Viyana Kongresi Nedir? Viyana Kongresi’nde Alınan Kararlar Nelerdir?

Bu yazımızda Viyana Kongresi nedir? Viyana Kongresi ne zaman, nerede, niçin ve nasıl toplandı? Viyana Kongresinde alınan kararlar nelerdir?  Viyana Kongresi önemi ve özellikleri nelerdir? Viyana Kongresinde uluslararası sorunlar nelerdi ve nasıl çözüldü? sorularını yanıtladık.

Viyana Kongresi Nedir?

Viyana Kongresi, 15 Eylül 1814 – 9 Haziran 1815 tarihleri arasında Avusturya’nın başkenti Viyana’da Napolyon Savaşları sonrasında imzalanacak antlaşmalar için toplanmıştır. Bu antlaşmalarda genel olarak Avrupa’nın yeni siyasi sınırları ve yeni güç dengeleri belirlenmiştir.

Viyana Kongresi’nin toplanmasından önce Avrupa bölgesinde otuz seneden beri sürekliliğini koruyan kaos ortamına son verebilmek için 1684 yılında Westphalia Antlaşması imzalanmıştır. Klasik bir antlaşma olmamak ile birlikte devlet temsilcilerinin bir araya gelip imzaladıkları bir antlaşma olarak nitelendirilemez. Habsburg elçilik görevlilerinin Fransa ve İsveç devletleri ile ayrı ayrı anlaşıp imzaladıkları ikili antlaşmaların genel ismi Westphalia Antlaşmalarıdır. Bu antlaşmanın önemi Viyana Kongresi’nde uygulanan “Konferans Diplomasisi” kavramına attığı öncü adımlar ve esin kaynaklığından gelmektedir.

Viyana Kongresi Ne Zaman, Nerede Toplandı?

Viyana Kongresi ne zaman, nerede, niçin ve nasıl toplandı? sorusunu yanıtlayalım. Viyana Kongresi, 15 Eylül 1814 – 9 Haziran 1815 tarihleri arasında Avusturya’nın başkenti Viyana’da toplanmıştır. Kongre diğer bazı antlaşmaların imzalanması için 20 Kasım 1815’e kadar sürmüştür.

Bahsedilen antlaşmaların dışında dönemin etkili akımlarından olan Fransız İhtilali’nin sonucu olarak ortaya çıkan milliyetçilik, Avrupa kıtasına Napoleon tarafından yayılmaya başlanmıştır, çalışılmıştır. Fransa devletinin yürüttüğü bu politikaya karşılık olarak diğer Avrupalı büyük güçler birleşme kararı almış ve Fransa’ya karşı bir mücadeleye girişmişlerdir. Bu mücadelede gerçekleşen savaşlardan dolayı Avrupa bölgesinin siyasi haritasında değişimler ve yeniden yerleşmeler yaşanmıştır. Sonuç olarak güçler dengesi alt üst olmuştur. Bu sıkıntıların sonucunda devletler bir müzakereye yani antlaşmaya varmak üzere, aynı zamanda değişen siyasi harita hakkında uzlaşmak ve tartışmak için Viyana kentinde bir kongrede toplanmışlarıdır. Pek çok siyasi değişikliğin ve yeniliklerin yapıldığı Viyana Kongresi gelecekte çeşitli savaşları ve diplomatik problemleri etkileyecektir.

Viyana kongresi 1815 senesinde gerçekleştirilmiştir ve daha önce hiç gerçekleştirilmemiş büyüklükte ve önemde olduğu için önemlidir. Kongrenin önemli olmasının başka bir sebebi ise dönemin güçlü devletleri olan Rusya, İngiltere, Avusturya ve Prusya’nın alınan kararlara ve yapılan siyasi harita değişikliklerine yön vermiş olmalarıdır. Avrupa’yı baştan sona statü bağlamında değiştiren kongre kararları Rusya, İngiltere, Avusturya ve Prusya’nın lehine olmuş, kendi çıkarları adına güçler dengesi ve siyasi harita tekrardan düzenlenmiştir. Viyana kongresinin haksız ve zorbaca sıfatlandırılmasının nedeni ise harita değişikliklerinde hukuksal haklar gözetilmeden ve ülke sınırları hakkında uzlaşmaya gidilmeden baskın ve güçlü Avrupa devletlerinin diğer ülkeler üstünde baskı kurarak zorlamayla kararları kabul ettirmiş olmalarıdır.

Viyana Kongresinde Alınan Kararlar Nelerdir?

Viyana Kongresinde alınan kararlar nelerdir? sorusunu yanıtlayalım. Viyana Kongresi’ne Osmanlı İmparatorluğu katılım göstermemiştir. Bunun sebebi ise Osmanlı Devleti’nin Balkan sorununun gündeme gelmesiyle birlikte topraklarından ödün vermekten korkmasıydı. Ayrıca Avusturya Devleti’nin ortaya sunduğu toprak bütünlüğünü garanti etme politikasına da güvenmiyor, iyi karşılamıyordu. Viyana Kongresi’nde oluşturulan maddelerdeki en önemli kararlar şunlardır;

• Fransa 1792 senesinden sonra ele geçirdiği bütün topraklar üstünde yeniden otoriteye sahip olmuştur.
• İngiltere Yeni Adalar’ı ve Malta bölgesini yönetecekti. Aynı zamanda, bir zamanlar Hollanda Devleti’ne ait olan Seylan’ı, Honduras’ı, Trinidat’ı Cope Colony’i ve Guyan’ı topraklarına katmaktaydı. Bunlarla birlikte Helgoland topraklarını da Danimarka’yı sıkıştırarak ele geçirmişti.
• Viyana Kongresi’nin büyük güçlerinden olan Rusya, Finlandiya, İsveç ve Norveç toprakları üstünde hakimiyete sahip olmuştu.
• Prusya ise nasibini Posen bölgesini, Saksonya’nın önemli ve geniş bir bölümünü ve Ren’in batı kıyılarından otorite kurarak alıyordu.
• Avusturya’nın kendisi devletinin sınırlarını genişletmekteydi.
• Niederland Devleti Viyana Kongresi’nden sonra Belçika ve Hollanda’nın birleştirilmesiyle birlikte oluşacaktı.
• Başka bir değişim de Almanya’nın otuz sekiz devletin birlikteliğiyle oluşan Germen Konfederasyonundan oluşacak olmasıydı.

Viyana Kongresi Sonuçları

Avrupa’da yeni bir statü dengesinin doğmasının başlıca sebebi Viyana Kongresi’nin getirildiği sistem değişiklikleridir. Bu kongrede sadece siyasal amaçlar ve arzular üzerine karar verildiği içindir ki Fransız İhtilali’nin bir sonucu olarak bütün dünyaya yayılan insan ve vatandaşlık hakları yani hürriyete sahip olma özgürlüğü göz önüne alınmamıştır. Aynı zamanda yeni yeni ortaya çıkan milliyetçilik ve eşitlik gibi temel ideolojik kavramlar da umursanmamıştır. Bütün bu özgürlük hakkı kısıtlayıcı kararlar sebebiyle Viyana Kongresi çıkarımlarının halka aktif bir şekilde uygulanabilmesi için silah zoruna başvurmak zorunda kalınılmıştır. Avrupa bölgesinde yeni bir statüye sahip olan Rusya, İngiltere, Prusya ve Avusturya kendi çıkarlarına göre hareket etmişlerdir. Bu devletler bulundukları statüyü korumak adına pek çok gaddar yönteme başvurmuşlardır. Bu yöntemlerden bazıları;

1. Düzeni korumak için krallık rejimine karşı yapılan herhangi bir ihtilal hareketini veya ayaklanmayı baskılamak.

2. Krallık rejiminin muhafız etmek adına hakları göz önüne almadan antlaşmalar yapmak.
Avrupa’da devletlerin bu tarz bir yönetim tarzını takip ettiği devre “Restorasyon Devri” adı verilmiştir.

Aynı zamanda yukarıda belirtilen amaçlara uymak ve düzenlemeleri uygulamak için iki farklı bağlaşma kurulmuştur.

Kutsal İttifak: 1815 senesinde Viyana Kongresi’nde alınan kararların nasıl uygulanacağı hakkında ortada bir fikir veya yöntem bulunmamaktaydı. Tam bu zamanlarda ise sürgüne gönderilmiş Napoleon Fransa Devleti’nde tekrardan iktidara çıkmaktaydı. Rusya, Prusya ve Avusturya devletleri ise aralarında bir ittifak kurarak Napoleon’un güçlenmesini engellemeyi amaçladılar. İttifaklarındaki önemli bir özellik ise mutlakiyetçi sistemi güçlendirmeyi amaçlamalarıydı.

Dörtlü İttifak: Bu ittifakta Kutsal İttifak üyelerinin hepsi yani Prusya, Rusya ve Avusturya tekrardan bulunmaktaydı. Onlara eşlik eden devlet ise İngiltere idi. Prens Meternich bu ittifakı kurarken ona ismini de vermiştir. Dörtlü İttifak’ın izlediği sistemin adı bu sebeple Meternich Sistemi olmuştur. Bu ittifakın ortaya çıkış sebebi Kutsal İttifak devletlerinin yeterli savunma ve Viyana Kongresi’nin kararlarına koruma yapamamasıydı. İngiltere yardımıyla özgürlük hareketi ve çeşitli aydın fikirler silah gücüyle bastırılmaya çalışılmıştır.

Viyana Kongresi’nin Önemi ve Özellikleri Nelerdir?

Viyana Kongresi’nin önemi ve özellikleri nelerdir? sorusunu yanıtlayalım. Viyana Kongresi’nde alınan kararlara değinilmeden önce üstünde durulması gereken önemli durumlardan bir tanesi kongre kararlarından sonra Avrupa’da huzur ortamının bozulmuş olmasıdır. Fransız İhtilalı ve Aydınlanma Döneminin topluma ve halka verdiği sosyal özgürlük ve rahatlamaya karşılık olarak büyük devletler tarafından dayatılan bazı kararalar yüzünden yeni ve özgür ortam bozulmuş, gelişmede sekmeye uğranmıştır. Bu durumun en büyük sebeplerinden bir tanesi ise Viyana Kongresi’nde uygulanması kararlaştırılan Matternich (Meternik) sistemdir.

Sistemin kabul edilerek imzalanmasının amacı milliyetçilik ve özgürlük akımlarının etkisini azaltma ve yeni yeni ortaya çıkan farklı fikirlerin önüne bir engel koymaktır. Bu sistem baskın devletlerin krallarının akımlara karşı sahip oldukları kötü ve önyargılı hisler sebebiyle kendi aralarındaki dayanışma ortamı sayesinde kurulmuştur. Ancak ve ancak kabul edilen baskıcı sisteme karşılık olarak 1830-1848 seneleri arasında ortaya çıkan çeşitli ihtilaller ve ayaklanmalar başarılı olmuştur. Toprak düzenini sağlamak amacıyla baskı kuran Avrupa devletleri ve onların kararları ne kadar şiddet yoluna başvurma eyleminde bulunsalar bile amaçlarına ulaşamamışlardır.

Viyana Kongresi ve Uluslararası Sorunlar

Viyana Kongresinde uluslararası sorunlar nelerdi ve nasıl çözüldü? sorusunu yanıtlayalım. Viyana Kongresi’nde karşılaşılan uluslararası sorunlardan bir tanesi ise İtalya Devleti’nin parçalanıyor olmasıydı. Aynı zamanda hayata geçirilen en insancıl gelişmelerden bir tanesi esir ticaretinin yasaklanıyor olmasıydı. Bununla birlikte uluslararası nehirlerde bir ilke olmak üzere ticaret ve ulaşım serbestliği tanınmaya başlanmıştı.

Viyana Kongresi, Avrupalı Devletlerin birbirleriyle alakalı çeşitli sorunları ve anlaşmazlıkları toplantılar düzenlemek ve müzakereye başvurmak yoluyla çözmeye başlama girişimlerini başlatan ,yani tarihte ilk kez geniş bir uzlaşmacı politikaya yönelten, ilk kongre oldu. Bu gelişmenin yanında Viyana Kongresi aynı zamanda Avrupa Kökenli klasikleşmiş uluslararası hukuk sistemini genişletilip kapsamlaştırılarak sistematize edildiği yeni bir dönemin başlangıç noktası olarak kabul edilir. Başka bir perspektiften bakıldığında Viyana Kongresi’nde oluşturulan bu Avrupa Ahengi Sistemi’nde ne kadar daha insancıl ve adaletli bir sistem adapte edilse bile bu düzeni sağlayan devletler genellikle Avrupa’da dominasyon yaratan büyük ve güçlü devletlerden oluşmaktadır. Özetlemek gerekirse Viyana Kongresi’ni önemli kılan durum başta kendisi olmak üzere yanında bulundurduğu ve etkilediği antlaşmalarla Birinci Dünya Savaşına kadar uluslararası hukuk kurallarını oluşturma özelliğini taşımasıdır.