İkinci Kosova Savaşı Nedenleri ve Sonuçları

İkinci Kosova Savaşı, Osmanlı İmparatorluğu ile Macar Krallığı arasında, 17 Ekim – 20 Ekim 1448 tarihinde Kosova’da yapılmıştır.

Kosova Nerede?

Kosova, Osmanlı İmparatorluğu’nun yayılımına karşı Balkanların savunması sonucunda ortaya çıkmış Birinci ve İkinci Kosova Savaşlarına ev sahipliği yapmış, tarihi açıdan oldukça önemli bir mekandır. Kosova günümüzde resmi adıyla Kosova Cumhuriyeti olan dünya üzerinde sınırlı sayıda ülke tarafından tanına bir ülkedir. Kosova ülkesini coğrafi açıdan incelersek deniz ile herhangi bir bağlantısı olmayan, Kuzey ve Doğudan Sırbistan’a komşu, Güneyde Kuzey Makedonya ve Arnavutluk’a ve Batıda Karadağ’a komşu olan bir ülke olduğunu söyleyebiliriz. 1999 yılında Birleşmiş Miletler’e bağlanan bu ülke 2008 yılında Sırbistan’dan tek taraflı bağımsızlığını ilan etmesiyle resmi olarak Birleşmiş Milletler ile bağlarını koparmıştır.

Günümüzü esas almak gerekirse Kosova tam olarak 98 farklı ve bağımsız ülke tarafından tanınmaktadır. Sırbistan başta olmak üzere bir grup ülke ise Kosova’yı bağımsız bir ülke olarak tanımak yerine, Sırbistan’a bağlı olan (Kosova ve Metohiya Özerk Bölgesi) olarak tanımaktadır. Kosova’nın tek taraflı bağımsızlığını ilan etmesinden sonra, Kosova, Avrupa Birliği’ne katıldı. Bununla birlikte Kosova, Avrupa Birliği tarafından kendi bağımsızlığını tanıyan 50. Avrupa ülkesi olarak tanındı.

Kosova Tarihi

Kosova bölgesinin tarihte bir yerleşim alanı olarak kulanılmasının ilk örneği olarak Kosova’nın, tarihi Roma İmparatorluğu sınırları içerisinde kaldığı dönem olan 3. ve 4. Yüzyılları öncesindeki dönem doğru olarak kabul edilir. Bu zaman diliminde Kosova, birçok farklı ad ile bilinmiş ve tam olarak resmi bir isime sahip olmamıştır. Lakin ‘Dardania’ ismi Kosova bölgesini belirtmek için en sık kulanılan isim olarak geçer. Bu dönemde normal olarak Kosova 21. yüzyıldaki sınırları ile aynı sınırlara sahip değildi. Bu dönemde Kosova bölgesi içinde yaşayan yerel halka ise Dardanlar diye hitap edilmektedir.

Günümüz 21. yüzyılında Kosova popülasyonunun büyük bir kısmını oluşturan Arnavutluklar, kendilerini Dardanlar’ın soyundan gelen bir ırk olarak görmektedir. Bu teorilerini ırksal ve kültürel olarak benzerliklerine bağlamaktadır. 4. yüzyılın başlarında Antik Roma İmparatorluğu’nun Doğu Roma İmparatorluğu ve Batı Roma İmparatorluğu olarak ikiye ayrılması sonucunda Kosova yani o dönemdeki genel adıyla Dardania birçok farklı halk tarafından yerleşim yeri olarak kulanılmıştır. Avar, Bulgar, Peçenek ve Uz gibi kavimler Kosova bölgesi üzerinde yaşamış olan halk topluluklarının başında gelmektedir.

Kosova, bölgesinin sürekli farklı bir toplum tarafından kulanılması, milattan sonra beşinci yüzyılda Atilla önderliğinde Hunlar tarafından oluşturulan devlet tarafından iskan politikasına maruz kalmasıyla yüzyıl boyunca sona ermiştir. Bu bölgenin tarihine uzanan ırk, dil ve kültür açısından önemli arkeolojik kalıntıları günümüz Balkan sınırları içerisinde çokça bulunmaktadır. Kosova bölgesi tarihinin büyük bir kısmını şüphesiz ki döneminin önemli bir devleti olan Osmanlı Devleti sınırları içerisinde bulunmuştur. Kosova bölgesi 1389-1912 yılları içerisinde Osmanlı Devleti sınırları içerisinde bulunmuştur. Kosova’nın bu dönemler içerisinde önemli ticaret bölgeleri üzerinde bulunması, Kosova bölgesini Osmanlı Devleti için önemli bir konuma getirmiştir. Dolayısıyla dönemi içerisinde bu bölgeye yoğun bir İslamlaştırma politikası uygulanmıştır. Günümüz Kosovasında yaşayan Müslüman kesimin büyük bir çoğunluğu bu zamandan kalmaktadır. Sonrasında Osmanlı İmparatorluğu’nun çökmesi ile Kosova günümüzdeki haline gelmiştir.

İkinci Kosova Savaşı Tarihi

Osmanlı Devleti dönemi bazında bakıldığında oldukça güçlü ve önemli bir devletti. Selçukluların Moğollara karşı Kösedağ Savaşı‘nda ağır bir yenilgi alması sonucu beyliklere dağılmasıyla oluşan beyliklerden biri 1299 yılında oluştuğu kabul edilen Osmanlı Beyliğiydi. Osmanlı Beyliği coğrafi konumunu ve siyasi tutumlarındaki çıkarcılığı lehine kullanarak kısa sürede genişleyip güçlenerek bir beylikten devlet oluşturmuştur. Osmanlı Beyliği’ni kısa sürede büyük bir devlet haline getiren siyasi tutumlarından biri ise Selçuklular sonucu kurulan beyliklerle iyi ilişkiler kurarak, bu beyliklere karşı bir savaş girişiminde bulunmamasıdır. Osmanlı Devleti’nin, Anadolu beyliklerinin bulunduğu konum olan Doğu’ya karşı bu kadar pasif kalması, genişlemek isteyen bir beylik olan Osmanlı Devleti’nin Batı’ya doğru büyüme çabasına girmesi ile sonuçlanmıştır. Kısacası Osmanlı Devleti’nin dönem içerisindeki politik konumunu Batı’ya doğru genişlemeye çalışan ve Doğu’ya karşı bir devlet olarak yorumlayabiliriz.

İkinci Kosova Savaşı Ne Zaman Yapıldı?

İkinci Kosova Savaşı 17 Ekim – 20 Ekim 1448 tarihinde yapılmıştır.

İkinci Kosova Savaşı Kimler Arasında Yapıldı?

İkinci Kosova Savaşı Osmanlı Devleti ile Macaristan Krallığı, Eflak Prensliği, Polonya Krallığı, Boğdan Prensliği arasında yapılmıştır.

İkinci Kosova Savaşı Nedenleri

Bu savaşın nedenleri şunlardır;

1. Osmanlı İmparatorluğu ve Macaristan-Kutsal Roma İmparatorluğu, Balkanlar ve çevresindeki bölgeler üzerinde hak iddia ediyorlardı. Bu, stratejik açıdan önemli topraklardı ve her iki taraf da bu bölgeleri kontrol etmek istiyordu.
2. Osmanlı İmparatorluğu Müslümandı ve bu, Avrupa’daki Hristiyan devletlerle dini bir ayrım oluşturuyordu. Bu dönemde, haçlı seferlerinin mirası hala canlıydı ve Hristiyan devletler, Osmanlıları durdurmak için birleşebilirdi.
3. Osmanlı İmparatorluğu’nun genişlemesiyle beraber, farklı etnik grupların bir arada yaşadığı topraklar bir araya geldi. Bu, yerel halklar arasında potansiyel gerilimlere neden olabilirdi.
4. Bölgedeki ticaret yolları ve ekonomik kaynaklar da savaşın nedenlerinden biri olabilirdi. Bu dönemdeki savaşlar genellikle ekonomik çıkarlar etrafında dönüyordu.
5. Dönemin siyasi dinamikleri, Osmanlı İmparatorluğu’na karşı koalisyonlar oluşturulmasına olanak tanıyabilirdi. Bu muharebede, Macaristan Kralı Hunyadi Yanoş liderliğindeki birleşik Hristiyan güçleri, Osmanlıları püskürtmek amacıyla bir ittifak oluşturmuştu.

1448 yılında 17 Ekim ve 20 Ekim aralarında Kosova ovasında gerçekleştirilen bu savaş Birinci Kosova Savaşı ile aynı temel neden üzerinden başlamıştır. Bu temel neden neredeyse artık Osmanlı Devleti’nin sayılabilecek Balkan topraklarından Osmanlı Devleti’ni atmaktır. Birinci Kosova Savaşı’ndan sonra uzun bir süre toparlanamayan Balkan devletleri Osmanlı Devleti’ni Balkan topraklarında kabul etmiş ve Osmanlı Devleti’nin Balkanlar üzerindeki müdahalelere göz yummak zorunda kalmıştır. Savaş yaşandığında Balkan devletlerinin askeri konumuna bakarsak pek iyi bir durumda olmadıklarını söylemek yanlış olmaz. İkinci Kosova Savaşı’nda ordunun büyük bir kısmını oluşturan Macaristan ve Lehistan ordusu Varna’da mağlup edilmiş ve Osmanlı ordusu tarafından yok edilmişti.

Osmanlı Devleti’ne karşı açılacak bu savaşta ordunun bir kısmının yeni bir savaştan çıkmış olması dolayısıyla savaş Osmanlı Devleti’ne karşı koymak mantıklı bir hareket olur gibi durmuyordu. Lakin Eflak, Arnavutluk ve Mora’da oluşan isyan Balkan devletlerine Osmanlı Devleti’ne karşı yeni bir Haçlı Ordusu kurdurmak için yeterliydi. Böylece Hristiyan ve Avrupalılardan oluşmuş yeni bir birleşmiş Haçlı ordusu kuruldu. Bu ordunun kurulması Osmanlı Devleti’nin de hoşnut olduğu bir durumdu demek yanlış olmaz. Osmanlı Devleti Birinci Kosova Savaşı’ndan beri Balkanlarda temelli bir hüküm elde edip işgal etmek istiyordu. Lakin yapılan barış antlaşmaları dolayısıyla bu işgaller gerçekleşemiyordu. Balkan devletlerinin Haçlı ordusu ile birlikte Osmanlı Devleti’ne savaş açması Osmanlı Devleti’nin Balkanların kalanını da ele geçirmek için yeterli bir nedendi. Yani kısa bir zaman diliminde gerçekleşen bu olay dizisi zaten uzun yıllardır olacak olan bir muharebe için yeterli nedene sahipti ve Osmanlı Devleti’nin galibiyeti ile sonuçlanacak olan bu savaş 1448 yılında patlak verdi.

İkinci Kosova Savaşı’nın Gelişimi

Sultan 1. Murat’ın Birinci Kosova Savaşı’nda aldığı galibiyet ve hemen sonrasındaki ölümünden sonra 1. Bayezid tahta geçer. Bayezid’in ölümünün ardından ise İkinci Kosova Savaşı’nı yönetecek olan padişah Sultan Mehmed Çelebi tahttaki yerini alır. Lakin İkinci Kosova Savaşı, Sultan Mehmet Çelebi’nin padişahlığı 2. Murad’a devrettikten hemen sonra patlak verir. 2. Murad Balkanlarda oluşan isyanlar ve İkinci Kosova Savaşı için yeterli tecrübeye sahip olmadığından dolayı Sultan Mehmet Çelebi geçici süreliğine tahta geçer. İkinci Kosova Savaşı Hünyedi Janos adlı Macar bir soylunun komutasındaki ordunun Priştine nehrinde Osmanlı ordusunu karşılaması sonucunda başladı. Çok kısa süren Birinci Kosova Savaşı’na göre çok daha fazla sürecek olan bu savaşın ilk sekiz saatinde sadece hafif bir çatışma vardı. Fakat Hünyedi Janos’un önderliğinde Haçlı ordusunun yerlerini terk ederek Osmanlı cephesine daha yakın bir yerde kamp kurması sonucu iki taraf için şartlar içinde değildi.

Osmanlı Devleti kamp yerini değiştirmemiş dolayısıyla hazırlıklı ve gerek yiyecek gerek silah anlamında avantajlıydı. Savaşın büyümemesi ve ordu içindeki erzaklarla hayatta kalma savaşına dönüşmesi sonunda Haçlı Seferinin muharebeden mağlubiyet ile ayrılacağını bilen Hünyedi Janos ordusunu savaş başladıktan on saat sonra üç koldan taaruza geçirdi. Osmanlı ordusu bu taaruzları kolayca geri püsküretrek Haçlı saldırılarını boşa çıkardı. Lakin bu savaşın ilk günün sonunda zor bir muharebe olacağı anlaşılmıştı. Osmanlı ordusu Haçlı ordusunu geri püskürtmeyi başarsa bile özellikle zırhlı askerlere karşı çok zorlanıyordu. İlk gün daha bitmeden Haçlı ordusu yine saldırı yapmışlardı ama pek etkili olamamışlardı.

Savaşın ikinci ve üçüncü günü ise adeta akıl oyunlarına dönmüştü. İkinci günün sabahı Haçlı ordusunun kanatlar üzerinden baskı yapması ile başladı. İkinci Murad bu saldırıyı görünce Osmanlı ordusunu ikiye böldü bir bölüm Haçlı ordusunun saldıracağı bölüm olan kanatlara geçerken bir diğer bölüm merkezde kalmaya devam etti. 2. Murad kanatlardeki askerlerine geri çekilmelerini emretti. Hünyedi Janos bunu görünce Osmanlı ordusunun geri çekildiğini düşünerek ordusuna Osmanlı ordusunun ikinci bölümü olan merkezde bulunan askerlere tüm gücü ile saldırma emrini verdi. Fakat Osmanlı ordusunun kanat bölümündeki askerlerinin geri çekilmesi sadece bir savaş taktiğiydi. Haçlı ordusu merkeze doğru hücum edince her iki kanattan geri çekilen tüm askerler ani bir saldırı sonucu Haçlı ordusunun etrafını sardı. Haçlı ordusunun mağlup olacağı buradan sonra kesinleşmişti. Hünyedi Janos muharebeden kaçtı ve Osmanlı ordusu resmi olarak muharebeyi kazandı. Savaşın son günü olan 19 Ekim günü ise Osmanlı ordusu tarafından Haçlı ordugahı tamamen yıkıldı. Bu savaş ile birlikte Osmanlı Devleti Balkanlar üzerinde kesin hüküm sağladı ve Balkan toprakları iskan politikası dolayısıyla Türkler için yaşanabilir bir bölge oldu.

İkinci Kosova Savaşı Sonuçları

İkinci Kosova Savaşı sonuçları şunlardır:

1. İkinci Kosova Muharebesi’nde Osmanlı İmparatorluğu zafer kazandı. Bu zafer, Osmanlı İmparatorluğu’nun Balkanlar’daki hakimiyetini güçlendirdi.

2. İkinci Kosova Savaşı, Macaristan Krallığı için büyük bir yenilgiydi. Macaristan, bu mağlubiyetin ardından toparlanma ve yeniden örgütlenme sürecine girdi.

3. Osmanlılar, bu zaferle birlikte Balkanlar’daki egemenliklerini pekiştirdiler. Bu, bölgedeki Osmanlı etkisini daha da artırdı.

4. Sırp ve Bosna krallıkları, bu zaferin ardından Osmanlı İmparatorluğu’na bağlandı.

5. İkinci Kosova Savaşı, Balkanlar’daki siyasi dengeleri değiştirdi. Osmanlı İmparatorluğu, bölgedeki diğer güçlere karşı üstünlüğünü sağladı.

6. Osmanlı zaferi, Balkanlar’daki Hristiyan direnişini zayıflattı ve bu, Osmanlı İmparatorluğu’nun bölgedeki hakimiyetini sağlamlaştırdı.

7. İkinci Kosova Muharebesi’nin ardından, Osmanlılar ve Macarlar arasında uzun süren bir barış dönemi başladı. Bu dönemde, taraflar arasında daha az doğrudan çatışma yaşandı.

İkinci Kosova Savaşı Önemi

İkinci Kosova Savaşı, Osmanlı Devleti için önemli bir savaştı. Osmanlı Devleti’nin kuruluş yıllarına baktığımızda en çok kan dökülen ve en fazla süren savaşlardan biriydi. Böyle önemli bir savaşın kesinlikle her iki taraf için önemli etkileri oldu. Hatta bu savaşa bir dönüm noktası demek doğru olur. Osmanlı Devleti’nin 1299 yılında kurulmasından beri Batı’da bulunan Bizans İmparatorluğu’nu ele geçirme çabaları içerisine girmiştir. Bunun nedeni Bizans’ın yıkılma sürecinde olan ve Konstantiniye başta olmak üzere coğrafi ve ekonomik açıdan önemli topraklara sahip olmasıdır. Bizans İmparatorluğu, Osmanlı ordusuna karşı direnecek yeterli askeri güce sahip olan bir devlet değildir. Bizans İmparatorluğu, Konstantiniye başta olmak üzere topraklarını korumak için Avrupa üzerindeki Balkan ülkelerinden yardım isteyerek Haçlı ordusu adında hristiyanlardan oluşan bir ordu kurmuştur.

Osmanlı Devleti, Konstantiniye’yi alma çabalarına giriştiğinde karşısında hep bu orduyu bulmaktadır. İkinci Kosova Savaşı’na kadar Osmanlı ordusu Haçlı ordusu ile tam 4 kere karşılaşmış ve üçü Osmanlı ordusunun galip olması ile bitmiştir. Lakin İkinci Kosova Savaşı’nda Haçlı ordusunun Osmanlı ordusu tarafından 4. Kere mağlup edilmesi sonucu Haçlı ordusu artık Bizans İmparatorluğu’na yardım etmeyi bırakmıştır. Haçlı ordusu yardımı olmadığı için Bizans İmparatorluğu, Osmanlı ordusunu durduramamış ve 1453 senesinde Osmanlı ordusu Fatih Sultan Mehmet önderliğinde Konstantiniye’yi fethetmiştir.

Bu fetih Osmanlı tarihindeki en önemli fetih olarak sayılmaktadır. Osmanlı Devleti’ni gerek ekonomik gerek itibar anlamında yeni bir çağa taşımıştır. İkinci Murad’ın geçici padişahlığı bu savaş sonrasında son bulmuş tahta Fatih Sultan Mehmet geçmiştir. Bu savaşın Balkanlar üzerinde etkileri de hafife alınmayacak düzeydedir. Bizans İmparatorluğu’nun bu savaştan sonra artık gücünün bitmesi sonucunda Bizans İmparatorluğu yıkılmış ve diğer Balkan devletlerinin büyük bir kısmı Osmanlı Devleti’nin egemenliğini kabul etmiştir. Balkanlar dışındaki Batı devletleri bu savaştan sonra Osmanlıların bir beylikten devlete dönüştüğünü kabul etmiştir. Kısaca incelersek bu savaşın sonunda Osmanlı Devleti’nin yükselme çağını başlatan olaylardan biri İkinci Kosova Savaşı’dır diyebiliriz.

---

Not: Bu konuyla ilgili olarak Birinci Kosova Savaşı Nedenleri ve Sonuçları başlıklı yazımızı da inceleyebilirsiniz.