Tarih Dersinin Amaçları Nelerdir? Tarih Neden Öğretilir?

Dünyanın bir çok ülkesinde özellikle 1789 Fransız Devrimi‘nden sonra okullarda okutulan tarih dersinin amaçları genel olarak bir yurttaşlık eğitimi ekseninde dönmüştür. Dünyadaki ülkeler yurttaşlık ve yurttaşlık eğitimi kavramlarına farklı anlamlar yükleseler de tarih dersinin amaçları genel olarak ulusal duyguların gelişmesi, insan hakları, demokrasi, kültürel haklara saygı ve kültürel kimliğin geliştirilmesi gibi konularını içermektedir.

Günümüzün ulus devletleri milli kimlik ve tarih bilinci oluşturmak için tarih dersinden yararlanmışlardır. Bu noktada tarih dersinin amaçları içerisinde halkın desteğini kazanmak ve toplumsal dayanışmayı sağlamak gibi amaçlar yer almıştır.

Zaman içinde dünyada tarih dersinin amaçları yalnızca yurttaşlık eğitimi olarak görülmemiştir. Öğrencilerin kişisel gelişimine katkı sunmak amacıyla tarihsel becerileri de hedef olarak belirlemiştir.

Tarih Neden Öğretilir?

Türkiye’de tarih dersinin amaçları ilk kez 1924’te ilkokul, ortaokul ve lise programlarının yeniden düzenlenmesi sırasında belirlenmiştir. Örneğin 1927-1928 öğretim yılında ilkokullarda uygulanan programda tarih dersinin amaçları “Çocuklara Türk milletinin mazisi hakkında malumat verip onlarda milli şuur uyandırmak, bu günkü medeniyetimizin uzun bir mazinin mahsulü olduğunu anlatmak, büyük şahısların hayat ve hareketleri tasvir edilerek çocuklara imtisâle şayan numuneler göstermek.” olarak belirtilmiştir.

1932’de yayınlanan tarih dersi öğretim programında tarih dersinin amaçları ile dönemin Milli Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel şu ifadeyi kullanmıştır; “Irkımızın medeniyete baş olması tezini ve Orta Asya’nın dünya medeniyetinin beşiği davasını tarihten önceki zamanlardan bugüne getirerek öğrencilere öğretmek ve bütün dünya olaylarını Türk mihveri etrafında ele almanın sistemli şeklini göstermiştir.”

1983 yılında kabul edilen Tarih dersi öğretim programında yer alan tarih dersinin amaçları ana hatlarıyla; “Türk tarihinin dünya tarihi içindeki yeri ve önemini, Türk milletinin zekâ, kabiliyet ve meziyetlerini benimsetme, büyük medeniyetler kurmuş köklü bir geçmişe sahip büyük bir milletin evladı olduklarının sorumluluğunu duyurmak, milli kültürü muasır medeniyetler seviyesine çıkarma yolunda sürekli çaba göstermeleri ve bu uğurda her fedakârlığı göze alabilmeleri bilinci kazandırma, tarihte şahsiyetlerin rolünü göstermek, Atatürk ve diğer Türk büyüklerinin milli ve evrensel yönlerini tanıtmak suretiyle onlarda insanlığa sevgi, saygı ve hizmet verme duygusunu uyandırmak, milli bağımsızlık ve demokrasinin değerini kavratmak, yurt ve millet bütünlüğünü koruma bilinci kazandırma, yurt ve dünya sorunlarını iyi değerlendiren, çözüm üretebilen milli, manevi ve maddi değerlere yürekten bağlı kişilik kazandırmak” şeklindedir.

Tarih Dersinin Amaçları Nelerdir?

Tarih Dersi Öğretim Programı, 1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu’nun 2. maddesinde ifade edilen Türk Millî Eğitiminin Genel Amaçları ile Türk Millî Eğitiminin Temel İlkeleri esas alınarak 2024 yılında yeniden hazırlanmıştır.

2024-2025 eğitim-öğretim yılında Milli Eğitim Bakanlığı tarafından belirlenen tarih dersinin amaçları aşağıda listelenmiştir.

Tarih dersi ile öğrencilerin aşağıdaki kazanımlara ulaşmaları amaçlanmaktadır.

• Tarihin siyasi ve askerî olayların yanı sıra sosyal, ekonomik ve kültürel alanları da kapsadığına dair kanıtlar göstermeleri,
• Tarihsel olayların meydana geldiği dönemin siyasi, sosyal, ekonomik ve kültürel özelliklerini yansıttığını kavramaları,
• Tarihsel süreçte toplumlar arasında meydana gelen siyasi, sosyal, ekonomik ve kültürel etkileşimleri çözümlemeleri,
• Tarihsel olay, durum, kişi, kurum ve fikirleri ait olduğu dönemin koşulları içinde değerlendirmeleri,
• Tarihsel süreçteki olay, durum, kurum ve fikirleri değişim ve süreklilik açısından yorumlamaları,
• Tarihsel süreçte öne çıkan kişi, toplum, devlet ve medeniyetleri araştırmaları,
• Tarihsel bilginin inşa sürecinde tarihçilerin esas aldığı yöntemleri uygulamaları,
• Tarihi öğrenirken ve araştırırken ihtiyaç duyduğu teknolojileri etkin bir şekilde kullanmaları,
• Türk milletinin insanlığa katkılarına dair kanıtlar göstermeleri,
• Türk tarihini ve kültürünü oluşturan temel öge ve süreçleri açıklamaları,
• Millî kimliğin oluşum sürecini çözümlemeleri,
• Medeniyetimizin dayandığı millî, manevi ve evrensel değerleri davranışlarına yansıtmaları,
• İnsanlığın ortak mirasının korunmasında ve yaşatılmasında duyarlılık göstermeleri,
• Tarih dersinin birey ve toplum yaşamına katkıları çerçevesinde ders dışında da tarih öğrenmeye istekli olmaları,
• Tarihsel anlatıları yazılı ve sözlü ifade ederken Türk dilini doğru ve etkili kullanmaları,