İlk Kadın Astronot Kimdir? Tarihteki Kadın Astronotlar

Bu yazının amacı 1963’ten bu yana uzayda bulunan kadın astronot, kozmonot ve taykonotlar hakkında, yaptıkları çalışmalar, bu çalışmaların ilerleyişi (bazı durumlarda ilerleyememesi ya da çalışmanın durması); edindikleri başarılar, bu başarılara ulaşmak için kat ettikleri yollarda karşılaştıkları zorluklar ve bu zorlukların üstesinden nasıl geldikleri; çalışmaları sırasında uğradıkları başarısızlıklar ve bu başarısızlıkların üstesinden nasıl geldikleri; çocukluk, gençlik süreçleri ve bu süreçte başlarına gelen olaylardan çıkardıkları derslerin profesyonel kariyerlerine katkıları gibi konularda bilgi vermektir.

Bu yazının önemi, günümüz toplumunda kadınlar üstünde kurulan gereksiz baskılara; işe alım, bir durum karşısında oluşan beklentiler gibi konulardaki ayrımcılıklara ve fazladan oluşturulan, bazen tek amacı pes ettirmek olan, zorluklara rağmen uzay ve mühendislik gibi konulara ilgi duyan kadınların başarısına dikkat çekilerek okuyuculara ilham olabileceğidir. Bunlar dışında astronotluğa, mühendisliğe, uzaya ve bunun gibi bilimlere ilgi duyan insanlara gerçek hayattan örnekler sunup, ilgi alanlarındaki bir deney, çalışma ve benzeri durumlarda nasıl bir yol izlendiği konusunda rehber olabilmesidir.

Konu Kadın astronotlar, kozmonotlar ve taykonotlar olarak belirlendi. Belirtilen konuda görev yapmış kişiler belirlendi. Görev yapmış kişiler isimlerine göre alfabetik sırayla listelendi. Konu ile ilgili önce internetten kaynak araştırması yapıldı. Daha sonra kitaplar incelendi. Genellikle dijital kaynak olmak üzere kitaplardan da yardım alındı ve kaynakça oluşturuldu. Hakkında bilgi bulunamayan kişiler ile ilgili fazladan araştırma yapıldı. Kaynaklar tekrardan incelendi. Başlıklar belirlendi ve başlıklardan yola çıkılarak makale yazılmaya başlandı.

Sadece 44 astronot hakkında bilgiye ulaşıldığı için onlardan bahsedilecek. 44 kişi oldukları için makalede bütün astronot, kozmonot ve taykonotlar hakkında detaylı bilgiden bahsedilmeyecek. Bazıları hakkında yüzeysel bilgi bulunurken bazıları hakkında önemli noktalardan (tarihi etkileyen/değiştiren başarıları; deney, gözlem ya da yolculukları sırasında yaşadıkları olağanüstü veya tehlikeli sıkıntılar; olumsuz anlamda etkilendikleri sağlık problemleri vb.) ayrıntılı bir biçimde bahsedilecek. Konu hakkında kaynak alınabilecek bilimsel makale bulunmadığından yazıda kaynak olarak bilimsel makale bulunmayacak.

Kadın Astronotlar

• Anna Lee Fisher
• Anne McClain
• Anuşe Ansari
• Barbara Morgan
• Chiaki Mukai
• Christina Koch
• Christa McAuliffe
• Claudie Haigneré
• Dorothy Metcalf-Lindenburger
• Eileen Collins
• Helen Sharman
• İrina Solovyova
• Jasmine Moghbeli
• Jeanette Epps
• Jessica Meir
• Kalpana Chawla
• Karen Nyberg
• Kathleen Rubins
• Kathryn C. Thornton
• Kathryn D. Sullivan
• Liu Yang
• Mae C. Jemison
• Marsha Ivins
• Naoko Yamazaki
• Nicole Aunapu Mann
• Nora Al Matrooshi
• Pamela Melroy
• Peggy Whitson
• Roberta Bondar
• Sally Ride
• Samantha Cristoforetti
• Serena M. Auñón
• Shannon Lucid
• Shannon Walker
• Stephanie Wilson
• Sunita Williams
• Svetlana Savitskaya
• Tracy Caldwell Dyson
• Valentina Tereşkova
• Wally Funk
• Wang Yaping
• Wendy B. Lawrence
• Yelena Serova
• Yi So-Yeon

Anna Lee Fisher

Kimyager ve doktor olan Anna Lee Fisher ISS, Orion Projesi ve Uzay Mekiği Projesi olmak üzere 3 ana projede görev almıştır. 1978 yılının başında astronot adayı olarak seçilen Fisher, 1984 Kasım ayında uzaya çıktı ve uzayda 192 saat kaldı. Bunun sonucunda uzaydaki “İlk Anne” unvanının sahibi oldu.

Anne McClain

2013 yılında NASA tarafından astronot olarak seçilen Yarbay Anne McClain, Expedition 58 ve 59 projeleri için ISS’de uçuş mühendisi olarak görev yapmıştır. Annimal olarak da tanınan McClain’in bu adı, rugby oynadığı günlerden kalmadır.
Anuşe Ansari: Aslında bir iş insanı olan Anuşe Ansari, Eylül’ün 18. gününde, 2006 yılında uzaya çıktı. Bu yolculuk ona “İlk Müslüman Kadın Astronot”, “İlk Kadın Uzay Turisti” gibi birçok unvanı kazandırdı. Bu başarılara ulaşmak için 4 yıl beklemek zorunda kalan Ansari, 6 aylık yoğun bir eğitim temposunun da üstesinden gelmek zorunda kaldı.

Barbara Morgan

Öğretmenlik yapan Barbara Morgan, “Uzayda Öğretmen” programı için Christina McAuliffe yerine yedek olarak seçilmiştir. McAuliffe’in aksine bu program ile uzaya giden Morgan, “Uzaydaki İlk Öğretmen” olarak adını tarihe yazdırdı.

Chiaki Mukai

Asıl mesleği Hekim olmakla beraber bir JAXA astronotu olan Chiaki Mukai, uzayda 2 görevde yer aldı. Bunlardan biri Spacelab görev, diğeri ise Discovery göreviydi. Bu 2 görevde geçirdiği toplam 23 gün ona “ Uzaydaki İlk Japon Kadın” “Uzaydaki İlk Asyalı Kadın” ve “ İki Kere Uzayda Bulunan İlk Japon Vatandaşı” unvanlarını kazandırdı.

Christina Koch

Mühendis olan Christina Koch, 2013 yılında astronot olarak seçilmesinin ardından 2019 yılının Mart ayında ISS’e çıktı. Burada dünyaya geri dönmeden geçirdiği 328 gün ona “Uzayda Tek Seferde En Uzun Kalan Kadın” rekorunu kazandırmıştır. Bu 328 gün sürecinde Keşif 59 görevine katılmış, Keşif 60 ve Keşif 61 görevi boyunca da orada bulunmuştur. Toplamda 223 milyon kilometre yol kat eden Koch, 5248 tur yörüngede dolaşmıştır.

Christa McAuliffe

Asıl mesleği öğretmen olan Christa McAuliffe, ilk başta “Uzayda Öğretmen” projesi adı altında 1985 yılında uzaya çıkmak için seçilmiş, ancak uzaya gidememiştir. Bir yıl sonra Challanger Uzay Mekiği ile yolculuğa çıkacak olan mürettebatın bir üyesi olan McAuliffe, mekiğin kalkıştan sonraki 73. saniyede infilak etmesi sonucu hayatını kaybetmiştir. Geride ise o ve mürettebatın birlikte uzay mekiğine doğru yol alırken çekilen fotoğraf ve videoları kalmıştır.

Claudie Haigneré

CNES tarafından Fransız astronot adayı olarak seçilen Claudie Haigneré, hekim olarak birçok farklı görevde yer almıştır. Kendisi “Soyuz Geri Dönüş Komutanı” olma kabiliyetine sahip ilk Avrupalı kadın olmuştur. Bunlar dışında Haigneré, ISS’e “Taksi Uçuşu” yapan “İlk Avrupalı Kadın Astronot” olmuştur.

Dorothy Metcalf-Lindenburger

Dorothy Metcalf-Lindenburger, STS-131 görevinde yer alarak dünya yörüngesinde 15 gün boyunca dolaşan Metcalf-Lindenburger NASA’ya birçok görevde katkıda bulunmuştur.

Eileen Collins

Eileen Collins Emekli Nasa astronotu ve ABD Hava Kuvvetleri albayıdır. Uzay Mekiği’nin ilk kadın pilotu ve ilk kadın komutanı unvanına sahip olan Collins, çalışmaları sayesinde madalyalara layık görülmüştür. Uzayda 38 günden biraz fazla kalan Collins, 2006 yılında emekliye ayrıldı.

Helen Sharman

Soyuz TM-12 ve Soyuz TM-11’de görev alan Helen Sharman, “İlk İngiliz Astronot” ve “Mir Uzay İstasyonunu Ziyaret Eden İlk Kadın” gibi birçok farklı alanda ilki başarmış olup adını tarihe yazdırmıştır.

İrina Solovyova

Kozmonot unvanına sahip olan İrina Solovya, aslında hiç uzaya çıkmamıştır. İlk önce Valentina Tereşkova’nın yolculuğu için yedek olarak seçilen Solovya, ardından Vostok 5 için uzay yürüyüşü yapacak ilk kadın olması için seçilmiştir. Ama Vostok 5 Programı, Soyuz Programını daha iyi hale getirebilmek amacıyla iptal edilmiştir.

Jasmine Moghbeli

Orduda bir test pilotu olmasının yanı sıra, aynı zamanda bir NASA astronotu olan Jasmine Moghbeli, Ocak 2020 yılında eğitimlerini tamamlamış, şu ana kadar herhangi bir görevde yer almamıştır.

Jeanette J. Epps

2009 yılında NASA tarafından astronot adayı olarak seçilen Jeanette J. Epps, bütün eğitimleri başarıyla tamamlamış, keşif gezilerinde mürettebat ve görev kontrol arasında iletişimi sağlamak anlamına gelen CAPCOM rolünü üstlenmiştir.

Jessica Meir

2013 yılında astronot olarak seçilen fizyolog ve biyolog Jessica Meir, Keşif 61 ve Keşif 62 seferlerinde görev yaptı.

Kalpana Chawla

Kalpana Chawla, STS-87 ve STS-107 görevlerinde yer alarak uzayda 30 günden fazla süre bulundu. Misyon uzmanı olarak görev aldığı Columbia Uzay Mekiği görevine, uzay mekiğinin inişe 16 dakika kala düşmesi sonucu o ve diğer 6 mürettebatın da ölümüyle sonuçlanan kazada hayatını kaybetmiştir.

Karen Nyberg

İlk görevinde “Uzaydaki Ellinci Kadın” ünvanını kazanmış olan Karen Nyberg, kariyeri boyunca uzayda toplam 180 gün geçirmiştir.

Kathleen Rubins

Kathleen Rubins, içinde Jeanette J. Epps’in de bulunduğu 2009 yılında seçilen astronot adaylarından biridir. Toplam 12 saat 45 dakika süren 2 uzay yürüyüşü gerçekleştirmiştir ve katıldığı bütün deney, görev ve çalışmaların sonucunda uzayda toplam 300 gün geçirmiştir.

Kathryn C. Thornton

NASA deneyimleri meslektaşlarına göre daha fazla olan Kathryn C. Thornton, 4 kere uzaya yolculuk etmiştir. Bu 4 uçuşun sonunda 15 günden fazla uzayda kalmış, bu durumda dünyanın etrafını 256 kez turlamış, 6 milyon milin üzerinde yol kat etmiştir.

Kathryn D. Sullivan

1979 yılında astronot olan Kathryn D. Sullivan, NASA’da birçok projede yer almıştır. Uzayda 532 saatten fazla süre boyunca kalan Sullivan, STS-41G kapsamında dünyanın etrafını 132 kez, STS-31 kapsamında ise 76 kez dolaşmıştır.

Liu Yang

Çin ordu pilotu ve astronot olan Liu Yang, Shenzhou 9 görevinde mürettebat üyesi olarak görev yaptı. Görev 49 yıl önce “Uzaya Giden İlk Kadın” unvanına sahip olan Valentina Tereşkova’nın uzaya çıktığı günde başlatıldı. Bu görev ona “Uzaydaki İlk Çinli Kadın” ünvanını kazandırarak tarihe geçmesini sağladı.

Mae C. Jemison

Doktor ve mühendis olan Mae C. Jemison, STS-47 uçuşunda görev uzmanı olarak yer aldı. 7 günden fazla süren bu yolculuktan sonra Jemison “Uzaydaki İlk Siyahi Kadın” unvanını kazandı.

Marsha Ivins

2010 yılında emekliye ayrılan Marsha Ivins, emekli olana kadar beş farklı uzay görevine katılmıştır. Bunlar STS-32, STS-46, STS-62, STS-81, ve STS-98 uzay görevleridir. Bu 5 farklı görevde toplam 44 günden fazla uzayda zaman geçiren Ivins, birçok deneye de katkıda bulunmuştur.

Naoko Yamazaki

Mühendis ve JAXA astronotu olan Naoko Yamazaki, 2011 yılında emekli olmuştur. Chiaki Mukai’den sonra “Uzaydaki İkinci Japon Kadın Astronot” olmuştur. Aynı zamanda STS-131 onun uçuşundan sonra uzay mekiği tekrar kullanılmadığı için mekiği uçuran son astronot olarak da bilinir.

Nora Al Matrooshi

İlk Arap astronot olan Nora Al Matrooshi, Birleşik Arap Emirlikleri’nin astronot programındaki astronotlardan biridir. 28 yaşında olan Al Matrooshi, programa seçilmiş olmaktan çok mutlu olduğunu, bunun gelecekteki kızlar için ilham kaynağı olacağından söz ediyor.

Pamela Melroy

Uzay mekiği görevleri STS-92 ve STS-112’de pilotluk yapıp, STS-120’de komutan olarak görev yapan Pamela Melroy, STS-120’de ilk kez aynı anda yörüngede olan 2 kadın astronottan biridir. Kariyeri boyunca 38 günden fazla zamanını uzayda geçirmiştir.

Peggy Whitson

İlk uzay yolculuğunu 2002 yılında yapan Peggy Whitson, 2007 yılında yaptığı uzay yolculuğu ile “ISS’deki İlk Kadın Komutan” unvanına sahip olmuştur. 2017 yılında tekrar ISS’e yolculuk yapan Whitson, bu sefer 2. kez “ISS’deki İlk Kadın Komutan” olmuştur. Uzayda toplam 289 gün geçirerek rekor kırmıştır. Rekoru Christina Koch tarafından 328 gün ile tekrardan kırılmıştır.

Roberta Bondar

Kanadalı olan Roberta Bondar, Kanada’nın ilk kadın astronotu olması dışında uzaydaki ilk nörolog olma adına da sahiptir.

Sally Ride

Fizik bölümü mezunu Olan Sally Ride, Challenger uzay mekiği ile uzaya çıkarak “Amerika’nın Uzaya Giden İlk Kadın Astronotu” olmuştur. Pankreas kanseri sonucu 61 yaşında hayatını kaybetmiştir.

Samantha Cristoforetti

Samantha Cristoforetti, makine mühendisliği ve havacılık mezunu olan bir astronottur. İtalyan Hava Kuvvetleri’nde savaş pilotu iken Avrupa Uzay Ajansına başvurdu. 8000 başvuru arasından seçilen 6 kişilik grubun bir üyesi olan Cristoforetti ISS’e gitti ve orada gelecekte insanların uzayda yaşama ihtimaline karşı deneyler yürüttü. “Uzaya Giden Üçüncü Avrupalı Kadın” olması dışında insanlar tarafından “Uzayda Kahve Yapan İlk İnsan” olarak da tanınıyor.

Serena M. Auñón

2009 yılında NASA tarafından astronot olarak seçilen Serena M. Auñón, ilk uçuşunda ISS’de 197 gün boyunca uzayda kalmıştır. ISS’de kaldığı süre boyunca daha çok biyolojik konularda deneyler yapmıştır.

Shannon Lucid

1978 yılında NASA tarafından astronot adayı olarak seçilen Shannon Lucid, 1979 yılında astronot olmuştur. “The İncredible Shannon” yani “İnanılmaz Shannon” ismiyle de tanınır.

Shannon Walker

2004 yılında astronot olarak seçilen Shannon Walker, birçok göreve katılmıştır. 2010 yılında katıldığı uzun süreli görevde ISS’de toplam 168 gün geçirmiştir.

Stephanie Wilson

Uzayda 42 günden fazla kalmış olan Stephanie Wilson, ilk uçuşunu 2006 yılında gerçekleştirmiştir. Bu uçuş dışında 2 uçuş daha gerçekleştirerek toplam 3 kere uzaya çıkmıştır.

Sunita Williams

“En Çok Uzay Yürüyüşü Yapan Kadın” ünvanına sahip olan Sunita Williams 7 kere uzay yürüyüşü yapmıştır. Yaptığı uzay yürüyüşlerinin toplamda 50 saatten fazla sürmüştür. Bunlar dışında “Uzayda İlk Maraton Koşusu”nu yapma unvanı da kendisine aittir. Astronot olmadan önce Amerika Milli Donanmasında görev yapan Williams astronotluk kariyerine 1998 yılında başlamıştır. Bunlar dışında 2020 yılında internette bir kullanıcı tarafından görevden sonra yeryüzüne indiğinde Müslüman olduğu iddia edilmiş, ancak iddianın doğru olmadığı ortaya çıkmıştır.

Svetlana Savitskaya

Svetlana Savitskaya, Valentina Tereşkova’dan 19 yıl sonra uzaya giderek uzaya çıkan 2. kadın oldu. Bu yolculukta yaptığı 3 saatten fazla süren uzay yürüyüşü ile, “Uzay Yürüyüşü Yapan İlk Kadın” olarak tarihe adını yazdırdı. Uluslararası Kadınlar Günü’nde uzaya çıkması düşünülen grupla uzaya çıkma planı olsa da bu plan bazı teknik sebepler yüzünden iptal edilmiştir.

Tracy Caldwell Dyson

Kimyager olan Tracy Caldwell Dyson, 2007 yılında STS-118 uçuşunda görev uzmanı olarak yer aldı. 2010 yılında ISS’e gitti yaklaşık 5 ay boyunca orada kaldı. Uzay istasyonunda kaldığı süre zarfı boyunca Expedition 23 ve Expedition 24 görevlerinde çalıştı.

Valentina Tereşkova

Valentina Tereşkova, uzaya yolculuk yapan ilk kadındır. Vostok 6’nın mürettebatına katılabilmek için çok çalışıp programa katılmaya hak kazanmıştır. Tereşkova, Vostok 6 kalktıktan sonra bir şeylerin yolunda gitmediğini fark etmiştir. Aracın ayarları doğru yapılmadığı için uzay mekiği, dünyaya geri dönme manevrasını yapamayacaktır. Tereşkova bunu fark ettiği an dünyadaki ekiple iletişime geçmiştir ve uzay aracı dünyaya geri dönmeyi başarmıştır. Yaptıkları hatayı kabul etmek istemeyen yetkililer Valentina Tereşkova’nın gerçekleri söylemesini engellemişlerdir. Tereşkova ancak 30 yıl sonra olanları anlatabilmiştir.

Wally Funk

Şu anda 82 yaşında olan Wally Funk, hayatında birçok ilki gerçekleştirmiştir. Örnek vermek gerekirse bunlardan biri “İlk Kadın Hava Güvenliği Araştırmacısı” olabilir. Mercury 13 grubundan hayatta kalan 2 kişiden biri olan Funk, bu 13 kişi arasında uzaya çıkan tek kişi olma özelliğine sahiptir. 2021 yılında Jeff Bezos tarafından kurulan Blue Origin şirketinin yaptığı New Shepard uzay aracı ile Jeff Bezos, kardeşi Mark Bezos, Oliver Daemen ve kendisi uzaya kısa bir yolculuk yapmıştır. Araç dünya yörüngesinde bir süre dolaştıktan sonra dünyaya geri inmiştir. Bu yolculuğun ardından Funk “Uzaya Çıkan En Yaşlı İnsan” olmuştur.

Wang Yaping

Ordu pilotu ve astronot olan Wang Yaping, Shenzhou 9 görevinde aday olarak seçilmişti, ama onun yerine Liu Yang uzaya çıktı. 2013 yılında Shenzhou 10 göreviyle yolculuk yapan Wang “Uzayda Bulunan İkinci Çinli Kadın Astronot”tur. Vostok 6’nın uçuşunun ellinci yılında uzayda bulunan 2 kadından biridir.

Wendy B. Lawrence

Donanma kaptanı, helikopter pilotu ve mühendis olan Wendy B. Lawrence, STS-114’de, Kolombiya faciasından sonra uzaya giden ilk uzay mekiği, görev uzmanı olarak görev yaptı.

Yelena Serova

Kozmonot olmasının yanı sıra politikacı da olan Yelena Serova, sadece 1 kere uzaya çıkmıştır ama yaklaşık 1 yıl boyunca uzayda kalmıştır. Bu yolculuğun ardından emekliye ayrılmış ve politika ile ilgilenmeye başlamıştır.

Yi So-Yeon

Yi So-Yeon, Soyuz TMA-12 aracıyla uzaya giderek beraberinde birçok ilke imza atmıştır. “Uzaya Giden İlk Koreli” olmasının dışında “Uzaya Giden İkinci Asyalı Kadın” ünvanını kazanan Yi’nin bu uçuşu, Güney Kore’yi “Uzaya Kadın Astronot Gönderen 3. Ülke” konumuna getirmiştir.

NASA’yı Değiştiren 3 Kadın

Katherine Johnson, Dorothy Vaughan ve Mary Jackson, NASA tarihini büyük ölçüde değiştiren 3 kadındır. Üçü de ırkçılığın yüksek olduğu dönemde NASA’da siyahi çalışanlar olarak görev yapmışlardır. Katherine Johnson matematik konusunda üstün yetenekli iken, Dorothy Vaughan NASA’ya yeni gelen bilgisayarı kodlamayı kendi kendine öğrendi ve Mary Jackson o zamanlarda siyahi kadınların üniversiteye gitmesi konusunda olan kısıtlamanın kaldırılması amacıyla mahkemeye başvurup, davayı kazanmış ve mühendis olarak bir okulda okumaya başlamıştır. NASA’da yaptıkları büyük değişimlerden ikisi “siyahi ve beyaz” tuvalet algısını kaldırtmak ve iş esnasında kullanılan araç gereçlerin ten rengine göre ayrılmasını durdurmak oldu. Bu değişimler dışında yolculuğa çıkacak olan uzay mekiğinin hesaplarında çıkan teknik bir sorunun oluşmuş olabileceği ortaya çıktığında bu sorunu çözen kişi Katherine Johnson oldu. Bunun gibi daha birçok konuda bu 3 kadın NASA’ya yardımda bulundular.

İlk Kadın Astronot

Uzaya yolculuğu yapan ilk kadın astronot Rusya’dan Valentina Vladimirnova Tereşkova‘dır. 1963 yılında bu uzay yolculuğunu yapmıştır.

60 yıl önce başlayan bu uzay araştırmaları süresince toplam 566 kişi uzaya çıktı. Uzaya çıkan bu kişilerden yalnızca 65 kadın. Bunu yüzdelik olarak hesaplarsak yaklaşık olarak %11,5’a denk geliyor. Bunun yanında 1961 yılında ilk kez Yuri Gagarin’in uzaya gitmesinin ardından Valentina Tereşkova’nın uzaya gitmesi için aradan 2 yıl geçmesi gerekti. Döndükten sonra ise yetkililer kaynaklı yaşanan hatayı kamuoyuna sunmaması konusunda baskıya uğradı.

Bu yazıda bahsedilen kadın astronotlar/kozmonotlar/taykonotlar’ın hepsi herhangi bir ilke imza atmış durumdalar. İlk uzay aracı komutanı, ilk kadın astronot, en uzun süre uzayda kalan ilk kadın astronot vb. Ama gerek eğitim sisteminde, gerek sosyal hayatta bunların hiçbirinden bahsedilmiyor. Okul kitaplarında Yuri Gagarin ve Neil Armstrong’dan defalarca kez bahsedilirken, işlenilen konularda sürekli örnek olarak verilirken, çoğunlukla Sunita Williams, Kathryn D. Sullivan, Kathryn C. Thornton, ya da Yi So-Yeon’dan bahsedilmiyor.

Bu yazının yazım aşamasında yapılan kaynak taraması sonucu çoğunlukla herhangi bir ayrımcılık, yaşatılan zorluk vb. olayla karşılaşılmamıştır. Bu durum sonucunda, diğer astronot/kozmonot/taykonotların Valentina Tereşkova’nın yaşadığı olay gibi bir durumla karşılaşmış olması olasıdır.

NASA’yı Değiştiren 3 Kadın başlığı altında kısaca bahsedildiği gibi, kadınlar üzerinde kurulan baskı dışında, siyahi kadınların üzerinde dönem fark etmeksizin kurulan ekstra bir baskı söz konusudur.

Bu yazıda bahsedilen bireyler, mesleki/teknik zorlukların dışında toplumsal normların da üstesinden gelip başarılara imza atmışlardır. Genel toplumun ilkesi ise bu normları minimum seviyeye indirip zaten zor bir işin üstesinden gelen kişilerin önünde fazladan engel olmayı durdurmak olmalıdır.

Not: Bu konuyla ilgili olarak Uzay Yarışı Nedir? ABD ve SSCB Uzay Yarışı başlıklı yazımızı da inceleyebilirsiniz.