12 Hayvanlı Türk Takvimi Nedir? Özellikleri ve Kullanımı

Bu yazımızda 12 Hayvanlı Türk Takvimi nedir? Nasıl ortaya çıkmıştır? 12 Hayvanlı Türk Takvimi günler, aylar ve yıllar nelerdir? Takvimin başlangıcı hangi gündür? 12 Hayvanlı Türk Takvim miladi takvime nasıl çevrilir? 2020 yılının 12 Hayvanlı Türk Takvimde karşılığı nedir? 12 Hayvanlı Türk Takvimi günümüzde hangi ülkeler nasıl kullanmaktadır? sorularını yanıtladık. Ayrıca 12 Hayvanlı Türk Takvim hakkında genel bilgi vererek bu takvimin özelliklerini açıkladık. 12 Hayvanlı Türk Takviminde yılların özelliklerini de inceledik.

12 Hayvanlı Türk Takvimi Nedir?

Yapılan bir araştırmaya göre, Asya’da kullanılan 12 Hayvanlı takvimini Çinlilerin Türklerden aldığını bularak “12 Hayvanlı Türk Takvimi” adını koymuştur. Bu takvim sisteminin kullanıcıları da 12 yılın 5 katı olan 60 yıllık devreleri kadar bolmuş. Gök Türkler, Uygur Türkleri, Tuna-Bulgar Türkleri, İtil Bulgar Türkleri ve daha önceleri de büyük ihtimalle Hun Türkleri tarafından kullanılmıştır. Türkler arasında o kadar yaygın kullanılan bir sistem olmuştur ki; Gök Türk yazıtları, Uygur hukuk belge ve kitapları, Tuna Bulgarları’nın yazıtları, Bulgar Hakanları Listesi, hatta Manas Destanı’ndaki bazı olaylar bile bu takvimle tarihlendirilmiştir.

12 Hayvanlı Türk Takvimi Özellikleri Nelerdir?

12 Hayvanlı Türk Takvimi hakkında genel bilgi vererek bu takvimin özelliklerini açıklayalım. 12 Hayvanlı Türk Takvimi’nin ilk kullanım tarihi kesin olarak bilinmemektedir. Bazı tarihçiler İskitler’den beri kullanıldığını düşünmektedir. Orhun Anıtları’nda bu takvimin kullanıldığına dair izlere rastlanmaktadır.

Türk Takvimi “Çağ” adı verilen 12 bölümden oluşur. Bir çağ iki saat, yani bir gün 24 saattir. 21 Mart, gece-gündüz eşitliği yaşandığı gün, yılbaşı olarak kabul edilmiştir. 12 yıllık periyotlarla başa dönen 12 farklı hayvan adı ile anılmaktadır.

Atlı göçebe şeklinde hayatlarını sürdüren Türkler, yaşamlarını bir düzene koyma ihtiyacı duymuşlardır. Eski dönemlerden beri bozkırlarda hasat zamanını çok iyi belirlemeye gereksinim duymuşlardır. Böylece “geçmiş – şimdi- gelecek” bilgisi yoluyla zamanı bir sisteme oturtmaya çalışmışlardır.

Atalarımızdan bize bir miras olarak kalan zamanı ölçmek için kullandığımız ölçütlerin hepsinin temelinde gök cisimleri ve/veya göksel olaylar bulunur. Öte yandan, yıldızlara bakarak bilinmeyenden haber verdiği düşünülen şaman, büyücü gibi kişilerin işlerinden biri yıldızların konumuna bakarak; ot biçme, ekinleri biçme, tohumlama, tarlayı çapalama gibi tarımsal ve koyunları çiftleştirme gibi olayların zamanının geldiğini insanlara haber vermektir. Bu şekilde ilk kez ilkel bir takvim sistemi kurulmuştur.

12 Hayvanlı Türk Takvimi Nasıl Ortaya Çıkmıştır?

Tüm takvimler gibi 12 Hayvanlı Türk Takvimi de zamanı bilme ve doğru kullanma ihtiyacından ortaya çıkmıştır. Her ne kadar bu takvim kullanılmaya başlandığında daha insanlar daha ilkel olsa ve göçebeler halinde yaşasa da; tarım ve hayvancılıkta, savaş tarihlerinin belirlenmesinde, göç edecekleri zamanların ayarlanmasında, diğer topluluklarla olan ilişkilerinde, dinsel ritüellerde ve sosyal ilişkilerde zamanı bilmeye ve daha sistemli bir bütün olarak ele almaya ihtiyaç duymuşlardır. Bu da dünyanın birçok yerinde gök cisimlerinin hareketlerinden ya da mevsimlerden yararlanılarak hazırlanan takvimleri ortaya çıkarmıştır. Türkler çok eski zamanlardan beri gök cisimleri hakkında araştırma ve gözlem yaptıkları için yazılı tarihin başlamasından önce bu 12 Hayvanlı Türk Takvimi’ni bulmuşlardır.

12 Hayvanlı Türk Takvimi tarihte ilk kez Güneş yılını esas alan ve her yıla bir hayvan isminin verildiği bir takvimdir. Her 12 yılın sonunda tekrar aynı hayvan yılına geri dönülmektedir. Her yılın isimlerini aldıkları hayvanlara göre farklı özellikleri vardır. Örneğin öküz yılında çok fazla savaş olacağına dair bir inanç vardır. Kişilerin doğdukları hayvan yılının karakterlerini etkilediği düşünülmektedir.

12 Hayvanlı Türk Takvimi’nde Günler, Aylar ve Yıllar

12 Hayvanlı Türk Takvimi’nde günler, aylar ve yıllar nelerdir? Takvimin başlangıcı hangi gündür?sorularını yanıtlayalım. 12 Hayvanlı Türk Takvimi Güneş yılını baz alarak oluşturulmuştur. Bir gün Miladi takvimdeki gibi 24 saat olarak belirlenmiştir. Bu takvimde hafta kavramı kullanılmaz. Bir yıl 354 ile 384 gün aralığında olmaktadır. Aylar Ay’ın hilal şeklini almasına göre oluşur. Bir ay 29 veya 30 günden oluşmaktadır.

12 Hayvanlı Türk Takvimi milattan önce 2367 yılında başlar. Çünkü Orkun kitabelerinde Kültigin’in ve Bilge Kağan’ın ne zaman vefat ettikleri yazılıdır. Kültigin 27 Şubat 731’de vefat etmiştir. Bu Koyun yılının 17. Günüdür.

Yılların isimleri sırasıyla “sıçan, öküz, pars, tavşan, balık, yılan, kısrak, koyun, maymun, tavuk, köpek, domuz” şeklindedir. Domuz yılından sonra baştan fare yılına dönülmektedir. Her yılın kendine özgü özellikleri vardır.

Takvimdeki ayların da özel adları vardır. Adları sırasıyla ‘’ Aram Ay, İkindi Ay, Üçüncü Ay, Törtinç Ay, Beşinç Ay, Altınç Ay, Yitinç Ay, Sekizinç Ay, Tokusınç Ay, Onınç Ay, Bir Yiğirminç Ay, Çakşaput Ay’’dır.

Bu takvime göre günler 12 bölüme ayrılır ve o kısımlara çağ adı verilir. Her çağ 2 saatten oluşmaktadır. Her çağların adları sırasıyla hayvan yıllarının adlarını taşır.

12 Hayvanlı Türk Takvimi’nde Yılların Özellikleri

Sıçan Yılı: Bu yılda doğanlar hareketli insanlardır. Konuşmalarıyla ilgiyi üzerlerine çekerler. Sezgileri çok güçlüdür. Çok uzakta olan bir olaydan bile haberdar olurlar. Kendilerinden büyük işlere girmeyi deneyerek yeteneklerini sınamaktan hoşlanırlar. Uykuyu çok severler. Onlardan iyi dost olacağına inanılır.

Sığır Yılı: Bu yılda doğan insanların kibar olduklarına inanılır. Akıllı insanlardır ve yalnız kalmayı severler. Bu yılda doğan insanların çoğu kalabalık ortamlarda bulunmaktan hoşlanmaz. Hasta olsalar bile dayanıklı oldukları için uzun yaşarlar.

Pars Yılı: Bu yılda doğanların sıcak kanlı olduğuna inanılır. Kuvvetli ve asker olmaya uygun kişilerdir. Biraz kavgacı bir yapıya sahip olurlar. Bu yılda doğan insanlar inatçı bir yapıya sahiptirler ve istediğini ne olursa olsun yaparlar. Yaptıkları şeyin sonuçlarını çok fazla düşünmedikleri için de genellikle seçimlerinden pişman olurlar.

Tavşan Yılı: Bu yılda doğanların sezgilerinin güçlü olduğu söylenir. Çok merhametli insanlardır. Hayvanlarının tavşan olmasından gelen bir korkaklıkları vardır ve kavga etmekten kaçınırlar. Büyük işlerden uzak dururlar ve bu yüzden orta düzeyde bir hayat yaşarlar. İçlerinden çok zengin ya da çok fakir insanlar çıkmaz.

Balık Yılı: Kuvvetli insanlar olduklarına inanılır. Bu yılda doğanlar mal açısından zengin olurlar. Uzun ömürlüdürler. Başkalarının işine karışmayı sevmezler.

Yılan Yılı: Bahtlı ve güçlü olduklarına inanılır. İhanet etme özellikleri yüzünden çok hoş görülmezler. Çevrelerindeki insanlar onlardan korktukları için saygı gösterirler. Bu insanlar suç olarak görülen şeyleri yapmaktan zevk alırlar ve yakalandıkları durumlarda kolaylıkla kurtulabilecek beceriye sahiptirler.

At Yılı: Bu yılda doğanların da güçlü insanlar olduklarına inanılır. Çok hareketlidirler. İşlerini çok çabuk bitirirler. Diğer insanlarla iletişimleri güçlüdür. Pahalı giysilerden hoşlanmalarıyla dikkat çekerler.

Koyun Yılı: Bu yılda doğan insanların en güçlü yaşadıkları duygunun sevgi olduğu söylenir. Sezgileri çok güçlüdür. Yalnızlığı sevmezler. Kendilerini övmeyi ve diğer insanların onları övmesini severler. Bir konuda kesin karar vermeden harekete geçmezler. Dürüst inanlardır ve iyi özellikleriyle dikkatleri üstlerine çekerler.

Maymun Yılı: Bu yılda doğan insanların eğlenceli insanlar olduklarına inanılır. Kurnaz ve zeki insanlardır. Çabuk sinirlenirler. İleri görüşlülerdir.

Tavuk Yılı: Bu yılda doğanlar becerilerini göstermek için karşı cinse karşı ustaca tuzaklar kurarlar. Para harcamaktan hoşlanmazlar. Kanun ve kuralların olmasından rahatlık duyarlar.

Köpek Yılı: Bu senede doğan insanların sezgilerinin çok kuvvetli olduğuna inanılır. İhtiyatlı insanlardır. Hafızaları çok kuvvetlidir. Çevrelerine tenkitçi bir gözle yaklaşırlar. Kendilerinden emimlerdir ve dostları için her şeyi yaparlar. Biraz pasaklı olmalarıyla bilinirler.

Domuz Yılı: Bu senede doğan insanların övünmeyi sevdiği düşünülür. Sessizlikten ve temizlikten keyif alırlar. Rahatı severler. Kötü işlerden korkarlar ve bu işleri engellemeye çalışırlar. Kadınları edeplidir.

12 Hayvanlı Türk Takvimi Miladi Takvime Nasıl Çevrilir?

12 Hayvanlı Türk Takvimi Miladi takvime nasıl çevrilir? 2020 yılının 12 Hayvanlı Türk Takvimi’nde karşılığı nedir? sorularını yanıtlayalım. Miladi takvime göre bulunduğumuz yıla dokuz ekleyip bu sayıyı on ikiye böldüğümüzde bölme işleminin kalanı 1 ise Sıçan Yılı, 2 ise Öküz Yılı, 3 ise Pars Yılı, 4 ise Tavşan Yılı, 5 ise Balık Yılı, 6 ise Yılan Yılı, 7 ise At Yılı, 8 ise Koyun Yılı, 9 ise Maymun Yılı, 10 ise Tavuk Yılı, 11 ise Köpek Yılı ve kalan 0 ise Domuz Yılı’dır. Bu yönteme göre 2020 sayısına 9 eklediğimizde 2029 olur. 2029’u 12’ye bölersek kalan 1 olacağı için 2020 Sıçan Yılı’na tekabül etmektedir.

12 Hayvanlı Türk Takvimi’nin Kullanıldığı Ülkeler

12 Hayvanlı Türk Takvimi’ni günümüzde hangi ülkeler nasıl kullanmaktadır? sorusunu yanıtlayalım. Günümüzde 12 Hayvanlı Türk Takvimi’ni resmi bir şekilde kullanan 5 ülke bulunmaktadır. Bunlar Çin, Kamboçya, Vietnam, Moğolistan ve Tayland’dır.

Çin’in kullandığı sisteme göre 10000 yıllık takvim çoktan hazır bulunmaktadır. Bu takvim M.Ö 2637 yılında oluşturulmuştur ve en uzun tarihsel kayıtlardan biridir. Döngülerden oluşur ve bir döngü 60 yıldır. Her 60 yıllık döngü 5 kez tekrar eden 12 yıllık döngülerden oluşmaktadır. Çin, şu anda 1984 yılının şubat ayında başlayan ve 2044 şubatında bitecek olan 78. döngünün içindedir. Kamboçya, Vietnam, Moğolistan ve Tayland’ın 12 Hayvanlı Türk Takvimi’ni kullanış şekli de Çin ile oldukça benzerdir.

Not: Bu konuyla ilgili olarak Kozmografya Nedir? İlk Kozmografya Kitabı başlıklı yazımızı da inceleyebilirsiniz.