Birinci Balkan Savaşı Nedir? Nedenleri, Sonuçları ve Önemi

Bu yazımızda Birinci Balkan Savaşı nedenleri ve sonuçları nelerdir? 1. Balkan Savaşı hangi ülkeler arasında ne zaman yaşandı? Birinci Balkan Savaşı sonunda hangi antlaşmalar imzalandı? sorularını yanıtladık.

Birinci Balkan Savaşı, 7 Ekim 1912-30 Mayıs 1913’te Osmanlı Devleti ile Bulgaristan, Sırbistan, Yunanistan ve Karadağ arasındaki savaştır.

Birinci Balkan Savaşı Öncesi Durum

Öncelikle Balkanlar’daki etnik popülasyon nasıldır? sorusunu yanıtlayalım. Balkanlar’da 5 büyük etnik grup vardır. Bunlar Slavlar, Yunanlar, Türkmenler, Arnavutlar ve Rumenlerdir. Yunanlar Balkanlar’ın yerlileridirler ve Milattan Önce 3000 yılından beri Balkanlar ve çevresinde yaşamaktadırlar. Günümüzde Balkanlarda kendini Yunan olarak nitelendiren yaklaşık 12 milyon insan vardır ve bu insanların 10 milyonu günümüz Yunanistan sınırlarında yaşamaktadırlar. Dünya’da ise kendini Yunan olarak nitelendiren 16 milyon insan vardır.

Slavların bir kolu olan Güney Slavları ya da Yugoslavlar aslen Doğu Avrupa’dan (Rusya, Ukrayna, Belarus, Moldova) gelmektedirler. Hunların yarattığı Kavimler Göçü sıralarında Balkanlara yerleşmişlerdir. Sayıları yaklaşık 35 milyondur. Bu 35 milyonun yaklaşık 13 milyonunu Sırplar, 11 milyonunu Bulgarlar, 8 milyonunu Hırvatlar ve 3 milyonu Slovenlerden oluşmaktadır.

Balkan Türkmenleri ya da Balkan Türkleri’nin sayısı günümüzde yaklaşık 2 milyondur. 15. yüzyıl ile 19. yüzyıl arasında Balkanlara yerleştirilen Türk aileleri Fransız İhtilali’nin sebep olduğu milliyetçilik akımı yüzünden o bölgenin çoğunluk halkları tarafından zulüm gördüler ve birçoğu 20. yüzyılda Anadolu’ya göç ettiler ama Balkanlarda hala fazlaca Türk vardır.

Rumenler tuna nehirleri ve Karpat dağlarının etrafında yaşayan bir kavimdir. Dünya üzerinde 24 milyona yakın kendini Rumen diye nitelendiren insan vardır. Bu Rumenlerin 17 milyonu Romanya’da, Diğer 7 milyonu ise Moldova, Amerika, Rusya, Türkiye vs. diğer ülkelere dağılmıştır. Rumenler bir Latin halkıdır ve aslında İtalyan Yarımadasından gelmelerdir. Kavimler Göçü sonrası Eflak ve Boğdan çevresine yerleşmişlerdir.

Arnavutlar Balkanlara aslen Kafkasya’dan gelmişlerdir. Dünya üzerinde yaklaşık 4 Milyon Arnavut olduğu tahmin edilmektedir. Bu 4 milyonun 3 milyona yakın bir miktarı Arnavutluk’ta, 500.000 civarı Kosova’da ve geri kalanı da Türkiye, Sırbistan, ABD, Yunanistan gibi çeşitli ülkelere dağılmış bulunmaktadır. Diğer Balkan devletlerinin aksine Arnavutların çoğu (%88’i) Müslümandır. Aynı zaman da Bektaşi mezhebinin merkezi Arnavutluk’un başkenti Tiran’dadır.

Birinci Balkan Savaşı Nedenleri

1. Balkan Savaşı’nın başlıca üç nedeni vardır. Bunlar; Fransız İhtilali sırasında ortaya çıkan milliyetçilik akımı, Rus Çarlığı’nın Balkanlardaki Slav Halkları üzerindeki Pan-Slavist etki ve dış global güçlerin Osmanlı’yı zayıflatmak için Balkan Devletlerini kışkırtmasıdır. Fransız İhtilali sonrası çıkan milliyetçilik akımı nüfusu etnik ve kültürel açıdan karışık olan Balkanları kültürel savaşlara itmiştir. Yunanlar, Sırplar, Rumenler, Bulgarlar, Arnavutlar vs. Balkan halkları tek tek Osmanlı İmparatorluğuna karşı bağımsızlık için isyanlar başlatmışlardır. Bu isyanların başarılı olmasıyla da Osmanlı İmparatorluğu’nun Balkanlardaki gücü azalmıştır. O sıralarda Rusya Balkanlar’da Pan-Slavizm ideolojisini uyguluyordu ve o bölge içindeki Slav halklarını etkisi altına almıştı. Rusya’nın silah ve ekipman yardımlarıyla Sırbistan, Bulgaristan, Karadağ gibi Slav ülkeleri ve Yunanistan, Romanya gibi Ortodoks Hristiyan ülkeler bağımsızlıklarını kazanmışlardır. Rusya’nın bu stratejisine Böl-Parçala-Yönet de denmektedir. Rusya’nın yanı sıra İngiltere, Fransa, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu gibi diğer global güçler de Osmanlı’nın Balkan topraklarındaki halklara hem silah ve ekipman desteği yaparak hem de onları kışkırtarak Osmanlı’nın gücünü azaltmışlardır.

Birinci Balkan Savaşı Tarafları

Birinci Balkan Savaşı hangi ülkeler arasında ne zaman yaşandı? sorusunu yanıtlayalım. 1. Balkan Savaşı Sırbistan, Yunanistan, Bulgaristan ve Karadağ’ın kurduğu Balkan Birliğine karşı Osmanlı İmparatorluğu savaşmıştır. 1.Balkan Savaşı 8 Ekim 1912’den 30 Mayıs 1913’e kadar sürmüştür. Savaş başladığında, Balkanlarda Osmanlı’nın yaklaşık toplamda 12.000 subay, 325.000 er, 50.000 süvari, 2400 top ve 400 adet makineli tüfeği olmaktaydı. Osmanlı ordusu Balkanlarda 3 farklı tümene bölünmüştü ve bu 3 tümen farklı cephelerde savaşmıştır. Buna karşılık olarak Sırp ve Karadağlı askerler Sancak eyalet sınırına, Bulgarlar ve Sırp askerleri Kuzey Makedonya ve Trakya sınırına askerlerini dizmişti ve bu 3 devletin toplam askeri gücü 500.000 ve 26.000 garnizon eri olmaktaydı. Bu iki cephenin yanında güneyde Osmanlı ordusu 115.000 kişilik bir ordu gücü ile 95.00’lik Yunan ordusuna karşı savaşıyordu.

Yunanistan’ın hayali Yanya, İşkodra, Epir, Makedonya, Durres, Lezhe ve Tirana’yı alabilmekti. 18 Ekim 1913’te üç Slav ülkesi Sırbistan, Bulgaristan ve Karadağ Osmanlıyla ateşkes imzaladı ve ateşkesin şartları dolayısıyla Arnavutluk bağımsızlığını kazandı. Bu tarihten sonra Yunan ordusu sayıca üstün Osmanlı ordusuna karşı yenik düşmeye başladı ve Balkan liginden yardım istedi. Sırbistan küçük askeri birliklerle birlikte Yunanistan’a komutanlarını gönderirken Bulgaristan ise Batı Trakya’nın Bulgaristan’a bırakılması şartıyla ordusunun büyük bir kısmını Yunanistan’a destek olarak gönderdi ve bu takviyelerin yardımıyla Yunanistan Osmanlı ordusunu mağlubiyete uğratmayı başardı. Savaş 30 Mayıs 1913’te Londra Anlaşması ile sona geldi.

Birinci Balkan Savaşı Komutanları

Osmanlı Devleti
• Nazım Paşa
• Zeki Paşa
• Esad Paşa
• Abdullah Paşa
• Ali Rıza Paşa
• Hasan Tahsin Paşa

Bulgaristan
• Mihail Savov
• Ivan Fichev
• Vasil Kutinçev
• Nikola Ivanov
• Radko Dimitriev
• Georgi Todorov

Sırbistan
• Radomir Putnik
• Petar Bojović
• Stepa Stepanović
• Božidar Janković

Yunanistan
• Prens Konstantin,
• Panagiotis Danglis
• Pavlos Kountouriotis

Karadağ
• I. Nikola
• Prens Danilo Petrović
• Mitar Martinović
• Janko Vukotić

Birinci Balkan Savaşı Sonuçları

1. Balkan Savaşı’nın sonuçları olarak Arnavutluk’un bağımsızlık kazanması, Yunanların bazı Ege Adaları ile beraber Epir, Yanya ve Selanik’i ele geçirmesi, Sırpların Kosova civarını ele geçirmesi ve Bulgarların Batı Trakya, Kuzey Makedonya, Niş, Alexandriapolis ve Edirne’yi ele geçirmesi gösterilebilir. Bu savaş sonunda Bulgarlar İstanbul’a kadar dayanmıştır. Savaşın sonunda sınırlara bakıldığında Bulgarların diğer ülkelerden daha fazla toprak ele geçirdiğini gören Sırplar, Yunanlar ve Rumenler bu savaş bittikten 1 yıl sonra Bulgaristan’ın çok fazla toprak ele geçirdiğini öne sürüp Bulgaristan’a savaş ilan ettiler. Bunu fırsat olarak gören Osmanlı İmparatorluğu da Bulgarlara karşı savaşa katılmışlardır ve Bulgarlar 1.Balkan Savaşında aldığı toprakların yarısından fazlasını diğer Balkan ülkelerine ve Osmanlı İmparatorluğuna bıraktı.

Londra Antlaşması Hakkında Bilgi

Birinci Balkan Savaşı savaş sonunda hangi antlaşmalar imzalandı? sorusunu yanıtlayalım. 1. Balkan Savaşı sonrası Londra Antlaşması imzalanmıştır. Anlaşma şartları şöyledir.

• Osmanlı İmparatorluğu Midye-Enez hattına çekilecek.
• Midye-Enez hattı Osmanlı İmparatorluğu ile Bulgaristan arasında sınır olacak
• Dedeağaç, Kavala ve Batı Trakya Bulgaristan’a bırakılacak
• Selanik, Güney Makedonya ve Girit Yunanistan’a bırakılacak
• Orta ve Kuzey Makedonya Sırbistan’a bırakılacak.
• Osmanlı Ege Adaları üzerlerindeki hâkimiyetine son verecek.
• Antlaşma imzalandıktan sonra taraflar arasında kalıcı bir dostluk ve barış oluşturulacaktır.
• Savaş esirleri ülkelerine iade edilecektir.

Birinci Balkan Savaşı Önemi

1. Balkan Savaşı’nın 2. Balkan Savaşı üzerine etkisi nelerdir? sorusunu yanıtlayalım. Bütün devletler Birinci Balkan Savaşından sonra oluşan sınırlardan hoşnutsuzlardı. Devletler bu toprak paylaşımının doğru olmadığını ve Bulgaristan’ın hak ettiğinden daha fazla toprak ele geçirdiğini düşünüyorlardı. Ayrıca Osmanlı Devleti de kaybettiği toprakları yeniden bünyesine katmak istiyordu. Romanya da bu ortamdan yararlanıp Bulgaristan’dan bir parça toprak almak istiyordu. Bu savaş sonucu Avrupa’da sınırlar değişti. Sırbistan Kuzey Makedonya’yı, Yunanistan Batı Trakya, Kardzhali ve Alexandriapolis’i, Osmanlı İmparatorluğu ise Edirne, Kırklareli ve Kırkkilise’yi ele geçirdi.

Özetle bu savaş sonucunda Bulgaristan en karlı ülke çıkmıştır ama bu karlı durum ikinci dünya savaşında tersine dönmüştür. Bulgaristan’ın eski Balkan ligi dostları olan Karadağ, Sırbistan ve Yunanistan, Romanya ve Osmanlı İmparatorluğu ile 5 cephe savaşma durumuna düşmüştür. Bu savaş 2. Balkan Savaşıdır.

Not: Bu konuyla ilgili olarak İkinci Balkan Savaşı Nedir? Nedenleri, Sonuçları ve Önemi başlıklı yazımızı da inceleyebilirsiniz.