İkinci Beylikler Dönemi Nedir? Tarihi ve Haritası

İkinci Beylikler Dönemi nedir? XIII. yüzyıldan başlayarak Anadolu’nun bir çok yerinde kurulmuş olan Türk beyliklerine verilen addır.

Anadolu’da kurulan İkinci Dönem Türk Beylikleri ve egemenlik dönemleri aşağıda yer almaktadır;

• Alâiye Beyliği (1293-1421)
• Aydınoğulları (1308-1426)
• Bafra Beyliği (1243-1460)
• Candaroğulları (1292-1461)
• Çobanoğulları (1211-1309)
• Dulkadiroğulları (1339-1521)
• Eretna Beyliği (1328-1381)
• Erzincan Beyliği (1379-1410)
• Eşrefoğulları (1280-1326)
• Germiyanoğulları (1300-1428)
• Hacıemiroğulları (1313-1427)
• Hamitoğulları (1301-1423)
• İnançoğulları (1261-1368)
• Kadı Burhâneddin Beyliği (1381-1398)
• Karamanoğulları (1256-1483)
• Karesioğulları (1297-1360)
• Kubadoğulları (1318-1422)
• Kutluşahlar (1340-1393)
• Menteşeoğulları (1280-1424)
• Osmanoğulları (1299-1922)
• Pervâneoğulları (1277-1322)
• Ramazanoğulları (1325-1608)
• Sâhib Ataoğulları (1275-1342)
• Saruhanoğulları (1302-1410)
• Tâceddinoğulları (1303-1415)
• Taşanoğulları (1350-1398)
• Tekeoğulları (1321-1390)

2. Beylikler Dönemi Hakkında Bilgi

Malazgirt Savaşı’nın ardından Anadolu’nun kapılarının Türklere açılması, Anadolu topraklarında bir takım devletlerin, beyliklerin oluşmasına neden olmuştur. Bu şekilde Anadolu Beylikleri oluşmaya başlamıştır. Anadolu Selçuklu Devleti’nin zayıflaması ile bazı bölgelerde bulunan halklar bağımsızlıklarını ilan ederek yeni beylikler kurmaya başlamışlardır. Selçuklu’nun yıkılması ile bu beylik sayıları gittikçe artmış ve bu dönemde oluşan beyliklere İkinci Dönem Anadolu Beylikleri denmiştir.

İkinci Beylikler Dönemi Haritası aşağıda yer almaktadır;

Alaiye Beyliği (Antalya)

Alaiye Beyliği, Alâiye bölgesinde (günümüzdeki Alanya çevresinde), 1293 yılında kurulmuş bir beyliktir. Öncesinde Selçuklu Devleti himayesi altında olan Alâiye bölgesi, Selçuklu’nun zayıflaması ve Karamanoğulları Beyliği’nin güçlü saldırıları sayesinde Karamanoğulları’nın himayesi altına geçmiştir. Bölgeyi kontrol altına alan Karamanoğulları burada küçük bir beylik kurarak bu beyliğe Alâiye Beyliği demiştir. Ancak bu beylik yıkılana kadar farklı devletlere bağlı kaldığından hiç beylik olarak kaydolunmamıştır. 1421 yılında Alâiye Beyliği yıkılmıştır.

Aydınoğulları (İzmir)

Aydınoğulları Beyliği, Aydınoğlu Mehmed Bey tarafından 1308 yılında Aydın ve çevresinde kurulmuştur. Aydınoğlu Mehmed Bey’in bu beyliği kurmadan önce sefere çıkmasındaki amaç aslında Germiyanoğulları Beyliği’nin sınırlarını genişletmekti. Ancak Birgi’nin Bizans’tan alınması sonucunda Mehmed Bey bağımsızlığını ilan ederek urada yeni bir beylik kurdu. Bu beylik 1390 yılında Osmanlı Devleti’ne katılsa bile 1402 yılında Ankara Savaşı ile tekrar bağımsız oldu, 1405 yılında kesin olarak beylik Osmanlı Devleti’nin himayesi altına geçti.

Candaroğulları (Karabük)

Candaroğulları Beyliği, 1291 yılında, Kastamonu ve çevresinde kurulmuş bir beyliktir. İlhanlı hükümdarı Geyhatu tarafından kurulmuştur. Sinop’u fethederek sınırlarını geliştirmeleri çok önemlidir. Denizcilikte oldukça iyidirler ve beyliğin Osmanlı Devletine katılması ile Sinop’ta kurulan tersaneler gibi denizciliğin artıları o dönemde Osmanlı Devleti’ne büyük ölçüde katkı sağlamıştır.

Canik Beylikleri (Orta Karadeniz)

1300’lerde kurulmuş olan Canik Beylikleri, günümüz Doğu Karadeniz ve Orta Karadeniz bölgelerini kapsayan yerlerde kurulmuş ikinci dönem Anadolu beylikleri topluluğudur. Canik Beylikleri topluluğunu; Taceddinoğulları Beyliği, Kubadoğulları Emirliği, Bafra Beyliği, Taşanoğulları Beyliği, Hacıemiroğulları Beyliği, Kutluşahlar Beyliği gibi beylikler oluşturmaktaydı. Çoğu kısmen bağımsız olsa da bu beylikler Genel olarak Osmanlı Devleti, Eretna Beyliği gibi daha büyük devlet ve beyliklere bağlı kalmışlardır.

Çobanoğulları (Kastamonu)

Çobanoğulları Beyliği tam net olmasa da 1211 yılından 1309 yılına kadar Kastamonu ve çevresinde yaşamış bir Anadolu Beyliğidir. Hüsameddin Çoban tarafından kurulduğu kabul edilmektedir. Bölgenin Candaroğulları Beyliği’nin eline geçmesi ile 1309 yılında Çobanoğulları Beyliği yıkılmıştır.

Dulkadiroğulları (Kahramanmaraş)

Dulkadiroğulları Beyliği, 1339 yılında, Anadolu’nun güneyinde kurulmuş bir beyliktir ve merkezi Elbistan olarak kabul edilir. Hüküm sürdüğü süre boyunca büyüyebilmiş ve devletleşebilmiş bir beyliktir. O dönemin büyük devlet ve beyliklerine de zorluklar çıkartmış bir devlettir. Bu beyliğin ilk hükümdarı Zeyneddin Karaca Bey’dir. Osmanlı Devleti’ne çeşitli dönemlerde farklı 5 gelin göndermiştir ve bu gelinlerden doğmuş şehzadeler Osmanlı Devleti’nin çeşitli bölgelerinde çok yararı dokunmuş insanlardır. 1515 yılında by beylik Osmanlı Devleti himayesi altına girerek yıkılmıştır.

Eretna Beyliği (Sivas)

Sivas ve Kayseri merkez alınarak 1335 yılında bu çevrede kurulmuş olan Eretna Beyliği kısa bir zaman içerisinde hüküm sürmüş olsa da sınırlarını geliştirebilmiş ve devletleşebilmiş bir beyliktir. Anadolu’nun doğu kesimini kısa sürede hakimiyeti altına alan Eretna Beyliği (Devleti), 1381 yılında yıkılmıştır.

Erzincan -Mutahharten- Beyliği (Erzincan)

Erzincan Beyliği, 1379 yılında adından da anlaşılacağı üzere Erzincan’da kurulmuştur. Mutahharten Bey, Erzincan’da yöneticilik yapan Pir Hüseyin’in yerine geçtikten sonra bağımsızlığını ilan ederek burada bir beylik kurmuştur. Bu dönemde o çevredeki en güçlü devletlerden biri olan Eretna Devleti tarafından çeşitli saldırılara uğrasa da dönemin diğer güçlü devletlerinden bazıları ile ittifak kurarak ayakta kalmayı başarmıştır. Buna rağmen 1410 yılında Karakoyunlular Beyliği’nin saldırılarına dayanamamış ve yıkılmıştır.

Eşrefoğulları (Konya)

Eşrefoğulları Beyliği, 1280 yılında Beyşehir çevresinde kurulmuştur. Kurucusu Eşrefoğlu Seyfettin Süleyman Bey olarak kabul edilmektedir. Bölgedeki hakimiyeti çok uzun sürmeyen bu beylik 1326 yılında dönemin beyinin öldürülmesi ile yıkılmıştır.

Germiyanoğulları (Kütahya)

Germiyanoğulları Beyliği, Kütahya merkez alınarak kurulmuş, uzun yıllar boyunca bölgede hakimiyetini sürdürmüş bir beyliktir. 1278 yılında Germiyanoğlu Alisîr Bey tarafından kurulmuştur. Yakın olduklarından Osmanlı Devleti ile belirli bir ilişkileri vardır. 1428 yılında bu beylik yıkılarak Osmanlı’nın hakimiyeti altına girmiştir.

Hamitoğulları (Isparta)

Hamitoğulları Beyliği, 1280 yılında Feleküddin Dündar Bey tarafından Eğirdir – Isparta çevresinde kurulmuştur. Bu beylik topraklarının belirli kısımlarını karşılığında para alarak Osmanlı’ya satmış ve Osmanlı’nın sınırlarının genişlemesine bu şekilde yardımcı olmuştur. Bu nedenle bu beylik Osmanlı Devleti için çok önemlidir. 1391 yılında Ankara Savaşı’nın da etkileriyle bu beylik yıkıldı.

Ladik -İnançoğulları- Beyliği (Denizli)

Ladik Beyliği adıyla da bilinen İnançoğulları Beyliği 1261 yılında Denizli ve Ladik çevresinde kurulmuş bir beyliktir. Moğol istilasından kaçarken Mehmed Bey tarafından kurulmuştur. Bu beylik 1368 yılında Germiyanoğulları Beyliği’nin Ladik’i hakimiyeti altına alması ile yıkılmıştır.

Kadı Burhaneddin Beyliği (Sivas)

Kadı Burhaneddin Ahmed Devleti, Sivas çevresinde, Eretna Devleti topraklarında Kadı Burhaneddin Ahmed tarafından 1381 yılında kurulmuştur. Kısa zamanda Orta Anadolu’ya hakim olabilmiş bir devlet olsa da uyguladığı yayılmacı politika nedeniyle dönemin büyük beylikleri ve devletleri ile araları bozulmuştur. 1398 yılında Ankara Savaşı’nın Timur tehlikesi ile karşı karşıya kalmak istemeyen bu devlet, dönemin yöneticisinin kendi isteği ile Sivas’ı Osmanlı Devleti’ne vermesi ile yıkılmıştır.

Karamanoğulları (Karaman)

Karamanoğulları Beyliği, Anadolu’nun orta ve güney kesimlerinde hüküm sürmüş, dönemin önemli beyliklerinden biridir. 1250 yılında Nûre Sûfî Bey tarafından kurulmuştur. 13. yüzyılda Anadolu’da bulunan en güçlü beylik olarak kabul edildiğinden Osmanlı en başlarda bu beylikten uzak durmayı seçmiştir. Dönemin en güçlülerinden biri olan bu beylik 1487 yılında yıkılarak Osmanlı Devleti’nin ellerine geçmiştir.

Karesioğulları (Balıkesir)

Karesi Beyliği ya da Karesioğulları Beyliği, 1299 yılında Balıkesir – Çanakkale çevresinde kurulmuş bir beyliktir. Eşrefoğulları’ndan sonra Anadolu’da en kısa süreli hüküm sürmüş beyliktir. Bu yöredeki ilk Türk devleti olarak kabul edilir. 1361 yılında Karesi Beyliği yıkılmış ve bölge Osmanlı Devleti’nin hakimiyeti altına girmiştir.

Menteşeoğulları (Muğla)

Menteşe Beyliğini ya da Menteşeoğulları Beyliği 1261 yılında günümüz Muğla civarlarında Menteşe Bey tarafından kurulmuştur. Uzun yıllar boyunca hüküm süren bu beylik 1424 yılında yıkılmıştır.

Osmanoğulları (Bilecik)

1299 yılında Osman Gazi tarafından Bursa’nın Söğüt ilçesinde kurulmuş ve yüzyıllar boyunca Anadolu’nun çeşitli bölgelerinde hakimiyetini sürdürmüş dönemin en güçlü beyliklerinden biridir. Kısa zaman içerisinde çok farklı bölgeleri fethederek önce devlet sonra ise imparatorluk olmuştur. Anadolu’nun büyük bir kısmına uzun yıllar boyunda hakim olmuş bir devlettir. 1923 yılında Mustafa Kemal Atatürk tarafından cumhuriyetin ilanı ile yıkılmış ve burada Türkiye Cumhuriyeti adlı yeni bir devlet kurulmuştur.

Pervaneoğulları (Sinop)

Pervaneoğulları Beyliği, Sinop çevresinde kurulmuş ve zamanla Karadeniz kıyılarında sınırlarını genişletmiş bir beyliktir. 1277 yılında Muînüddin Mehmed tarafından kurulmuştur. Muînüddin Mehmed’in babası pervanecilik işi ile uğraştığından adı Pervaneoğulları Beyliği’dir. Bölgede hakimiyeti kısa sürmüştür ve 1322 yılında bu beylik yıkılmıştır.

Ramazanoğulları (Adana)

Ramazanoğulları Beyliği, Adana ve çevresinde 1352 yılında kurulmuş bir beyliktir. Ramazan Bey tarafından kurulan bu beylik uzun yıllar boyunca bölgede hakimiyetini sürdürmüştür. 1514 yılında kısmi olarak Osmanlı Devleti hakimiyetine giren bu beylik 1608 yılında tamamen Osmanlı Devleti’ne katılarak yıkılmıştır.

Sahib Ataoğulları (Afyonkarahisar)

Sâhib Ataoğulları Beyliği, 1277 yılında Afyonkarahisar ve çevresinde kurulmuş bir beyliktir. Kurucuları Sâhib Ata Fahreddin Ali’nin oğulları olan Taceddin Hüseyin ve Nusreddin Hasan olarak kabul edilir. Bu beylik de hakimiyeti kısa süren bir beyliktir. 1327 yılında yıkılarak Germiyanoğulları Beyliği’ne katılmıştır.

Saruhanoğulları (Manisa)

Saruhanoğulları Beyliği, 1313 yılında Manisa çevresinde kurulmuş bir beyliktir. Kurucusu Saruhan Bey’dir. Hakimiyeti ancak bir yüzyıl kadar sürebilmiş bu beylik, 1412 yılında Osmanlı himayesi altına girerek yıkılmıştır.

Taceddinoğulları (Ordu)

Taceddinoğulları Beyliği, 1346 yılında Ordu ve çevresinde kurulmuştur. Kurucusu Emir Tâceddin Bey olarak kabul edilmektedir. Kısa sürede kurulduğu bölgenin çevresine hakim olmayı başaran bu beylik 1425 yılında yıkılarak Osmanlı himayesi altına girmiştir.

Tekeoğulları (Antalya)

Tekeoğulları Beyliği, günümüz Antalya ve çevresinde Yunus Bey tarafından 1319 yılında kurulmuştur. Bir yüzyılı geçkin bir süre boyunca kurulduğu bölge ve çevresi üzerinde hüküm süren Tekeoğulları Beyliği, 1423 yılında yıkılarak Osmanlı himayesi altına girmiştir.

Not: İkinci Beylikler Dönemi konusuyla ilgili olarak Anadolu’da Kurulan İlk Türk Beylikleri Hakkında Bilgi başlıklı yazımızı da inceleyebilirsiniz.