Rumeli Hisarı Tarihi, Özellikleri ve Hikayesi

İstanbul’un öyküsünü anlatan en güzel iki mimari yapıdır Anadolu ve Rumeli Hisarı. İstanbul’un en dar iki noktasında karşılıklı olarak yapılmış olan hisarlar askeri bir deha eseri olarak savunma amaçlı yapılmışlar İstanbul’un alınmasında büyük önem oluşturmuşlarıdır.

Rumeli Hisarı, Fatih Sultan Mehmed’in İstanbul’un Fethi için yaptırdığı ve askeri dehasını gösteren bir eserdir. Rumeli Hisarı’nın projesini Fatih Sultan Mehmed bizzat kendisi hazırlamıştır. Hisarın yapımına 15 Nisan 1452 yılında başlanmış ve aynı yıl 31 Ağustos’ta tamamlanmıştır. Yapımı çok kısa sürede tamamlanan bu hisar ile Fatih, İstanbul’u almak istediğini aslında herkese apaçık ilan etmiştir.

Rumeli Hisarı Tarihi

Rumeli Hisarı, İstanbul’un Sarıyer ilçesinde bulunan İstanbul Boğazı’na nâzır tarihi açıdan çok büyük önemi olan bir eserdir. Hisar, Osmanlı Devleti’nin yedinci padişahı olan II. Mehmed diğer adıyla Fatih Sultan Mehmet tarafından yaptırılmıştır. Hatta bazı kaynaklara göre Fatih Sultan Mehmet, hisarın bazı bölümlerinin inşasını tamamen kendisi üstlenmiştir. Hisar, İstanbul Boğazı’nın en dar kesimine (600 metre) yapılmış olup yaklaşık 30 dönümlük bir alan üstüne kurulmuştur.

Rumeli Hisarı Yapılış Amacı

Bu anıt-eser, Anadolu Hisarı’nın tam karşısına inşa edilmiştir. Hisarın Boğaz’daki gemilerin geçişlerini kontrol altına almak ve kuzeyden gelen saldırıları ve yardımları önlemek için yapıldığı bilinmektedir.

Rumeli Hisarı Tarihi İsimleri

Rumeli Hisarı’nın adı Fatih Vakfiyelerinde Kulle-i Cedide, Neşri tarihinde Yenice-Hisar, Kemalpaşazade, Aşıkpaşazade ve Nişancı tarihlerinde Boğazkesen Hisarı olarak geçmektedir.

Rumeli Hisarı Özellikleri

Hisarın inşasına 15 Nisan 1452’de başlanmış 31 Ağustos 1452’de tamamlanmıştır. Hisarın yapımında denize bakan tarafını II. Mehmet üstlenmiştir. Zağnos Paşa, Halil Paşa ve Saruca Paşa da isimlerini taşıyan bu kulelerin inşasında görev yapmışlardır.

Hisarın genişliği 120 metre, uzunluğu 250 metredir. Toplam dört kulesi, 13 burcu vardır. Hisara giriş dört ana kapı ve bir küçük yan kapıdan sağlanmaktadır.  Dağ Kapısı, Dizdar Kapısı, Hisarpeçe Kapısı ve Sel Kapısı olmak üzere 4 ana ve Mezarlık Kapısı adlı bir küçük kapısı vardır. Güneye bakan kulenin yakınında, cephane ve erzak mahzenlerine giden yolların ucunda, 2 gizli kapısı da bulunmaktadır. Biri tıkalı iki su mecrası, ikisi kaybolmuş üç çeşmesi vardır. Hisarın içindeki camiden günümüze yalnızca yıkık minaresi kalmıştır.

Rumeli Hisarı Hikayesi – Rumeli Hisarı Efsaneleri

Rumeli Hisarı’nın yapılışını anlatan birçok efsane bulunmaktadır. Bu efsanelerden bir tanesi şu şekildedir: Fatih Sultan Mehmet, İstanbul’un fethi için planlar yapmaktadır. Bunun için Yıldırım Beyazıt’ın yaptırdığı Anadolu (Güzelce) Hisarı’nın karşısına bir hisar inşa etmek ister. Av bahanesiyle Karadeniz kıyısında Terkos Kalesi’ne gider ve avladığı hayvanları Bizans imparatoruna bir elçi aracılığıyla hediye eder ve bir av köşkü yaptırmak için izin ister. İmparator XI. Konstantin de bu köşkün bir dana derisinin kapladığı alandan daha büyük olmayacağı sürece inşa edilebileceğini söyler. Bunun üzerine Sultan II. Mehmet de bir dana derisini çok ince bir şekilde kestirtip bunları uç uca bağlatır ve bir ip oluşturtur. Bu alan etrafına Rumeli Hisarı’ndaki Büyük ve Küçük Zağanos Kulesi’ndeki kitabelere göre yaklaşık dört ay gibi çok kısa bir sürede bir hisar inşa ettirir.

Daha sonra bunu gören Konstantin hisarın derhal yıkılması gerektiğini aksi takdirde anlaşmanın geçersiz olacağını söyler. Ancak Osmanlı elçisi dana derisinden yapılmış ipi Konstantin’e gösterir ve sözlerine sadık kalarak daha derisini kaplayacak bir alana yaptıklarını söyler. Bir diğer rivayet de şöyledir: II. Mehmet bir hisar yaptırmak ister ve Bizans’tan bu hisarın yapımı için izin ister. Hisarın yapımını istemeyen Bizans, hisarın yapılacağı bölgenin Galatalılara ait olduğunu ve bunu hoş görmeyeceklerini söyler. Ancak II. Mehmet “Eğer onlar bu işe karşı çıkarlarsa biz gereken cevabı veririz.” deyip hisarı inşa ettirir. Ayrıca, hisarın üstten bakıldığında Arap harfleri ile Muhammed ismi okunacak şekilde yapıldığı söylenir.

Rumeli Hisarı Günümüzde Hangi Amaçla Kullanılmaktadır?

Rumeli Hisarı, günümüzde hâlen daha ziyaret edilebilir. İstanbul’un fethi sırasında kullanılan toplara, güllelere ve Haliç’i kapattığı söylenen zincirin bir parçasına ev sahipliği yapmaktadır. Hisarın içerisinde birçok çay bahçesi ve birçok restoran bulunmaktadır. Ayrıca eşsiz manzarası ve tarihi önemiyle yerli ve yabancı turistlerin uğrak noktası haline gelmiştir.

Rumeli Hisarı, günümüzde yerli turistlerin gözünde tarihi önemini yitirmiştir. Boğaz’a karşı yemek yemek isteyen insanların uğrak noktası olmuştur. Ünlüler, Rumeli Hisarı’ndaki balık restoranlarını çokça tercih etmektedir. Bu restoranlar da turist çektiği kadar hasara da sebep olmaktadır. Bazı restoranlarda çıkan yangınlar hisara zarar vermektedir. Ayrıca, hisarda bir açık hava tiyatrosu bulunmaktadır. Bu tiyatro birçok sanatçının konserine ve birçok tiyatro oyununa ev sahipliği yapmıştır. Ancak bu açık hava tiyatrosunun faaliyetleri 2009 yılında İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin kararıyla kısıtlanmıştır. Kısıtlamanın gerekçesi olarak yüksek ses, afişler ve diğer şeylerin hisara zarar verilmesi gösterilmiştir.

Ancak daha sonra hisarda bir restorasyon çalışması yapılmıştır. Bu çalışmada açık hava tiyatrosunun bulunduğu yerdeki minareye sadık kalınarak açık hava tiyatrosu yerine bir mescit yaptırılma kararı alınmıştır. Açık Hava tiyatrosunun işlevinin yitirilmesi sanata karşı yapılan bir saygısızlık, ayrıca toplumun sanata ulaşma yollarını engellemek olarak yorumlanmıştır. 1953’te dönemin Cumhurbaşkanı Celal Bayar tarafından yaptırılan bu tiyatronun 1 milyon 500 TL gibi bir meblağ ile mescide dönüştürülmesi sanata karşı yapılan bir suç olarak da yorumlanmıştır. Sonuç olarak, hisar cumhuriyetin ilk yıllarında sahip olduğu önemini yitirmiş ve sanata ev sahipliği yapan bu eserde konserler, oda müziği ve diğer sahne performanslarının gerçekleştirilmesi engellenmiştir.

Rumeli Hisarı Nerede?

İstanbul ilinin Sarıyer ilçesi sınırı içinde olan Rumeli Hisarı bugün İstanbul’un gezilecek yerleri arasında olup, çeşitli organizasyonlara ev sahipliği yapan canlı bir alandır. Hisarın gezilecek ayrıca müzesi bulunmaktadır. Müzede açık teşhir yapılmakta, ancak depo bulunmamaktadır. Toplar, gülleler ve Haliç’i kapattığı söylenen zincirin bir parçasından oluşan eserler, bahçede sergilenmektedir. Rumeli Hisarı Müzesine giriş sabah 09:00’da olup Müze Çarşamba günleri kapalıdır.

Aşağıdaki haritaya tıklayarak Rumeli Hisarı’na yol tarifi alabilirsiniz. Gidiş yollarını ve trafik durumunu Rumeli Hisarı haritası üzerinden inceleyebilirsiniz.

Not: Bu konuyla ilgili olarak İstanbul Surları Nedir? İstanbul Surları ve Kapıları başlıklı yazımızı da inceleyebilirsiniz.