Şeyh Bedreddin Kimdir? Şeyh Bedreddin Olayı Nedir?

Bu yazımızda Şeyh Bedreddin kimdir? Şeyh Bedreddin Ayaklanması nedenleri nelerdir? Şeyh Bedreddin Ayaklanması sonuçları nelerdir? Şeyh Bedreddin Ayaklanması önemi ve özellikleri nelerdir? Şeyh Bedreddin Ayaklanması nasıl gerçekleşmiştir? Olaylar nasıl gelişmiştir. Şeyh Bedreddin Ayaklanmasını organize eden liderlerin açık ve gizli amaçları neler olabilir? sorularını yanıtladık.

Şeyh Bedreddin Kimdir?

Şeyh Bedreddin, Edirne yakınlarında, bugünün Yunanistan topraklarında bulunan Simavna kasabasında 1359 yılında doğmuştur. Babasının mesleği Samona (Simavna)’nın kadısı ve kale komutanı olmakla beraber, annesi ise Dimetoka Kalesi Rum Beyi’nin kızı olarak bilinip sonradan Müslüman olan Melek Hatundu. Asıl adı Bedreddin Mahmud olan Şeyh Bedreddin, ilk olarak babasının yanında eğitime başlamıştır ve ardından Şahidi adlı bir hocadan ders almaya başlamıştır. Şeyh Bedreddin bir süre sonra Karaman ve Germiyan Beyliklerinin topraklarına yolculuk eder. Gittiği yerlerde ününü yaymaya başlamıştır ve ardından Aydın’a gider. Burada en önemli müritlerinden biri olan Börüklüce Mustafa ile tanışır. Ardından da Edirne’ gelerek yerleşmeye verir burada da ününü salmaya devam eder. Osmanlı tahtını kardeşleri ile paylaşarak saltanat süren Musa Çelebi’nin takdirini kazanan Şeyh Bedreddin, 1411 yılında kazaskerliğe tayin edilmiştir. Fakat Musa Çelebi’nin tahtı kaybetmesi sonucu ve Çelebi Mehmet’in Osmanlı tahtını ele geçirmesi üzerine bu görevinden azledilerek 1000 akçe maaşla İznik’te göz hapsine alınmıştır.

Şeyh Bedreddin Olayı Nedir?

1402 yılında gerçekleşen Ankara Savaşı sonucunda Osmanlı Devleti Fetret Devri‘ne girerek Osmanlı Devleti için çok da iyi sayılmayan bir döneme girmiştir. Daha sonrasında Yıldırım Beyazıt’ın çocuklarından biri olan Musa Çelebi payitaht olarak Edirne’nin başına geçmiştir ve yaptığı ilk işi Şeyh Bedreddin’i kazaskerliğe atamak olmuştur. Kısa bir süre sonra ise Musa Çelebi’yi yenerek yeni payitaht olan Çelebi Mehmet, Şeyh Bedreddin’i kazaskerlikten alarak İznik’e göndermiştir. Kazaskerlikten alınmasına rağmen sanatına saygı duyulduğu için büyük bir miktarda maaşa bağlanmıştır.

Bu gelişmeler sonucunda Şeyh Bedreddin, yakın arkadaşları olan Torlak Kemal ve Börüklüce Mustafa ile iletişime geçmiştir. Torlak Kemal, Börüklüce Mustafa ve Şeyh Bedreddin isyan çıkarmaya karar verirler ve Torlak Kemal Kütahya’da ve Börüklüce Mustafa ise Aydın civarında Şeyh Bedreddin için isyan çıkarırlar. 1416 yılında Şeyh Bedreddin İznik’ten kaçarak Deliorman civarında Osmanlı Hükümetine karşı olan insanları toplayarak büyük bir ordu kurmuştur. İsyanı bastırmak için Mehmet Çelebi, Beyazıt Paşa görevlendirmiştir. Beyazıt Paşa’nın ordusu Şeyh Bedreddin’in ordusunu yenerek isyanı bastırmıştır. İsyan bastırıldıktan sonra Şeyh Bedreddin yargılanmıştır ve yargılanma sonucunda Şeyh Bedreddin’e idam cezası verilerek öldürülmüştür.

Şeyh Bedreddin İsyanı Amacı Nedir?

Şeyh Bedreddin Ayaklanmasını organize eden liderlerin açık ve gizli amaçları neler olabilir? sorusunu yanıtlayalım. Ayaklanmalardaki liderlerin genel özelliklerine bakıldığında seyri ne olursa olsun topladıkları insanların ne yaptıklarından ziyade, ayaklanmaların ve isyanların başındaki liderlerin açık ve gizli amaçları olduğu görülmüştür. Bu liderler, yaşadıkları dönemdeki siyasi, ekonomi ya da askeri sıkıntıları kullanarak kendi menfaatlerine göre hareket etmişlerdir. Şeyh Bedreddin Ayaklanmasına bakıldığında ise Osmanlı Devleti’nde yaşanan siyasi, ekonomi ve askeri sıkıntılar sonucunda çıkmıştır. Şeyh Bedreddin, Torlak Kemal ve Börüklüce Mustafa liderlerinin amaçlarına bakıldığında ise halkın içinde bulunduğu sıkıntılardan kurtaracaklarını söylerler ve eşitlikçi bir düşüncenin hakim olacağı yeni bir toplumsal düzen kuracaklarını vaat ederek büyük bir topluluk kurmuşlardır. Bu topluluk ile birlikte de Osmanlı Devleti’nin iktidarını ele geçirmek için kullanmışlardır. Şeyh Bedreddin ve arkadaşlarının bir diğer amacı ise fikirlerini halka yaymaktır. Bu fikri ise toplumu yalan söyleyerek yeni bir düzen kuracaklarını ya da eserlerini yayarak yeni bir fikir anlayışı oluşturmaktır.

Şeyh Bedreddin Olayı Nedenleri Nelerdir?

Şeyh Bedreddin Ayaklanması, Şeyh Bedreddin ve Osmanlı Devleti olmak üzere iki ayrı açıdan incelenebilir. Şeyh Bedrettin’e göre Şeyh Bedreddin Ayaklanmasının çıkma nedeni Şeyh Bedreddin’in kazaskerlikten alınmasıdır. Çelebi Mehmet tarafından kazaskerlikten alınan Şeyh Bedreddin, kendisine büyük bir miktarda maaş bağlanmıştır ve İznik’e yerleşme kararı alınmıştır. Bu durumdan dolayı İznik’e yerleşmek zorunda kalan Şeyh Bedreddin, burada yakın dostları ile beraber olmuştur. Bu kişiler Torlak Kemal ve Börklüce Mustafa’dır. Şeyh Bedreddin, Torlak Kemal ve Börklüce Mustafa İznik çevrelerinde büyük bir saygınlık kazanmıştırlar ve her geçen gün de bu saygınlık artmaktadır.

Şeyh Bedreddin ve arkadaşları, her geçen gün kat kat artan bu kudreti Çelebi Mehmet tarafından yönetilen Osmanlı hükümdarlığını ele geçirmek için kullanmaya karar verirler. Osmanlı Devleti’ne göre Şeyh Bedreddin Ayaklanmasının bastırılmaya çalışılması nedeni ise hükümdarlığın tehlikeye girmesidir. Ankara Savaşı’ndan sonra otorite boşluğu oluşmuştur ve büyük bir siyasi kriz meydana gelmiştir. Bu fırsatı Şeyh Bedreddin ve arkadaşları kullanmayı karar verirler ve “Şeyhlikten şahlığa geçmek” adlı planı gerçek hayat geçirmeye karar verirler fakat Çelebi Mehmet tarafından aylık bin akçe ile İznik’e gönderilmiştir. Bir süre sonra ise Şeyh Bedreddin Hac ziyareti bahanesiyle İznik’ten kaçmıştır.

Şeyh Bedreddin Olayı Sonuçları Nelerdir?

Şeyh Bedreddin Ayaklanması ilk olarak Karadeniz taraflarında ortaya çıkmıştır. Ardından Silistire, Dobluca ve Deliorman bölgelerine yayılmıştır ve bu bölgeler isyanın merkezi halini almıştır. Şeyh Bedreddin ve arkadaşları Osmanlı hükümetine küskün olan birtakım insanları toplayarak yaklaşık beş bin kişilik ordu kurmuşlardır. Beş bin kişilik ordu kurulduktan sonra isyanın ilk alevlendiği yer olan Karaburun Adasında (Aydın) çok sayıda insan öldürülmüştür. Börüklüce Mustafa önderliğinde gelişen Aydın isyanı, isyanı durdurmak ve yok etmek için gönderilen Saruhan Bey tarafından yönetilen küçük bir orduyu yenmeyi başarır ancak Çelebi Mehmet’in oğlu olan Murad Bey tarafından yönetilen bir ordu ile savaşırlar ve Murad Bey’in ordusuna karşı yenik düşerler.

Sonunda isyan bastırılır ve Börüklüce Mustafa Murad Bey tarafından çarmığa gerilir. Bu olayın yaşanmasının sebebi ise Osmanlı hükümeti tarafından Bedreddin Ayaklanması gayri müslüm bir olay olarak görülmüştür. İnsanlara ibret olması amacıyla gayri müslüm kültürlerine göre ceza verilmiştir. Ayrıca Torlak Kemal tarafından düzenlene diğer isyan da kolayca bastırılır ve Torlak Kemal isyancılar ile birlikte öldürülür. Bütün isyanın çıkma sebebini yaratan ve yöneten kişi olan Şeyh Bedreddin Kadı olan Mevlana Haydar tarafından idam cezası verilmiştir. Ardından Şeyh Bedreddin’in cesedi bir dükkanın önünden alınarak toprağa verilmiştir.

Şeyh Bedreddin Olayı Önemi ve Özellikleri Nelerdir?

Şeyh Bedreddin Ayaklanmasının en önemli özelliklerinden biri olan Şeyh Bedreddin’in kazaskerliğine Osmanlı Hükümeti’nin başına geçmek için bütün kardeşlerini yenen Çelebi Mehmet tarafından son verilmesidir. 1413 yılında Şeyh Bedreddin’in kazaskerliği Çelebi Mehmet tarafından sonlandırılmıştır ve Çelebi Mehmet tarafından İznik’e gönderilmiştir. Bunun sonucunda ise Şeyh Bedreddin ve arkadaşları olan Torlak Kemal ve Börüklüce Mustafa ile birlikte isyan başlatma kararı almışlardır.

Bir diğer önemli özellik ise Şeyh Bedreddin ve arkadaşları olan Torlak Kemal ve Börüklüce Mustafa ayrı yerlerde ayaklanma çıkarmalarıdır. Torlak Kemal, Şeyh Bedreddin ve Börüklüce Mustafa ayrı yerlerde isyan çıkartarak hem Osmanlı Hükümetinin işini zorlaştırmıştır hem de isyanın büyümesi daha da kolaylaştırılmıştır. Ancak Torlak Kemal ve Börüklüce Mustafa isyanlarının bastırılması ardından Şeyh Bedreddin’in etrafında bulunan insanların terk etmesi sonucunda yalnız kalması ve bu yalnızlık sonucunda yakalanması daha da kolaylaşmıştır. Ardından yakalanarak Çelebi Mehmet’e götürülmüştür ve idam cezası sonucunda öldürülmüştür.

Şeyh Bedreddin Ayaklanmasını önemli kılan bilgiler sırasıyla şu şekildedir: Ayaklanmadan sonra Şeyh Bedreddin’in eserlerinin basılması ve çoğaltılması, bazı eserlerinin korunması ve Şeyh Bedreddin’in en iyi eseri sayılan Varidat’ın günümüze kadar ulaşmasıdır.