Camp David Antlaşması Nedir? Maddeleri ve Önemi

Camp David Antlaşması nedir? Camp David Sözleşmesi, Amerika Birleşik Devletleri’nin gözetiminde Mısır ile İsrail arasında, 12 gün süren görüşmelerin ardından 17 Eylül 1978’de imzalanmıştır.

Bu yazımızda Camp David Antlaşmaları ne zaman, nerede ve neden imzalandı? Camp David Antlaşması maddeleri nelerdir? Camp David Antlaşması sonuçları nelerdir? Camp David Antlaşması önemi ve özellikleri nelerdir?

Camp David Antlaşması Nedir?

Camp David Antlaşması, 17 Eylül 1978 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nin aracılığı ile Mısır ve İsrail arasında Amerika’nın başkenti Washington’da, ondan on iki gün boyunca Camp David’de yapılan görüşmeler ve uzlaşmalar sonucunda imzalanmıştır.

Camp David Antlaşması Nedenleri

Camp David Antlaşması ne zaman, nerede ve neden imzalandı? Uzun yıllar süren Soğuk Savaş gerilimi sırasında, Yahudi inancına göre ‘Bağışlanmış Toprak’ olarak kabul edilen Kudüs bölgesi ve çevresinde dünyanın farklı yerlerinden toplanan Yahudilerin kurduğu devlet İsrail ile bölgede yaşayan Araplar, İsrail devletinin kurulduğu ilk günden itibaren anlaşmazlıklar yaşamışlardır. Milliyetçiliğin yükselen bir trend olduğu yirminci yüzyılda liderlerin etnik farkları bir problem olarak görüp öteki milliyetleri ötekileştirmeleri, toprakların paylaşılamaması ile beraber İsrailliler ve Araplar arasındaki gerilimin yükselip çatışmalar yaşamalarında temel faktör olmuştur.

İsrail’in kurduğu devleti işgal olarak gören ve buna karşı çıkan Arap devletleri İsrail’e, İsrail de hem topraklarını büyütmek hem de saldırılara cevap vermek için karşılıklı farklı savaşlar açmışlardır. İlk olarak 1948’de İngilizlerin bölgeden çekilmesiyle Birleşmiş Milletlere taşınan bölgedeki sorun, Birleşmiş Milletlerin bölge ile ilgili önergesinin Araplar tarafından kabul edilmemesi ile ilk savaş yaşanmıştır. Daha sonrasında 1956’da Süveyş Krizi olarak bilinen çatışmalarda ise Mısır’ın Süveyş Kanalını kendi kontrolü altına alıp orada bir baraj kurma isteğinin İngiltere ve Amerika Birleşik Devletleri tarafından reddedilmesi Mısır’ı Doğu Bloğuna yakınlaştırmıştır. Mısır’ın planını gerçekleştirme denemesinden sonra Mısır’ı işgal eden ve Mısır’ın lideri Nasır’ı devirmeye çalışan İsrail, kendi taraftarı olan büyük devletlerin desteğiyle Mısır’ın kanalı kendi kontrolü altına almasını engellemiş ve kanal kamulaştırılmıştır.

1967 yılında da Altı Gün Savaşı olarak bilinen ve birden çok Arap devleti ile İsrail arasında yaşanan çatışma yaşanmıştır. Savaş sonunda ilk kurulduğu anda sahip olduğu toprakları 4 katına çıkaran İsrail savaşın net galip tarafı olmuştur. 1973 yılında Yom Kippur adlı bir savaş daha yaşanmıştır. Bir önceki savaşta yaşadıkları mağlubiyet ve bölgenin sorunlarının büyük devletlerin ve kurumların diplomasisi ile gerçekleşmeyeceğini veya gerçekleşse de kendi lehlerine olmayacağını düşünen Arap devletleri bu durumu kendileri savaşarak çözebileceklerini ummuş, ancak yine de kaybetmişlerdir. Aralarında bahsedilen 4 büyük savaş yaşanan Araplar -bu örnekte Mısır-, İsrail ile aralarında yıllar boyu süren bu çatışmayı sona erdirmek ve bir çözüme ulaşmak için de bir ilk adım olarak 1978 yılında yeni Mısır devlet başkanının Amerika ile yakın ilişkiler kurma niyetiyle yine Amerika aracılığıyla İsrail ile bir barış ve ateşkes antlaşması, Camp David antlaşması sağlanmıştır.

Camp David Antlaşması Maddeleri

• İsrail, Sina Yarımadası’ndan geri çekilecek.
• Mısır, İsrail’i resmi olarak tanıyacak ve diplomasiye başlayacak.

• Gazze ve Batı Şeria’da yaşayan Filistinlilere özerklik verilecek.

• Üç yıl sonra Mısır – Ürdün – İsrail – Filistin arasında Batı Şeria ve Gazze’nin statüsünü belirlemek için yeniden görüşme yapılacak.

• İsrail – Ürdün arasında barış görüşmeleri başlayacak.

• İsrail, Filistin’deki asker sayısını azaltacak.

Camp David Antlaşması temel olarak iki devlet arasında barışı perçinleyecek ve Mısır’ın İsrail’i devlet olarak tanımasını sağlayacak maddelerden oluşmaktadır. Barışı ve ateşkesi sağlamak için iki tarafa da belli haklar ve faydalar sağlanacaktır. Mısır açısından hem kendisi hem de ittifakları için faydalı olacak birtakım maddeler antlaşmaya dahildir. İsrail’in yaşanan savaşlar sırasında ele geçirdiği Sina Yarımadasını Mısır’a geri devredilmesi de bu antlaşmanın maddelerinden biridir. Aynı şekilde Arapların lehine olacak Filistinliler’e ait özerk bir bölge kurulması ve daha sonra bu özerk bölgenin özelliklerinin görüşülmesi de maddeler arasındadır.

Camp David Antlaşması ile beraber Amerika Birleşik Devletleri de ilk kurulma aşamasından itibaren desteğini belli ettiği İsrail’e karşı bu desteğini yazılı belgelere ve bir antlaşmaya döktüğü ilk sözleşmedir. Sözleşmede sükutu sağlamak için büyük devlet olarak var olduğu maddelerde belli olan Amerika Birleşik Devleti, maddelerde İsrail’in aleyhine yaşanacak herhangi bir durumda İsrail’e olan desteğini ve bu desteğin yanında diğer karşı devletlere de ambargolar uygulayacağını belirtmiştir. İsrail’e Mısır tarafından satılacak dört buçuk milyon ton petrolün garantisini vermesi, İsrail’e kendi savunması için bütün askeri ihtiyaçlarını karşılayacak olması, hatta İsrail’in aleyhine herhangi bir teklifin masasına dahi oturmayacağını belirtmesi bu duruşun maddeler halinde örnekleridir.

Camp David Antlaşması Sonuçları

Camp David Antlaşması sonucu olarak, antlaşmanın maddelerinde de yer aldığı gibi Mısır, İsrail’i devlet olarak tanımıştır. Arap devletleri arasında bir ilk olan bu durum, bu tanımanın arkasından gelecek diğer tanımalar için uygun ortamın sağlanması açısından da bir öncü olmuştur. Antlaşmadan sonra Ürdün ile barış görüşmelerine başlayacak olan İsrail için Camp David Antlaşması bu tarz Araplar ile arasında imzalanacak barış antlaşmalarının temellerini atacaktır. Soğuk Savaş döneminde Amerika paktına yakınlaşan Arap devletleri Mısır’ın ardından İsrail’i devlet olarak tanımaya ılımlı yaklaşacak ve bu sayede İsrail’in bölgedeki varlığı bölge devletleri tarafından da normalleşmeye başlamış ve demokrasi alanına taşınmıştır.

Bu normalleşme, ticaret ve diplomasi alanlarında İsrail’in yolunun açılmasını sağlayacaktır. Amerika paktına yakın olan bu devletlerin bu hareketine karşılık da Sovyet Rusya’ya yakın olan ve Filistin’in hakların ve özgürlüklerini talep eden devletler birleşip İsrail’e ve İsrail’in varlığına karşı olduklarını belirtmişlerdir. Mısır’a karşı da bir tutum alan bu devletler, Mısır’a farklı yaptırımlar da uygulamışlardır. Arap birliğinden on yıl için uzaklaştırmış, devlet başkanları açıklamaları ile Mısır’ın hayal kırıklığı ve Arap birliği için bir hain olduğunu belirtmişlerdir. Amerika Birleşik Devletleri’nin antlaşmadaki pozisyonu ise, Amerika’nın desteğini diplomasi arenasında da belgeleyen İsrail’e bölgedeki ve kendi içindeki aksiyonlarında daha güçlü bir şekilde hareket etmesine olanak sağlamıştır.

Camp David Anlaşmasına Karşı Çıkan Devletler

Anlaşmanın imzalanmasında sonra Mısır, Arap dünyasında hedef tahtası haline geldi. Öncelikle Arap Birliği’nden çıkarıldı. Red Cephesi adı altında bir araya gelen ülkeler, Mısır’ı ve liderleri Enver Sedat’ı davaya ihanet etmekle suçladılar. Camp David Antlaşmasına karşı çıkan devletler;

• Irak
• Suriye
• Lübnan
• Ürdün
• Suudi Arabistan
• Yemen
• Libya
• Sudan
• Tunus
• Fas
• Kuveyt
• Cezayir
• Bahreyn
• Katar
• Birleşik Arap Emirlikleri
• Umman
• Moritanya
• Somali
• Filistin
• Cibuti

Camp David Antlaşması Önemi ve Özellikleri

Camp David Antlaşması, uzun yıllardır süren Arap İsrail gerginliğine karşı imzalanan ilk barış antlaşmasıdır. Antlaşma sonucunda, bir Arap devleti ilk defa 1948 yılında kurulan İsrail devletini diplomatik olarak tanımıştır. Uzun yıllar savaş ve vahşetin hâkim olduğu bölgede bu barış antlaşması suların durulmasına ve bir nebze de olsa bölgedeki savaşın ve sıcak çatışmaların az da olsa azalmasına sebep olmuştur. İsrail ile savaşa tekrar girmeyen Arap devletleri, yine de İsrail’e karşı olan tutumlarını gerek açıklamalarıyla gerekse de ortak aksiyona geçmeyerek belirtmişlerdir. Fakat antlaşmadan bir yıl sonra meydana gelecek olan İran Irak krizi ve İran’daki devrim bölgede günümüze kadar devam edecek yüksek tansiyon ve sıcak sahanın devamının bir başka göstergesi olacaktır.

Daha sonra iki binli yıllarda başlayacak ‘Arap Baharı’ ise bölgede dökülen kanın ve savaşların en kuvvetli olduğu zamanları bölge insanlarına yaşatacaktır. Ancak Camp David Antlaşması ile başlayan ve İsrail ile yaşanan sıcak temasları bitiren bu süreç, İsrail’in bölgedeki yaşanan olaylara rağmen kendi içerisinde ve diğer devletlerle ilişkilerini herhangi başka bir savaş yaşanmayacak kadar stabil halde belli bir süre tutabilmiştir. Ayrıca bu antlaşma ile birlikte Amerika Birleşik Devletleri de bölgedeki konumunu ve sesini yükseltmiş olacaktır. Dünya kamuoyunda oluşturmaya çalıştıkları barışın sağlayıcısı ve düzenin hâkimi imajlarının bir başka örneği olacaktır. İsrail’i bir figür olarak ve aynı şekilde maddi gücüyle de yanında barındırmak isteyen Amerika için bu antlaşma İsrail’in sükunetinin sağlayıcısı olmuştur.

Yüksek teknoloji ve büyük sermayenin sonuçlarını almaya başlayan İsrail de çatışmasızlığın getirdiği rahatlık ortamında gelişerek Amerika’nın yanında bir güç olarak yükselmeye başlayacaktır. Diğer Arap ülkeleri içinse özellikle İsrail’e karşı olan duruş kısmen yumuşayacak, saldırılar kesilecektir. İsrail ile yaşanabilecek bir çatışmada arada bulunan Amerika Birleşik Devletleri’nin varlığı diğer Arap ülkeleri için bir tehdit oluşturacaktır. Arap ülkeleri ise daha sonra kendi içlerinde ve birbirleriyle savaşacaktır ve bir ateşkes ortamı oluşturamayacaklardır.

Not: Bu konuyla ilgili olarak Arap İsrail Savaşları Nedenleri, Sonuçları ve Tarihi başlıklı yazımızı da inceleyebilirsiniz.