Bilim Devrimi (Tarih Konu Anlatımı)

Bu yazımızda tarih dersi konu anlatımları kapsamında 11. sınıf tarih dersinin 2. ünitesi olan Değişim Çağında Avrupa ve Osmanlı ünitesinin 1. konusunun devamı olan Bilim Devrimi konusuna yer verdik. Bilim Devrimi konusunu “Avrupa düşüncesinde meydana gelen değişimleri ve bunların etkilerini analiz eder.” kazanımı çerçevesinde anlattık.

Bilim Devrimi

Ders: Tarih 11

Ünite: Değişim Çağında Avrupa ve Osmanlı

Konu: Bilim Devrimi

Kazanım: Avrupa düşüncesinde meydana gelen değişimleri ve bunların etkilerini analiz eder.

Bilim Devrimi konusunda Rönesansla birlikte ortaya çıkan Bilim Devrimi nedir? Rasyonalizm nedir? Akıl çağı ne demektir? Galileo, Kepler, Copernicus ve Newton kimdir? Eserleri ve fikirleri nelerdir? İnsanlık, yaşamı bilimin kurallarıyla anlayabilir mi? sorularını yanıtladık.

Bilim Devrimi Nedir?

Rönesans’la birlikte ortaya çıkan Bilim Devrimi nedir? sorusunu yanıtlayalım. Rönesans hareketine öncülük eden diğer bir felsefede akılcılığa, diğer bir değişle rasyonalizme, Rönesans’la birlikte ortaya çıkan Bilim Devrimi denir. Bilim Devrimi modern bilimin temelini atmış; fizik, biyoloji, kimya, matematik, tıp ve astronomideki düşünce devrimlerinin tamamını kapsamıştır. Bilim Devrimi’nin etkileri hale devam etmektedir. Başlangıç noktası ise 1543’te yayımlanan Nicolaus Copernicus’un “De revolutionibus orbium coelestium” adlı yapıtı ve Andreas Vesalius tarafından yazılan “De humani corporis fabrica” eseri olarak kabul edilmiştir. Nicolaus Copernicus “De revolutionibus orbium coelestium” eserinde dönemde kabul edilen Dünya merkezli modele karşı durmuş, Güneş merkezli sistemi göz önüne çıkarmıştır. Bunun yanında “De humani corporis fabrica” isimli resimli kitabında Andreas Vesalius modern tıbbi konuları özellikle anatomik tedavileri anlatmış, kitabın modern anatomik tedavinin ilki sayılmasını sağlamıştır.

Rasyonalizm Nedir?

Rasyonalizm; akılcılık ve ulusçuluk gibi birçok şekilde ifade edilebilmektedir. Felsefi bir görüş olan rasyonalizm bilginin doğruluğunu nasıl temellendirilebileceği gösterir. Rasyonalizme göre bilginin doğruluğu deneyim ve duyum yerine düşünce ve zihin ile temellendirilmelidir. Rasyonalizme göre evrensel, kesin ve doğru bilgiye ulaşmanın tek yolu aklın ve tümdengelim yöntemlerin kullanılmasıdır. Bilgilerinin deneylerle değil, deneylerin ötesindeki yöntemlerle elde edilebileceği fikrini savunur. Bu nedenle de rasyonalizm deneyciliğin tam zıddı olarak ifade edilebilir. Batı’da rasyonalizm, ünlü İyonyalı matematikçi ve filozof Pisagor’u savunlar diğer bir değişle Pisagorcular, Elealılar ve Platon ile başlamıştır.

Akıl Çağı Ne Demektir?

Filozoflar Reform ve Rönesans’ın ortaya attığı fikirlerden beslenerek kanunlar ve kurallar ortaya koymuştur. Ayrıca dönemde pozitif bilime de önem verilmeye başlanmasıyla dünyada neler olduğunu anlamaya çalışmışlardır. Bu düşünce ortamında ortaya çıkan yaşamın ancak bilim kuralları ile anlaşılabilecek olması fikri ile ise bilimde birçok değişim ortaya çıkmıştır. Böylelikle bilim ön plana çıkmış, dönem Akıl Çağı olarak adlandırılmıştır. Akıl Çağı’nda Avrupa’da çalışmalar yapan Kepler (Keplır), Galileo (Galile), Newton (Nivtın) ve Copernicus (Kopernik) gibi bilim insanları sayesinde ise bu dönemde, Bilim Devrimi gerçekleşmiştir.

İnsanlık, Yaşamı Bilimin Kurallarıyla Anlayabilir mi?

Akıl Çağı’nın Avrupa’nın en parlak dönemlerinden olduğunu ve bu dönemin bilimin ön plana çıktığı göz önünde bulundurulunca yaşamın bilimin kurallarıyla anlaşılabilir olduğu yargısına ulaşmak mümkündür. Bu yargının Avrupa’yı aydınlatan ve günümüzde olduğu haline yani ekonomik açıdan güçlü, refah seviyesi yüksek, kişi başına düşen paranın fazla olduğu vb. bir yer haline getirmesi de yargının doğruluğunu destekler niteliktedir. Yargının günümüzde de sürdüğünün göstergesi ise Amerika, Çin, Japonya gibi teknolojik alet üretiminde başta gelen ülkelerin dünyada büyük bir güç temsil etmeleridir.

Avrupa’da Bilim Devrimini Gerçekleştiren Bilim İnsanları

Avrupa’da Bilim Devrimi’ni gerçekleştiren bazı bilim insanları vardır. Galileo, Kepler, Copernicus ve Newton kimdir? Eserleri ve fikirleri nelerdir? sorusunu yanıtlayalım.

Galileo Galilei Kimdir?

Galileo Galilei 15 Şubat 1564 ve 8 Ocak 1642 arasında çoğunlukla İtalya’da yaşamış ve yaptığı çalışmalarla İtalyan fizikçi, mühendis, matematikçi, astronom ve filozof olarak anılmıştır. Rönesans döneminde yaşayan Galileo’ya bilime sunduğu büyük kaynakların sonucu olarak “modern fiziğin babası”, “bilimin babası” ve “gözlemsel astronominin babası” isimleri laik görülmüştür. Galileo’nun çalışmalarının en yoğun olduğu alansa astronomi olmuştur. Galileo’nun uyduları adı verilen Jüpiter’in en büyük dört uydusunun keşfetmesi, güneş lekelerinin gözlemlemesi ve analiz etmesi, Venüs’ün evrelerinin teleskobik olarak kanıtlaması bu alanda yaptığı işlerden sadece birkaçıdır. Bütün bu çalışmalarının yanındaysa günümde hatırlanmasının asıl sebebi aldığı cezalara rağmen o dönemde savunulan dünyanın düz olduğu ve merkezde bulunduğuna karşı çıkması olmuştur. Galileo bu fikirler karşıt olarak Dünya’nın şeklinin küresel olduğunu ve Güneş’in sistemin merkezinde olduğunu savunmuştur.

Galileo’nun Eserleri

1. La Balancitta (Küçük Denge) (1586)
2. De Motu Locali (Hareket Üzerine) (1590)
3. Sidereus Nuncius (Yıldız Habercisi) (1610)
4. Discorso Interno alle Cose Che Stanno in I’Acgua (Suda Yüzen Nesneler Üzerine Söylev)
5. Istroria e Demostrazioni Intorno alle Macchie Solari (Güneş Lekelerinin Tarihi ve Kanıtları) (1613)
6. Il Saggiatore (Ayarcı) (1623)
7. Dialogo Sopra i due Massimi Sistemi del Mondo (İki Büyük Dünya Sistemi Üzerine Diyalog) (1632)
8. Discorsi e Dimostrazioni Matematiche Interno a due Nuoue Science (Mekanikle İlgili İki Yeni Bilim Üzerine Söylevler ve Matematiksel Kanıtlar) (1638)

Johannes Kepler Kimdir?

Johannes Kepler doğum tarihi 27 Aralık 1571, ölüm tarihi 15 Kasım 1630 olan Alman matematikçi, gökbilimci ve astrolog olarak anılmıştır. Kepler, 17. yüzyılda çeşitli bilim insanları tarafından ortaya konulan “Harmonik Mundi”, “Astronoma Nova” ve “Kopernik Astronomi Özeti” gibi çalışmalardan yararlanmış; daha sonrasında ise kendi fikrini oluşturduğu “Kepler’in gezegensel hareket yasaları” ile anlatmıştır. Çalışmalarıyla da kendisinden sonra gelecek Isaac Newton’un evrensel yerçekimi kuvveti teorisine ön ayak oluşturmuştur. Kariyerine Graz, Avusturya’da bir papaz okulunda matematik öğretmenliği ile başlayan Kepler, sonrasında imparatorluk memuru olarak çalışmasını sağlayan “imparatorluk matematikçi” unvanını almıştır. Kariyerinin yanında ise optik bilimi ile uğraşmış kırıcı teleskopu geliştirerek “Kepler-tipi teleskop” ismiyle anılmasını sağlamış, isminin aynı dönemde yaşadıkları ünlü astronom Galileo Galilei’nin teleskobik icadında ismini göz önüne sermiştir.

Kepler’in Eserleri

1. Mysterium cosmographicum (Kozmosun Kutsal Gizemi) (1596)
2. Astronomi Nova (Yeni Astronomi) (1609)
3. Epitome astronomiae Copernicanae (Kopernik Astronomisinin Öne Çıkan Kitabı) (1618-1621’den üç bölüm halinde yayınlandı)
4. Harmonice Mundi (Dünyaların Armonisi) (1619)
5. Mysterium cosmographicum (Kozmosun Kutsal Gizemi) 2. Baskı (1621)
6. Tabulae Rudolphinae (Rudolphine Masaları) (1627)
7. Somnium (Rüya) (1634)

Nikolas Copernicus Kimdir?

Nikolas Copernicus ya da asıl ismi ile Niklas Koppernigk, ; 19 Şubat 1473’te Toruń’da doğmuş, 24 Mayıs 1543’te Frombork’ta ölmüştür. Copernicus piskopos danışmanı ve matematik, astronomi ve harita bilimi ile uğraşan amatör bir bilim insanıdır. Copernicus, “De revolutionibus orbium coelestium” adlı başyapıtında Güneş’in merkezde olduğu Güneş Sistemi’ni yani günmerkezlilik yasasını savunmuştur. Ölümünden hemen sonar yayımlanan kitap ise ” Copernicus Günmerkezliliği” modelini ortaya çıkarmış, astronomide bir başlangıç noktası özelliği göstererek bilim tarihinde önemli bir değişimi beraberinde getirmiştir.

Copernicus’un Eserleri

De revolutionibus orbium coelestium (Göksel Kürelerin Devinimleri Üzerine) (1543)

Isaac Newton Kimdir?

Isaac Newton 4 Ocak 1643 ve 31 Mart 1727 tarihleri arasında yaşamını sürdürmüştür. Newton; İngiliz mucit, matematikçi, astronom, fizikçi, filozof ve ilahiyatçı olarak anılmıştır. Bıraktığı eserlerle de ününü günümüze kadar taşımayı başarmıştır. Günümüz de her ne kadar kafasına elma düştüğü ve yerçekimini bulduğu hikayesi ile bilinse de Newton birçok şeyi ortaya çıkarmıştır. Newton “Philosophiæ Naturalis Principia Mathematica” klasik mekaniğin temelini meydana getirmiş, ileride yapılacak icatlar için önemli bir yardım sağlamıştır. Bu eserde Newton, günümüzdeki otomotiv sanayi, astronomi gibi birçok önemli alanda kullanılan koymuştur. Bu kanunlar evrensel kütle çekimini ve hareketin üç kanunu olmuştur. Newton nesnelerin yeryüzünde ve gökyüzünde aynı yasaları takip ettiklerini göstererek de Kepler’in gezegen hareketleri kanununa dayanak sağlamıştır. Yazdığı kanunların yanında Newton aynı zamanda beyaz ışığın bir prizmaya tutulduğunda farklı renklerden bir tayf yapması gözlemi sonucu bir renk kuramı oluşturmuş, ilk yansıtmalı teleskobu geliştirmiştir.

Newton’un Eserleri

1. Method
2. De Motu Corporum in Gyrum (1684)
3. Philosophiae Naturalis Principia Mathematica (Doğa Felsefesinin Matematiksel İlkeleri) (1687)
4. Opticks (1704)
5. Arithmetica Universalis (Evrensel Aritmetik) (1707)
6. The System of the World, Optical Lectures, The Chronology of Ancient Kingdoms, (Amended) and De mundi systemate (1728)
7. Observations Prophecies Of Daniel and Apocalypse of St. John (1733)
8. An Historical Account of Two Notable Corruptions of Scripture(1754)

---

2. Ünitenin Tüm Konuları: Değişim Çağında Avrupa ve Osmanlı ünitesinin tüm konularını aşağıdaki başlıklarda inceleyebilirsiniz.