Haçlılar Karşısında Türkler (Tarih Konu Anlatımı)
Bu yazımızda tarih dersi konu anlatımları kapsamında 10. sınıf tarih dersinin 1. ünitesi olan Yerleşme ve Devletleşme Sürecinde Selçuklu Türkiyesi ünitesinin 5. konusu olan Haçlılar Karşısında Türkler konusuna yer verdik. Haçlılar Karşısında Türkler konusunu “İslam dünyasının korunması bağlamında Türkiye Selçuklu Devleti ve Eyyubi Devleti’nin Haçlılarla yaptıkları mücadelelerin sosyokültürel etkilerini analiz eder.” kazanımı çerçevesinde anlattık.
Bu Yazının İçindeki Başlıklar:
Haçlılar Karşısında Türkler
Ders: Tarih 10
Ünite: Yerleşme ve Devletleşme Sürecinde Selçuklu Türkiyesi
Konu: Haçlılar Karşısında Türkler
Kazanım: İslam dünyasının korunması bağlamında Türkiye Selçuklu Devleti ve Eyyubi Devleti’nin Haçlılarla yaptıkları mücadelelerin sosyokültürel etkilerini analiz eder.
Haçlılar Karşısında Türkler konusunda Haçlı Seferleri’ne karşı İslam dünyasının savunulmasında Türkiye Selçuklularının ön planda yer almasının nedenleri nelerdir? Haçlı Seferleri’nde ortak hedef olan Kudüs’ün tüm semavi dinler için kutsal kabul edilmesinin sebepleri neler olabilir? Haçlı Seferleri sonucunda Doğu ve Batı medeniyetleri arasında hangi alanlarda etkileşim yaşandığı söylenebilir? sorularını yanıtladık.
Haçlı Seferleri Hakkında Bilgi
Dini unsurlar Haçlı Seferlerinin ortaya çıkmasında rol oynamıştır, kilise ve Papa Doğu’ya hakim olmak istemiştir. Siyasi isteklerini gerçekleştirebilmek için dini kullanmışlardır. Avrupa’da karşılaşılan ekonomik sorunlar ise Haçlı Seferlerinin başlamasını hızlandırmıştır.
11. Yüzyıl ve sonrasında Anadolu’ya Türkler’in girişi ile Bizans’ın otoritesi sarsılmaya başlamıştı. İstanbul dolaylarına gittikçe yaklaşan Selçuklular Bizans hükümdarlarını kaygılandırmaya başlamıştı. Böylece yardım arayışında olan Bizans Papa’ya haber verdi.
Türk Memlûk Sultanı Baybars, Suriye’de kalan Haçlı kontluk ve prensliklerine son verdi. Baybars Moğollar’ı Ayn-ı Calût Savaşı’nda yendi. Bunun ardından Yafa, Hayfa, Trablusşam, Antakya ve Akkâ’daki bütün kale ve şehirleri kontrolü altına aldı. Böylece bölgede Haçlılar’dan kalanlar tamamıyla yok edilmiş oldu.
Tartışalım: Haçlı Seferleri’ne Karşı İslam Dünyasının Savunulmasında Türkiye Selçuklularının Ön Planda Yer Almasının Nedenleri Nelerdir?
Haçlı Seferlerinin erken safhalarında Büyük Selçuklular yok olmanın eşiğindeydi. Türkiye Selçukluları ise bu sırada kurulmak üzereydi. Kurulmak üzere olan Türkiye Selçukluları bu sırada Anadolu’daki konumları nedeniyle ticareti kontrol edebilmekteydi. Bu nedenle, Türkiye Selçukluları Avrupalılar tarafından büyük bir tehdit oluşturmaktaydı. Aynı zamanda Türkiye Selçukluları seferler gerçekleşmeden önce dini mekanlara (Kudüs, Antakya) sahip oldukları için papa tarafından hedef olarak görülmekteydi. Bu dönemde İpek ve Baharat Yollarına sahip olan Türkiye Selçukluları, Avrupa ile karşılaştırıldığında ekonomik açıdan oldukça ilerde görüldüğü için Haçlılar için en büyük tehditlerden biriydi. Kudüs’ün önemi ve bu önemli yere sahip olan Türkiye Selçukluları bu nedenle de Haçlılar tarafından önemli bir hedef idi. Bu dönemde Anadolu’da bulunan en büyük devlet olan Türkiye Selçukluları tüm bu nedenler dolayısıyla Haçlılar için görülebilecek en büyük engeldir.
Yorumlayalım: Haçlı Seferleri’nde Ortak Hedef Olan Kudüs’ün Tüm Semavi Dinler İçin Kutsal Kabul Edilmesinin Sebepleri Neler Olabilir?
Bir dini mekan olarak Kudüs, üç ilahi din için de önemli bir yer olmuştur. Yahudiler için, Kudüs’ün Hz. Davut zamanında başkent ilan edilmesi Hz. Süleyman Mabedinin burada bulunması Yahudilerin Kudüs’ü kutsal kabul etmelerinde etken olarak görülmektedir. Hristiyanlar için ise, Hz. İsa’nın çarmıha gerildiği yer olması Kıyamet Kilisesinin bulunduğu yer olması Kudüs’ü kutsal bulmalarını sağlamıştır. İslam dini içinse, Mescid-i Aksa’nın ilk kıble kabul edilmesi ve Miraç olayının burada gerçekleşmesi Kudüs’ün kutsal görülmesine etken olmuştur. Bu yüzden Kudüs üç ilahi dine mensup devletler tarafından hedef olmuştur. Hristiyanlar Kudüs’ü ele geçirmek için (bu sayede halkı arkasına almayı kolaylaştırmıştır) Haçlı Seferlerini gerçekleştirip Eyyubiler tarafından durdurulmuşlardır.
Yorumlayalım: Haçlı Seferleri Sonucunda Doğu ve Batı Medeniyetleri Arasında Hangi Alanlarda Etkileşim Yaşandığı Söylenebilir?
Haçlı Seferlerinin sonuçlarında da bahsedildiği üzere, Haçlı Seferlerinden sonra Doğu ile Batı arasında birçok yönden etkileşim olduğu görülmüştür. Haçlı Seferleri’nin başlamasının nedenlerinde ise Batı’nın Doğu’nun sahip olduklarına sahip olma isteği ve kıskançlık yatmaktaydı. Böylece Haçlı Seferleri sonrasında bu amaçlarına ulaştıkları gözlemleyebilmekteyiz. Birçok alanda gerçekleşmiş olan bu etkileşim en çok günlük yaşamda göz önüne çıkmaktadır. Örnek vermek gerekirse iki toplumun konuştukları diller birbirleri arasında alışverişte bulunmuşlardır. Bunun dışında giyim tarzları, ev dizaynları, yemekleri birbirlerine benzemeye başlamıştır. Kültürel olarak gerçekleşen bu etkileşimlerin yanında askeri ve ticari alanda, savaş aletleri kuşatma taktikleri gibi alanlarda da birbirlerinden etkilendikleri gözlemlenebilmektedir. Ticari olarak ise Batı’dan Doğu’ya taşınan bankacılık, tapu, senet gibi kavramlar öğrenilmiştir. Haçlı Seferleri sonrasında ticari, sosyo-kültürel ve askeri alanda gerçekleşen bu etkileşimler her iki tarafın da gelişmesinde oldukça etkili olmuştur.
1. Ünitenin Tüm Konuları: Yerleşme ve Devletleşme Sürecinde Selçuklu Türkiyesi ünitesinin tüm konularını aşağıdaki başlıklarda inceleyebilirsiniz.
