir. Sivas’a giden yollar üzerindeki denetimler kongreye katılımı azalmak için sıklaştırılmıştır. Kongre’nin toplanması dahilinde Sivas’ın Fransızlar tarafından işgal edileceği bildirilmiştir. Bütün bu zorluklara rağmen Kongre başlaması gereken tarihte toplanmıştır ancak bir önceki kongreye nazaran katılımcı sayısında düşüklük meydana gelmiştir. Kongre’yi basmak için yola çıkmış olan Elazığ Valisi Ali Galip ve ordusu Kazım Karabekir’in emrindeki 15. Kolordu olarak durdurulmuştur. Bu durum direniş hareketinin İstanbul Hükumeti karşısındaki direncin ve kararlılığın sembolü haline gelmiştir.

Sivas Kongresi Kararları (Maddeleri)

Sivas Kongresi’nin kararları (maddeleri) nelerdir? Sivas kongresinde Mustafa Kemal ve arkadaşları tarafından kongre süresince alınan ve yürürlüğe geçen kararlar aşağıdaki gibi sıralanabilir. Milletin bağımsızlığı ve vatanın bütünlüğünün sağlanması için Erzurum Kongresi’nde alınmış olan bütün kararlar aynen kabul edildi. Bu kararlar kısaca şu şekilde sıralanabilir.

• Milli sınırlar içerisinde vatan bir bütündü ve hangi durumda olunursa olunsun parçalanamaz. Bu madde ile ülkenin bir bütün olduğu bütün Dünya’ya kanıtlanıştır.
• Her türlü yabancı işgaline karşı millet, vatanını savunacaktır. Bu görev Türk milletinin esas görevidir. Bu madde ile Türk milletinin vatanı için sorumluluklar alması gerektiği belirtilmiştir. Bunun sonucunda askere alım, cephe yardımı gibi alanlarda halk yardımını hızlandırmıştır.
• İstanbul Hükümeti vatanın bütünlüğünü ve bağımsızlığını korumadığı taktirde bu görevi yerine getirmek amacıyla yeni bir hükümet kurulacaktır. İstanbul Hükumeti’nin ülkeyi koruyamaması dahilinde Temsil Heyeti’nin ülke yönetimine el koyacağı belirtilmiştir.
• Kuvay-ı Milliye ülkeyi korumakla görevlidir ve ulus iradesi Milli Mücadele süreci ve devamında esastır. Milli birliklerin ülkeyi koruması gerektiği siyasi yollar ile güvence altına alınmıştır.
• Hıristiyan azınlıklara milli iradeyi ve bütünlüğü bozacak imtiyazlar tanınamaz tanınması teklif dahi edilemez. Bu madde ile ülkenin azınlık gruplar yüzünden bölünmesi engellenmek istenmiştir.
• Manda ve Himaye kabul edilmeyecektir. Ülkenin her ne durumda olursa olsun bağımsızlığından ödün vermeyeceği vurgulanmıştır.
• Milli meclisin derhal toplanması için çalışmalar yürütülecektir. Bu madde ile devlet yönetiminin egemen bir şekilde devamı resmi yollara dayandırılmıştır.
• Osmanlı Devleti’nin imzalamış olduğu Mondros Ateşkes Antlaşması dahilinde ülke sınırları içerisinde kalan bütün topraklar Türkiye Devleti’ne aittir. Bölünemez. Ülke antlaşma dahilinde sınırları içerisinde bulunan topraklardan her ne olursa olsun taviz vermeyeceğini belirtmiştir.
• Türkiye’nin bütünlüğünü sağlamak amacıyla Anadolu’da ve Rumeli’de etkin olarak görevini yerine getiren cemiyetler “Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti” olarak birleştirilmiştir. Bu cemiyetin genel amacı halkı Milli Mücadele’den haberdar etmek, yardım etmelerini sağlamak, bu hareketin bölgesellikten çıkıp ulusal hale gelebilmesini sağlamak ve Milli Mücadele hareketinin idaresini kolaylaştırmaktır.
• Mustafa Kemal önderliğinde kongrede bir Temsil Heyeti seçildi ve bu Temsil Heyeti’ne kongre adına işlem yapma yetkisi verildi. Bu, Temsil Heyeti’nin ülke adına karar verebilecek düzeyde bir oluşum olduğunun göstergesidir. Oluşturulan bu Temsil Heyeti’nin başkanlığına Mustafa Kemal getirilmiştir. Ülkenin karar merciği demokratik yollarla atanan bir kişi olduğu için ülke, egemenlik yolunda adımlar atmıştır.
• Basın-Yayın yolu ile propaganda yapmak için “İrade-i Milliye” gazetesinin çıkartılması kararlaştırılmıştır. Bu, halkın her yol ile Milli Mücadele hareketinden haberdar edilmesinin gerekli olduğunun göstergesidir. Bu madde ile milli mücadele hareketinin bütün dünya tarafından bilinmesi istendiği anlaşılmıştır. Basın yolları kullanılarak ülke bilinçlendirilmeye çalışılmıştır.
• Dönemin padişahı 2. Abdülhamit tarafından kapatılması kararlaştırılan “Osmanlı Mebusan Meclisi’nin tekrar açılmasına karar verilmiştir çünkü Temsil Heyeti halkın iradesine ve kararlarına saygı duymaktadır. Bu yüzden bu yönde bir karar verilmiştir. Bu ve bunun gibi yönleriyle 2. Abdülhamit’e gericiliğin padişahı denmektedir.
• Batı Anadoluda’ki Kuvay-ı Milliye birliklerinin başına “Ali Fuat Paşa’nın getirilmesine karar verilmiştir. Bu karar Temsil Heyeti’nin yürütme gücünü kullandığının göstergesidir.
• Temsil Heyeti’nin üye sayısı on beşe çıkartılmıştır. Bu madde ülkeyi temsil eden delege sayısının arttığı görülmektedir. Yani ülke daha demokratik bir şekilde yönetilmeye başlanmıştır.

Sivas Kongresi Özellikleri

Sivas Kongresi’nin özellikleri nelerdir? Sivas Kongresi 4 Eylül 1919 ve 11 Eylül 1919 tarihleri arasında Mustafa Kemal’in başkanlığı ile gerçekleşmiştir. Sivas Kongresi toplanışı ve aldığı kararlar bakımından milli bir kongredir ve bu kongre sonucunda Mustafa Kemal’in gücü ve otoritesi artmış, halk tarafından milli bir lider olarak benimsenmeye başlanmıştır. Kurtuluş Savaşı’nın varlığı kabul edilmiş, bütün ülkeye yayılmıştır. Kongre kararlarından biri olan “Batı Anadolu Kuvay-ı Milliye birliklerinin başına Ali Fuat Paşa getirilmiştir.” maddesi ile Temsil Heyeti ilk defa yönetme gücünü kullanmıştır. Kongreye otuz iki kişi katılmıştır ancak bu sayı değişiklik gösterebilmektedir.

Sivas Kongresi Sonuçları

Sivas Kongresi’nin sonuçları nelerdir? Sivas Kongresi’nde Mustafa Kemal ve kongre katılımcıları tarafından kararlaştırılan maddeleri doğrultusunda birçok sonucu oluşmuştur. Bunlar aşağıdaki gibi sıralanabilir.

• Temsil Heyeti Damat Ferit Paşa’dan istifa etmesini ve Mebusan Meclisinin bir an önce toplanmasını talep etmiştir. Çünkü Temsil heyeti halkın iradesini ön planda tutan bir kuruluş olduğundan dolayı halkın görüşlerini bildirdiği bir kuruluşun kapatılmasını tasvip etmemiştir.
• Anadolu’da yaşanan gelişmelere Osmanlı Devleti’nin istediği şekilde müdahale edemeyen Damat Ferit Paşa; kabinedeki görevinden istifa etmiş, yerine Ali Rıza Paşa hükümetin başına getirilmiştir. Damat Ferit Paşa’nın istifası Temsil Heyeti’nin ilk siyasi başarısı olarak görülmektedir.
• Ali Rıza Paşa göreve geçtikten sonra Temsil Heyeti ile iyi geçinmeye çalışmış ve gönderdiği temsilcilerle Amasya Görüşmeleri’nin toplanmasına yardımcı olmuştur. Bu, İstanbul Hükümetinin bir kısmının Milli Mücadele yanlısı olduğunun göstergesidir.
• Mustafa Kemal Atatürk, Temsil Heyetinin İstanbul ile haberleşmesinin engellenmesini istemiştir. Çünkü İstanbul Hükümeti Milli Mücadele hareketini baltalayıcı bir propaganda yürüttüğü için toplumun fikirlerinin değişebileceğinden korkulmuştur.

Sivas Kongresi Önemi

Sivas Kongresi’ne kişi sayısı olarak 38 kişi katılmıştır. Erzurum Kongresi ile kıyaslayınca bu sayı çok az kalmaktadır. Sivas Kongresi’nin en önemli özelliklerinden biri de az sayıda delege katılmasına rağmen katılan delegeler daha çok bölgeyi, böylece de daha kapsamlı bir alanı temsil ediyorlardı. Sivas Kongresi’nde de Erzurum Kongresi’nde olduğu gibi Misak-ı Milli manifestosunun ana hatları tekrar edildi ve ülkenin nasıl kurtulacağına dair tartışıldı.

Sivas Kongresi toplandıktan ve kararlar alındıktan bir ay sonra 22 Ekim 1919’da, Osmanlı Hükümetinin Mebuslar Meclisinin Sivas Kongresi’nde alınan kararlara katılacağı düşünerek, yeni seçim çağrısı yapan, İstanbul Hükümeti ile Heyet-i Temsiliye arasında Amasya Protokol’ü imzalanmıştır. Bu protokolün önemi, İstanbul Hükümeti ilk defa Anadolu’da kurulmakta olan yeni oluşumu tanımıştır ve protokol imzalamıştır.

Sivas Kongresi’nin önemi nedir? Sivas Kongresi’nin ülke tarihi açısından önemleri aşağıdaki gibi sıralanabilir.

• Kongreler dönemi kapanmıştır.
• Misak-ı Milli kararları kesin olarak kararlaştırılmıştır.
• Temsil Heyeti bütün ülkeyi temsil etmeye başladı. Bu da Temsil Heyeti’nin ulusallaştığını gösterir.
• Milli birlik ve beraberliğin önemi vurgulanmıştır. Bu yolda atılan en büyük adım Sivas Kongresi olmuştur.
• Ulusal olarak örgütlenme bütün vatanı kapsar hale gelmiştir.
• Gücünü halktan alan bir ülke yapısı oluşmuştur.
• Mustafa Kemal ulusal bir lider olarak benimsenmiştir.
• Erzurum Kongresi kararları ulusallaştırılmıştır.
• Mondros Ateşkes Antlaşması resmi olarak reddedilmiştir.
• Sivas Kongresi Heyeti, milleti temsil eden tek kuruluş haline gelmiştir.
• Tam bağımsızlık ve milli egemenliğin önemi vurgulandı.
• Manda ve Himayecilik kesin olarak reddedilmiştir.
• Kuvay-ı Milliye cepheleri arasında birlik ve beraberlik sağlanmıştır.