İkinci Balkan Savaşı Nedir? Nedenleri, Sonuçları ve Önemi

Bu yazımızda İkinci Balkan Savaşı nedenleri ve sonuçları nelerdir? 2. Balkan Savaşı hangi ülkeler arasında ne zaman yaşandı? İkinci Balkan Savaşı sonunda hangi antlaşmalar imzalandı? sorularını yanıtladık.

İkinci Balkan Savaşı, 16 Haziran – 10 Ağustos 1913 tarihinde Yunanistan, Bulgaristan, Karadağ, Arnavutluk, Sırbistan, Romanya ve Osmanlı Devleti arasındaki savaştır.

İkinci Balkan Savaşı Nedir?

İkinci Balkan Savaşı, Birinci Balkan Savaşı sonrasında Osmanlı Devleti’nin kaybettiği toprakların düzensiz ve adaletsiz bir biçimde paylaşılması sonucu taraflar arasında oluşmuş şiddetli diplomatik tartışmalar sonrası boy gösteren savaştır.

Savaş, Balkanlar olarak adlandırılan Marmara Bölgesi’nde gerçekleşmiştir. Savaşa Bulgaristan, Yunanistan, Sırbistan, Osmanlı Devleti, Arnavutluk ve Karadağ gibi yılladır süregelmiş imparatorlukların yanı sıra bağımsızlığını yeni kazanmış ve ülkesini geliştirmek isteyen Savaşın en önemli sebebi diplomatik kaynaklarda Bulgaristan’ın Balkan topraklarında aldığı topraklar ile kendini güçlendirmesi ve aldığı geniş ve değerli topraklar ile git gide Balkan devletleri için tehdit oluşturabilecek bir hal alması Balkan devletlerini tedirgin etmesi ve Bulgaristan’ın bu güçlü konuma gelmesini engellemek olarak belirtilmiştir.

Savaş birçok devlet için yararlı sonuçları doğururken Osmanlı Devleti Balkanlar’da kaybettiği toprakları geri almak için karışıklığı kullanmayı planlamış. Bunun sonucunda Osmanlı Trakya olarak nitelendirilen bölgelere ordular yollayarak ve savaşarak geri almıştır. Sonuç olarak Osmanlı 2. Balkan Savaşı ile ilk savaşta kaybettiği toprakların intikamını almak için girdiği savaşta Ender Paşa öncülüğünde Edirne’ye girmiş ve bölge karışıklığının sebebiyle savaşmadan Edirne ve çevresini başarılı bir hamle ile almıştır.

İkinci Balkan Savaşı Nedenleri

2. Balkan Savaşı’nda Bulgaristan kazandığı toprakları korumak için 4 farklı bölge ve cephede savaşmıştır. Bu cephelerde Bulgaristan’ın düşmanı Yunanistan ve Sırbistan olmuştur. Yeni yeni bağımsızlığını kazanmış olan ve “Büyük Yunanistan” ideolojisi ile topraklarını genişletmek isteyen Yunanistan Bulgaristan’a karşı harika bir savaş performansı göstermiştir. Katıldığı cephelerde Bulgaristan’ı kolayca mağlup etmeyi başarmıştır. Diğer cephelerde de Bulgaristan 2 muharebe kazanabilmiş, cephelerin büyük bölümünde mağlup edilmiştir. Bulgaristan’ın savaşta aldığı bu yenilgi, Yunanistan, Sırbistan gibi ülkeleri olumlu etkilemiş; savaşın muharebe kısmından sonra diplomatik kısmı başlamıştır.

Bu savaşın sonucunda 1. Balkan Savaşı’nın sonunda imzalanan Londra Konferans’ı ve Londra Konferansı’nın sonuçları etkisiz hale gelmiştir. Bulgaristan’ın bu savaşta aldığı mağlubiyet ve Sırplar ve Bulgarlar arasında yaşanan milliyetçi akım ve hareketler iki devleti birbirinden iyice uzaklaştırırken Birinci Dünya Savaşı’nın başlamasının ön planda çok görülmese de arka planda devletleri savaşa kışkırtan ve savaşın patlak vermesine neden olan olaylardır. Devletler arasında yaşanan bu milliyetçi akımlar ve toprak kavgalarına bağlı olarak 1913-1918 yılları arasında Avrupa’dan başlayarak bütün dünyaya sömürge ülkelerin de savaşa sokulmasıyla bütün dünyayı içine çekecek olan ve milyonlarca genç ve yaşlı, sivil veya insan insanın ölmesine neden olacak 1. Sebebiyle Avrupa haritası tekrardan değişmiş, Yunanistan ve Sırbistan’ın kazandığı topraklar tam haliyle onlarda kalmamıştır. Sonuç olarak hızlı gelişen bir savaş olmasına rağmen 2. Balkan Savaş Yunanistan ve Sırbistan gibi ülkeler için başarılı bir şekilde sonuçlanmıştır.

İkinci Balkan Savaşı Sonuçları

İkinci Balkan Savaşı kendi içerisinde pek çok muharebeye, pek çok ülkenin savaşa katılmasına ve bunun sonucunda da pek çok uluslararası antlaşmanın tekrar imzalanmasına sebep olmuştur. Bu antlaşmaların başında savaşta aktif rol alan dört ülke olan Bulgaristan ve Yunan, Sırp müttefiklerinin arasında imzalanan Bükreş Antlaşması’dır. Antlaşmanın sonucunda Romanya ve Bulgaristan sınırı yeniden dizayn edilmiş, Avrupa haritası hareketli günler geçirdiği o dönemde tekrar değişikliğe uğramak durumunda kalmıştır. Bulgaristan 1. Balkan Savaşı’nda elde ettiği Tuna’nın alt tarafında kalan verimli ve sulak bir araziden oluşan önemli bir toprak parçasını Romanya’ya bırakmak zorunda kalarak 2. Balkan Savaşı’ndaki ilk diplomatik yenilgisini almıştır.

2. Balkan Savaşı’nda imzalanan antlaşmalardan biri de savaştan mağlup bir şekilde ayrılan Bulgaristan ve Balkan topraklarındaki karışıklıktan yararlanarak başarılı bir şekilde tek bir kurşun atmadan Edirne gibi önemli birkaç eski toprağını kurtaran Osmanlı Devleti arasında gerçekleşmiştir. İstanbul Antlaşması, adı altında toplanan bu antlaşmadan Osmanlı Devleti Balkanlarda yıllarca hüküm sürmesine rağmen tek bir savaşta yüzyıllardır hükmettiği toprakları kaybetmenin psikolojik sorununu ve diğer ülkelerin gözünde itibarsızlaşma sorununu yaşamasına rağmen berbat bir durumu bu antlaşma ile en azında biraz daha iyi bir duruma çekmiş ve Bulgaristan topraklarına kalan bütün Osmanlı halkını güvence altına almıştır.

Ayrıca tebaasının güvenliğinin yanı sıra Osmanlı Trakya denilen bölgeyi yani Edirne, Kırklareli gibi illeri kurtarmıştır. Bu zafer ileride kurulacak Türkiye Cumhuriyeti’nin tekrardan Avrupa’da toprağının bulunmasına ve Avrupa Birliği gibi Avrupa ülkelerinin kapsayan ve bir çok diplomatik olay ve durumda ülke çıkar ve haklarını daima koruyan yapıların, kuruluşların; Avrupa İnsan Hakları Mahkemeleri gibi kuruluşların yapısından faydalanabilmesini ve Avrupa gidişatı ile ilgili az da olsa söz sahibi olmasını sağlamıştır. Ayrıca İstanbul ve boğazların da güvenliğinin sağlanmasında önemli rol oynayan bu savaş, Edirne gibi yerlerin kurtarılmasıyla dolaylı olarak Karadeniz’in güvenliğini etkilemiştir.

İkinci Balkan Savaşı’nda Osmanlı Devleti

Osmanlı bu savaştan tamamen olumlu sonuçla dönmemiştir. Çökmüş olan ekonomisi ve devlet yapısı nedeniyle herhangi bir diplomatik zaferi kazanmaktan dahi mahrum bırakılan Osmanlı; bu savaşta da aynı muameleye mahrum bırakılmıştır. Çok önemli toprak parçalarının geleceğini değiştirecek bazı imzalar atarak kurşun sıkmadan topraklar kazanırken, kurşun sık adan pek çok toprak da kaybederek dünya tarihinde pek az görülen bir savaş olayına denk gelmiştir. Yunanistan tarafından bir diplomatik yenilgiye maruz kalmıştır. Atina Antlaşması adı verilen bu antlaşmaya göre Ege kıyılarının geleceğini önemli bir şekilde etkileyecek kararlar alınmıştır.

Bu kararlara göre, Osmanlı Devleti’nin yıllar boyunca kuşatarak almaya çalıştığı ve en sonunda himayesi altına aldığı Girit, Yunanistan’a bırakılmıştır. Osmanlı Akdeniz ve Ege’de bulunan önemli bir toprak parçasını kaybetmiştir. Bu adanın yitirilişi sadece Osmanlı Devleti’nin sınırlarını daraltmamış, Osmanlı Devleti’nin deniz ticaretinde önemli, bir yeri olan ve deniz güvenliğini sağlayan önemli bir durağı diplomatik bir yenilgi ile Yunanistan’a teslim etmek zorunda kalmıştır. Bu antlaşma ile Ege’de bulunan onlarca Ege Adası’nın geleceği büyük devletlerin kararına bırakıldı. Bu da Osmanlı için iyi sonuçlar doğurmayacağı belli bir antlaşma oldu.

Savaş sonucu yapılan antlaşmalardan biri de İstanbul Antlaşması olarak tarihe geçmiştir. 29 Eylül 1913’te Osmanlı Devleti ile Bulgaristan arasında yapılan İstanbul antlaşmasının aksine bu antlaşma 13 Mart 1913’te Osmanlı Devleti ile Sırbistan arasında yapılmıştır. Bu antlaşmada iki tarafında ortak bir sınırı bulunmadığı için haritada görülebilecek bir değişime sebep olmamıştır. Fakat taraflar arasında karşılıklı azınlık haklarına yönelik yapılan bir antlaşma olmuştur. Sırbistan, sınırlarında bulunan Osmanlı azınlık halkın can güvenliğinin temin etmiş ve onların mallarını koruyacağını açıklamıştır.

İkinci Balkan Savaşı Önemi

Savaş sonrası taraf ülkeler arasında kısa sürelik bir barış döneminden sonra ülkeler taraflaşmaya ve bloklaşmaya tekrar başlamıştır. Silahlanma süreci tekrar başlamış, Avrupa içerisinde çıkarları bulunan devletler Dünya Savaşı hazırlıkları yapmışlardır. 2. Balkan Savaşı’ndaki taraf devlet yapısı Birinci Dünya Savaşı’nda çok bozulmamış, Bulgaristan; Almanya, İtalya, Osmanlı Devleti gibi ülkeler ve geniş toprak parçalarıyla dünyada önemli jeopolitik öneme ve gelişmiş sanayi ve ekonomisiyle gelişmekte olan ve dünya içeresinde çok önemli sorunlara neden olabilecek tarafların yanına geçerek “İttifak Devletleri” kısmında bulunmuştur. Tekrardan Yunanistan gibi devletlere ile savaşmak üzere tarafını seçmiştir.

Not: Bu konuyla ilgili olarak Birinci Balkan Savaşı Nedir? Nedenleri, Sonuçları ve Önemi başlıklı yazımızı da inceleyebilirsiniz.