Tarih Dersi Performans Çalışmaları – Yeni Müfredata Göre (2023-2024)

Bu yazımızda öğrenci başarısını ölçmek ve değerlendirmek için verilen tarih dersi performans çalışmaları hakkında bilgi vermeye çalıştık. Bu yazımızda, Performans çalışması nedir? Tarih dersi Performans çalışması nasıl verilir ve bu tarih dersi Performans çalışması nasıl değerlendirilir? sorularına yanıt vermeye çalıştık.

En son 16 Eylül 2017’de güncellenen Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği’ne göre öğrencilerin başarısı; öğretim programlarındaki öğrenme kazanımları temel alınarak dersin özelliğine göre yazılı sınavlar, performans çalışmaları ve projeler ile belirlenir. Tarih dersinde öğrenci başarısını tespit edebilmek için kullanılan araçlardan biri olan performans çalışması konularını birlikte inceleyelim.

Performans Çalışması Nedir?

Mı̇lli Eğı̇tı̇m Bakanlığı Ortaöğretı̇m Kurumları Yönetmelı̇ğı̇’ne göre performans çalışması, öğrencilerin ders programında öngörülen eleştirel düşünme, problem çözme, okuduğunu anlama, yaratıcılığını kullanma ve araştırma sonucu elde edilen kazanımların yazılı, sözlü veya uygulamalı olarak paylaşılmasına yönelik bir üründür. Performans çalışması adı verilen bu ürün, ders öğretmeninin gözetiminde ve kılavuzluğunda bireysel veya grup olarak yapılabilmektedir.

Öğrencilere çalışma ve dayanışma alışkanlığı kazandırmaya yönelik yaptırılan performans çalışması Ortaöğretim kurumlarının temel amaçları arasında yer almaktadır. Ayrıca, öğrencilerin durumunu belirlemeye yönelik faaliyetler, ders ve etkinliklere katılım ile performans çalışmaları ise ölçme ve değerlendirmenin genel esasları arasında yer almaktadır. Tarih dersi de öğrencilerin performans çalışması hazırlayabilecekleri bir alandır.

Tarih Dersi Performans Çalışması Nasıl Verilir?

Öğrencilerin, her dönemde tüm derslerden en az bir performans çalışması hazırlama görevini yerine getirmeleri gerekmektedir. İsteyen öğrenciler istedikleri dersten birden fazla da performans çalışması hazırlayabilirler.

Her dönemde tarih derslerinden iki performans puanı verilmelidir. Bu performans çalışması ile ilgili değerlendirme ölçekleri tarih zümresi kararları ila belirlenmelidir. Bu performans puanlarından birisi her dönemde en az bir kez yapılan performans çalışmasına göre verilmelidir. Diğer performans puanı ise öğrencinin derse hazırlık, devam, aktif katılım ve örnek davranışlarına göre verilmelidir. Tarih zümresi kararıyla performans çalışmasına dayalı olarak üçüncü bir performans puanı daha verilebilir.

Değerlendirme Ölçeği: Tarih dersi performans çalışmaları için hazırladığımız değerlendirme ölçeği aşağıda yer almaktadır.

Tarih Dersi Performans Çalışması Nasıl Değerlendirilir?

Tarih dersi performans çalışması 100 tam puan üzerinden değerlendirilmelidir. Puan değerleri ve dereceleri aşağıdaki gibidir.

• 85,00 – 100 Pekiyi
• 70,00 – 84,99 İyi
• 60,00 – 69,99 Orta
• 50,00 – 59,99 Geçer
• 0 – 49,99 Geçmez

Tarih performans çalışmasını teslim etmeyen veya zamanında teslim etmeyen öğrenciler eğer özürlerini belgelendirebilirlerse çalışmalarının kabul edilmesi gerekmektedir. Geçerli bir özrü olmadan tarih performans çalışmasını teslim etmeyen öğrencilere puan verilemez. Tarih performans çalışmasını getirmeyenlerin e-Okuldaki puan hanesine “G” yazılır ve bu durum aritmetik ortalamaya dahil edilir.

Öğrencilerin Tarih dersi performans çalışması ile ilgili değerlendirme sonuçları, çalışmaların teslim tarihini izleyen 10 işgünü içinde öğrencilere duyurulur ve e-Okul sistemine işlenir. Uygun görülen tarih performans çalışmaları, öğrencileri özendirmek amacıyla sınıfın veya okulun uygun yerinde sergilenebilir.

Tarih Performans Çalışması Değerlendirme Ölçeği

Tarih öğretmenleri tarih dersinde verdikleri performans çalışmalarını değerlendirebilmeleri için bir değerlendirme ölçeğine gereksinim duymaktadırlar. Tarih dersi performans çalışmalarının değerlendirebilmesi için bir değerlendirme ölçeği hazırladık. Tarih dersi performans çalışmaları değerlendirme ölçeğini aşağıdaki görsele tıklayarak bilgisayarınıza word olarak indirebilirsiniz. Değerlendirme ölçeğini verdiğiniz performans konusuna göre üzerinde düzenlemeler yaparak özelleştirebilirsiniz.

Örnek Tarih Dersi Performans Çalışması Konuları

Aşağıda yeni müfredata göre hazırlanmış örnek tarih performans çalışmaları konuları yer almaktadır. Bu tarih dersi performansları örnektir. Özellikle performans konularında içinde yer alan yerel tarih ile ilgili çalışmalar İstanbul üzerinden hazırlanmıştır. Siz okulunuzun bulunduğu bölgeye göre yerel tarih çalışmaları konularını özelleştirebilirsiniz.

Sorum Var: Aşağıdaki tarih dersi performans çalışmaları (performans konusunun verilmesi, değerlendirilmesi vs.) ile ilgili sorularınız olursa yorum bölümünü kullanarak bizimle iletişime geçebilirsiniz.

1. KONU: Kendi yaşamınızın geçmişinden seçtiğiniz bir olaya veya olguya tarih biliminin beş aşamalı yöntemini sırasıyla uygulanarak bu çerçevede kanıtlanmış bir sonuca varılacaktır.

Arama: Seçtiğiniz olayla ilgili tüm kaynakları, belgeleri veya kanıtları toplayınız.
Ayırma: Elde ettiğiniz kaynakları birinci elden kaynak, ikinci elden kaynak, sözlü kaynak, yazılı kaynak, çizili kaynak, görüntülü kaynak, kalıntılar, buluntular olarak ayırınız.
Çözümleme: Elde ettiğiniz kaynakların ulaşmaya çalıştığınız sonuç için yeterli olup olmadığını denetleyiniz. Yetersizse yeniden başa dönüp kaynak aramayı sürdürünüz.
Eleştirme: Elde ettiğiniz kaynakların gerçekliğini, geçerliliğini, güvenirliğini değerlendiriniz. Kaynakların doğruyu ve gerçeği yansıtıp yansıtmadığı konusunda bir eleştiride bulununuz.
Sonuçlama: Elde ettiğiniz kaynakları bir araya getirerek ulaşmak istediğiniz sonuca varınız.

Performans çalışmasının yapılış süresince kısa kısa notlar alınacaktır ve bu notlar, yukarıdaki beş aşamanın karşısına neler yapıldığı çerçevesinde ayrıntılarıyla yazılacaktır. Elde edilen kaynakların tamamı yani ulaşılan sonuçta kullanılan belgelerin ve kanıtların tamamı boş bir kağıda yapıştırılmış bir biçimde veya (boş kağıt yetmez ise) bir dosya içinde yer alacaktır.

2. KONU: Mustafa Kemal Atatürk’ün aşağıdaki sözü değerlendirilecektir.

“Türk çocuklarında yetenek her milletinkinden üstündür. Türk yetenek ve gücünün tarihteki başarıları ortaya çıktıkça, büsbütün Türk çocukları kendileri için gereken atılım kaynağını o tarihte bulabileceklerdir. Bu tarihten Türk çocukları bağımsızlık düşüncesini kazanacaklar, o büyük başarıları düşünecekler, harikalar yaratan adamları öğrenecekler, kendilerinin aynı kandan olduklarını düşünecekler ve bu yetenekle kimseye boyun eğmeyeceklerdir.”

Performans çalışması boş bir kağıda başlık koyularak ve kendi el yazınızla yazılarak yapılacaktır. Değerlendirmeniz en az bir yapraktan oluşacaktır.

3. KONU: Mustafa Kemal Atatürk’ün tarihe verdiği önemi gösteren aşağıdaki olaylar neden-sonuç ilişkisi içinde araştırılacaktır.

– Türk Tarihinin Ana Hatları Kitabı’nın oluşturulması
– Türk Tarih Kurumu’nun açılması
– Türk Tarih Kongreleri’nin düzenlenmesi
– Belleten Dergisi’nin yayına başlaması

Performans çalışması için www.ttk.gov.tr (Türk Tarih Kurumu) bağlantısından yararlanılabilir.

4. KONU: Türk tarihçilerinden aşağıdakilerden seçtiğiniz bir tanesinin yaşamı, yapıtları ve tarihe katkılarını araştırılacaktır.

Ord. Prof. Dr. Ahmed Zeki Velidi Togan
Ord. Prof. Dr. Mehmed Fuad Köprülü
Ord. Prof. Dr. Reha Oğuz Türkkan
Prof. Dr. Reşid Rahmeti Arat
Prof. Dr. Ayşe Afet İnan
Prof. Dr. Yusuf Akçura
Prof. Dr. Hüseyin Namık Orkun
Prof. Dr. Osman Turan
Prof. Dr. Mükrimin Halil Yinanç
Prof. Dr. Abdülkadir İnan

5. KONU: Tarihe yardımcı bilimlerden aşağıdakilerden seçtiğiniz bir tanesinin tarihe nasıl yardımcı olduğu tüm yöntemleriyle birlikte araştırılacaktır.

Performans çalışması için bu yardımcı bilimlerde uzman olan okulumuzdaki öğretmenlerimizden de (Kimya Öğretmeni, Coğrafya Öğretmeni vb.) yararlanılacaktır. Tarihe yardımcı bilimler şunlardır;

Arkeoloji
Antropoloji
Filoloji
Coğrafya
Paleografya
Epigrafya
Etnograya
Kimya
Nümizmatik
Onomastik

6. KONU: Türkiye’de bulunan Maden Dönemi yerleşim yerlerinden seçtiğiniz 2 (İki) tanesi araştırılacaktır.

Seçtiğiniz Maden dönemi yerleşim yerlerinin birer (büyük ve genel görünümlü) fotoğrafı boş bir kağıda yapıştırılacaktır. Bu fotoğrafların yanında; bu yerleşim yerlerinin adının kökeni, kısa tarihi, bugün nerede olduğu, hangi tarihlerde yaşadığı, burada hangi uygarlıkların ve kültürlerin yaşadığı bilgisini içeren açıklayıcı yazılar oluşturulacaktır. Performans çalışması için www.kulturvarliklari.gov.tr (Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü) bağlantısından da yararlanılabilir. Bu yerleşim yerleri şunlardır;

Alacahöyük
Beycesultan
Kumtepe
Truva
İkiztepe
Ahlatlıbel
Kültepe
Hacılar
Alişar

7. KONU: Orta Asya uygarlıklarından çıkarılan bir kalıntı tarih ve sanat açısından ayrıntılarıyla incelenecektir.

Orta Asya uygarlıklarının bulunduğu bölgeden çıkarılan ve seçtiğiniz kalıntının bir kaç resimi veya fotoğrafı 30×50 cm boyutunda açık mavi renkte kartona yapıştırılacaktır. Bu kalıntı ile ilgili görseller boş bırakılan bölüme elle çizilecektir veya küçültülmüş (küçük veya orta büyüklükteki) bilgisayar çıktısı olarak yapıştırılacaktır. Bu fotoğrafların yanında bu kalıntının adını, tarihi, bugün nerede olduğu, ne zaman bulunduğu, hangi uygarlıklardan ve kültürlerden kaldığı bilgisini de içeren açıklayıcı yazı oluşturulacaktır. Bu kalıntı tarih ve sanat açısından incelenerek değerlendirilecektir. Değerlendirmeniz az bir yapraktan oluşacaktır ve bu değerlendirme yazınız kartona yapıştırılacaktır. Performans çalışması, 30×50 cm boyutunda açık mavi renkte kartona yapılacaktır. Performans çalışması, kartonun en üstüne bir başlık koyularak ve kendi el yazınızla yazılarak yapılacaktır. Kartonun sağ alt köşesine adınız-soyadınız yazılacaktır. Orta Asya uygarlıklarından bazıları şunlardır;

Anav
Afanesyevo
Andronova
Karasuk
Tagar
Alteminar

8. KONU: İlk Çağda belirlediğiniz bir yerde ortaya çıkmış yeni bir uygarlık tasarlanacaktır.

Tasarladığınız uygarlığınızın yönetim, toplum, kültür ve ekonomi yapılarına ilişkin ayrıntılı bilgiler verilecektir. Uygarlığınızın kentlerini, sınırlarını ve komşu uygarlıklarını gösteren bir haritası çizilecektir. Uygarlığınızla ilgili görseller kendi elinizle çizilecektir. Uygarlığınıza dair verdiğiniz bilgiler diğer İlk Çağ uygarlıklarına benzer ve tutarlı bilgiler içermelidir. Yer ve zaman olguları diğer İlk Çağ uygarlıklarıyla uyumlu olmalıdır.

9. KONU: Anadolu uygarlıkları döneminden kalma en az beş kentin günümüz turizmi için tanıtımı yapılacaktır.

Kentlere dair ayrıntılı bilgiler içeren kitapçığınız kapağıyla ve içeriğiyle bu kentleri gezip görmek isteyen birisine kılavuzluk edecek biçimde oluşturulacaktır. Kentlerin bulunduğu yerleri gösteren bir harita elle çizilecektir. Performans çalışmanız, en az beş-altı A4 boyutunda yapraktan oluşan bir kitapçık biçiminde yapılacaktır ve bir dosya içinde sunulacaktır. Performans çalışması, A4 boyutunda yapraklara bir başlık koyularak ve kendi el yazınızla yazılarak yapılacaktır.

10. KONU: İlk Çağ uygarlıklarında yaşamış bir kişiyle yapılmış bir söyleşi tasarlanacaktır.

Aşağıda seçtiğiniz bir kişiyle yaptığı iş çerçevesinde yönetim, toplum, kültür, ekonomi konularında en az on sorudan ve yanıttan oluşan bir söyleşi tasarlanacaktır. Sorular ve yanıtlar o kişinin içinde bulunduğu tarihi gerçeklere uygun olarak kendiniz tarafından oluşturulacaktır.

Yunan uygarlığından olimpiyatlara katılan bir maraton koşucusu ile
Roma uygarlığından Kuzey ordusu içindeki bir lejyon ile
İran uygarlığından bir Zerdüşt ile
Sümer uygarlığından bir çiftçi ile
Çin uygarlığından bir Budist ile
Fenike uygarlığından bir cam ustası ile
Mısır uygarlığından piramitlerin yapımında çalışan bir işçi ile
Hint uygarlığından kast yapısının en altındaki bir köle ile
Frigya uygarlığından hayvancılıkla uğraşan bir köylü ile
Helen uygarlığından Büyük İskender ile

11. KONU: İlk Türk devletleri ve toplulukları ile ilgili bilgi kartları hazırlanacaktır.

Asya Hun, Avrupa Hun, Akhun (Eftalit), Göktürk, Kutluk, Uygur Türk devletleri ile Avarlar, Bulgarlar, Hazarlar, Macarlar, Peçenekler, Kıpçaklar (Kumanlar), Oğuzlar (Uzlar), Sabirler (Sibirler-Sabarlar), Başkırtlar (Başkurtlar), Türgeşler (Türgişler), Kırgızlar, Karluklar, Kimekler gibi Türk topluluklarından seçtiğiniz beş (5) tanesine dair bilgi kartları oluşturulacaktır. 10×10 cm boyutunda çizgisiz yapraklara yapılacak olan bilgi kartları bir dosya içinde sunulacaktır. Performans çalışması, kendi el yazınızla yazılarak yapılacaktır. Bilgi kartlarında Türk devletlerine ve topluluklarına dair şu başlıklar ve bilgiler yer alacaktır;

Adı:
Kuruluş ve Yıkılış Tarihi:
Kurulduğu ve Yaşadığı Yer:
Siyasi Tarihi:
Yönetim ve Askeri Yapısı:
Toplumsal Yapısı:
Ekonomik Yapısı:
Kültürel Yapısı:

12. KONU: Dede Korkut Hikâyeleri’nden seçtiğiniz bir tanesini okuyarak ve inceleyerek Türk tarihine ve kültürüne dair değerlendirmede bulunulacaktır.

Dede Korkut Hikâyeleri adlı kitap içinden seçtiğiniz bir hikâye okunacaktır. Bu hikâyeyi inceleyerek Türk tarihine ve kültürüne dair giriş, gelişme, sonuç biçiminde (en az iki sayfalık) bir değerlendirme yazısı yazılacaktır.

13. KONU: İslamiyet uygarlığında yaşamış bir kişiyle yapılmış söyleşi tasarlanacaktır.

Aşağıda seçtiğiniz bir kişiyle yaptığı iş çerçevesinde yönetim, askeri, toplum, kültür, ekonomi konularında en az on sorudan ve yanıttan oluşan bir söyleşi tasarlanacaktır. Sorular ve yanıtlar o kişinin içinde bulunduğu tarihi gerçeklere uygun olarak kendiniz tarafından oluşturulacaktır.

İslamiyet öncesinde Habeşistan kralı ile
İslamiyet öncesinde Sasaniler ülkesinde yaşayan bir Zerdüşt ile
İslamiyet öncesinde Göktürkler ülkesinde yaşayan bir at yetiştiricisi ile
İslamiyet öncesinde inancı gereği kendi kız çocuğunu öldüren Arap bedevi ile
İslamiyet öncesinde Ukaz panayırına katılan Yahudi tüccar ile
İslamiyet sonrasında Hz. Muhammed’in kölesi Zeyd ile
İslamiyet sonrasında Uhud Savaşı‘na katılan bir okçu asker ile
İslamiyet sonrasında Hendek savaşına katılan Selman-ı Farisi ile
İslamiyet sonrasında Roma ile savaşan Halid Bin Velid ile
İslamiyet sonrasında Hz. Muhammed ile Veda Haccı’na katılan Müslüman ile

14. KONU: Türk-İslam devletleri döneminde Kaşgar, Buhara, Semerkant, Talas, Taşkent, Fergana, Belh, Karaşar, Bedahşan, Hotan, Tirmiz, Harezm gibi kentlerin günümüz turizmi için tanıtımı yapılacaktır.

Seçtiğiniz kente dair ayrıntılı bilgiler içeren Performans çalışmanız, içeriğiyle bu kentleri görmek isteyen birisine kılavuzluk edecek biçimde oluşturulacaktır. Performans çalışmanız, 30×50 cm boyutunda ve açık mavi renkteki karton üzerine yapılacaktır. Karton üzerine kendi el yazınızla yazılarak ve kentlerle ilgili görseller yapıştırılarak veya çizilerek yapılacaktır.

15. KONU: 10. ve 13. yüzyıllar arasında Türk-İslam devletleri döneminde yaşamış bilginlerinden seçtiğiniz bir tanesinin yaşamı, yapıtları ve bilim dünyasına katkısı araştırılacaktır.

16. KONU: 26 Ağustos 1071’de gerçekleşen Malazgirt Savaşı’nın geçmişten günümüze önemini anlatan afiş, poster, resim, gazete, şiir vb. çalışmalar yapılacaktır.

Performans çalışmanız, A3 boyutunda çizgisiz bir yaprağa kendi el çiziminizle oluşturulacaktır. Malazgirt Savaşı ile ilgili görseller yapıştırılarak veya çizilerek yapılacaktır.

17. KONU: Haçlı Seferleri döneminde Kudüs kenti ile ilgili bir çalışma yapılacaktır.

Kudüs kenti için Haçlı Seferleri’ne katılan bir Müslüman veya bir Hıristiyan askerin bakış açısından yola çıkarak Haçlı Seferleri’nin neden ve sonuçlarıyla ilgili bir değerlendirme yapılacaktır. Yapılan bu değerlendirmeler; birkaç şiir, bir öykü, bir çizgi roman, bir tiyatro metni, birkaç şarkı, birkaç mektup veya birkaç yapraklık gazete tasarısıyla ifade edilecektir.

18. KONU: Büyük Selçuklu Devleti döneminde Anadolu’da kurulan ilk Türk beylikleri ile ilgili bilgi kartları hazırlanacaktır.

Danişmentoğulları, Saltukoğulları, Mengücekliler, Artuklular, Çaka Beyliği gibi Türk beyliklerinin tamamına dair bilgi kartları oluşturulacaktır. 10×10 cm boyutunda çizgisiz yapraklara yapılacak olan bilgi kartları bir dosya içinde sunulacaktır. Performans çalışması, kendi el yazınızla yazılarak yapılacaktır. Bilgi kartlarında Türk beyliklerine dair şu başlıklar ve bilgiler yer alacaktır;

Adı:
Kuruluş ve Yıkılış Tarihi:
Kurulduğu ve Yaşadığı Yer:
Siyasi Tarihi:
Yönetim ve Askeri Yapısı:
Toplumsal Yapısı:
Ekonomik Yapısı:
Kültürel Yapısı:

19. KONU: Türkiye Selçuklu Devleti’nde Bacıyan-ı Rum örgütüne dair araştırma yapılacaktır.

Bacıyan-ı Rum örgütünün kentlerdeki çalışmalarına dair yargı içeren en az iki yapraklık bir araştırma yazısı oluşturulacaktır.

20. Osmanlı Devleti’nin tarihini yazan devletin resmi tarihçilerinden (vakanivüslerden, müverrihlerden) aşağıdaki seçtiğiniz bir tanesinin yaşamına ve tarih kitabına dair bilgi verilecektir.

Bu tarihçiler şunlardır; Aşıkpaşaoğlu, Mehmed Neşrî, Kemal Paşazade, Tursun Bey, İdris-i Bitlisi, Oruç Bey, Katip Çelebi, Hoca Sadettin Efendi, Gelibolulu Mustafa Ali, Mustafa Naima, İbrahim Peçevi, Solakzade Mehmet Hemdemi, Mustafa Nuri Paşa, Mütercim Asım Efendi, Şanizade Mehmed Ataullah Efendi, Ahmet Lütfi Efendi, Ahmet Cevdet Paşa ve Abdurrahman Şeref Efendi.

21. KONU: Osmanlı Devleti’nde Ahilik kurumuna dair bir araştırma yapılarak bu kurumun Osmanlı Devleti’ndeki yeri ve önemi değerlendirilecektir.

22. KONU: Bilecik, Bursa, Balıkesir, Çanakkale, Edirne kentlerinde Osmanlı Devleti’nin kuruluş döneminde (1299-1453 arasında) yapılan mimari yapıtlarından seçtiğiniz üç (3) tanesine dair bilgi verilecektir.

23. KONU: Anadolu (Güzelce) ve Rumeli (Boğazkesen) Hisarlarına dair bir araştırma yapılacaktır.

Anadolu Hisarı ile Rumeli Hisarı yapılarının Osmanlı Devleti’nin askeri ve stratejik durumundaki yeri ve önemini değerlendirilecektir.

24. KONU: 1. Süleyman (Kanuni) döneminde Osmanlı Devleti’nin Fransa ile olan ilişkilerine yönelik bir kurgusal metin (kısa öykü, kısa şiirler, kısa dizi senaryosu vb.) yazılacaktır.

Hazırlanacak olan bu kurgusal metin, dönemin tarihi gerçeklerine uygun olarak oluşturulacaktır.

25. KONU: Fatih, Yavuz ve Kanuni dönemlerinde Osmanlı Devleti’nin ulaştığı en geniş sınırları ve adı geçen padişahlar döneminde yeni ele geçirilen kentleri gösteren üç değişik harita hazırlanacaktır.

Hazırlanacak olan bu üç harita üç ayrı sayfadan oluşacaktır. Her haritada ele geçirilen yeni kentler renkli olarak gösterilecektir.

26. KONU: Aşağıda yer alan 16. ve 17. yüzyılda Osmanlı Devleti sınırları içinde yaşamış bilginlerden seçtiğiniz bir (1) tanesinin yaşamı, yapıtı ve bilim dünyasına katkısı araştırılacaktır.

Bu bilginler şunlardır;

Takiyüddin Mehmet
Piri Reis
Şerafettin Sabuncuoğlu
Ebussuud Efendi
Hezarfen Ahmet Çelebi
Evliya Çelebi
Koçi Mustafa Bey
Lagari Hasan Çeleb
Altuncuzade
Ali Kuşçu
Kadızade Rumi
Seydi Ali Reis

27. KONU: 16. ve 17. yüzyılda Osmanlı Devleti sınırları içinde yaşamış bir kişiyle yapılmış bir söyleşi tasarlanacaktır.

Aşağıda seçtiğiniz bir kişiyle yaptığı iş çerçevesinde yönetim, toplum, kültür, ekonomi konularında en az on (10) sorudan ve yanıttan oluşan bir söyleşi tasarlanacaktır. Sorular ve yanıtlar o kişinin içinde bulunduğu tarihi gerçeklere uygun olarak kendiniz tarafından oluşturulacaktır.

Asker olan bir Türk ile,
Hayvancılıkla uğraşan bir Ermeni ile,
Tarımla uğraşan bir Süryani ile,
Ticaretle uğraşan bir Yahudi ile,
Ev kadını olan bir Müslüman ile,
Kilisede papaz olan Hıristiyan ile,
Devşirilmiş Yunan Saray gözdesi ile
Devşirilmiş Arnavut bir yeniçeri ile

28. KONU: 16. yüzyılda Osmanlı Devleti’nin başkenti olan İstanbul’da yaşayan ve Medresede eğitim gören Türk ve Müslüman bir öğrencinin ağzından günlük işlerine dair bir mektup hazırlanacaktır.

Tarihi gerçeklere uygun olarak 16. yüzyılda Osmanlı Devleti’nin başkenti olan İstanbul’da yaşayan ve Medresede eğitim gören Türk – Müslüman bir öğrencinin ağzından günlük yaptığı sıradan işleri uzaktaki bir arkadaşına anlatan en az iki yapraktan oluşan, imzalı bir mektup yazılacaktır.

29. KONU: Koçi Mustafa Bey’in hazırladığı rapordan (risaleden) yola çıkarak Osmanlı Devleti’nin 17. yüzyılda içinde bulunduğu duraklamanın nedenleri araştırılacaktır.

Aşağıda Koçi Mustafa Bey’in 1631’de 4. Murat’a sunduğu rapordan (risaleden) bir parça vardır. Performans çalışması için bu metinden yararlanılabilir.

“Saray halkının işlere karışmaları, devletin çıkarlarının ikincil konuma itilmesine, yöneticilerin çıkarlarının ve makamda kalma isteklerinin ön plâna çıkmasına sebebiyet verdi. Ayrıca, yönetimde etkinliğini artıran Enderun görevlileri, tımar ve zeametleri kendi adamlarına vermeye başladılar. Bu ise zamanla rüşveti ve iltiması doğurdu. Devlet yöneticilerinin kolayca görevden alınmaları, onları itaatkâr hâle getirdi ve doğruyu yapma ve âdil davranma yerine dalkavukluk yapmayı tercih eder oldular.

Ayrıca, devlet görevleriyle ilgili memurluk kadroları artırıldı. Bu durum, bir yandan rüşvet almayı pekiştirirken diğer yandan devlet memurunun itibarını sarstı. Aynı zamanda kanunlara itaati zayıflattı, dirlik ve düzeni bozdu. Devlet yönetiminde vezir-i azam ve üst düzey yöneticilerinin bütün işleri kendi ellerinde toplama gayretleri haksızlığı artırdı. Onların alt kademedeki yöneticilerin işlerine müdahale etmeleri sebebiyle, problemin mahallinden uzakta verecekleri yanlış kararları şikâyet edecek merci kalmamıştı. Bundan dolayı haksızlık ve zulüm ortalığı sardı. Tımar ve zeametin hak sahibi olmayanlara verilmesi ve devşirme olmayanların yeniçeri olmaya başlamaları, askerlik sistemini bozdu. Bu da bu iki ocağın bozulmasına ve devlet hazinesinin zor duruma düşmesine sebep oldu. Bu durumu çözmek için reayadan alınan vergilerin artırılması halkın fakirleşmesine yol açtı..”

Koçi Bey, Risale, (Yay. Ali Kemal Aksüt), İstanbul, 1939, S. 74-97’den özetlenerek alınmıştır.

30. KONU: Osmanlı Devleti’nde 17. yüzyılda yönetim, askeri, eğitim ve ekonomi alanlarındaki bozulmalardan kaynaklanan sorunlara yönelik çözüm önerileri üretilecektir.

Osmanlı Devleti’nde yönetim, askeri, eğitim ve ekonomi alanlarındaki bozulmalara dair bilgiler toplanacaktır. Bu bilgiler değerlendirildikten sonra bu alanlardaki sorunlara dair dönemin koşulları göz önünde bulundurularak çözüm önerilerinde bulunulacaktır. Bu çözüm önerileri padişaha sunulmak üzere bir layiha veya risale (rapor) biçiminde hazırlanacaktır. Performans çalışmanız, A3 boyutunda bir çizgisiz yaprağa bir başlık koyularak ve kendi el yazınızla yazılarak yapılacaktır. Yapılan bu çalışmanın altına, adınız-soyadınız yazılacaktır. Performans çalışması için Koçi Bey’in yazdığı Risale’den yararlanılabilir.

31. KONU: 17. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde yaşanan içki ve tütün kullanma, kahvehaneye ve sokağa çıkma yasaklarına dair bir araştırma yapılacaktır.

32. KONU: 17. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde yaşayan bilginlerden Lagari Hasan Çelebi ve Hezarfen Ahmet Çelebi’nin yaşamlarına ve bilime katkılarına dair araştırma yapılacaktır.

Performans çalışması için yönetmenliğini Mustafa Altıoklar’ın yaptığı, 1996 yılı yapımı “İstanbul Kanatlarımın Altında” adlı filmden de yararlanılabilir.

33. KONU: 3. Selim döneminde Osmanlı Devleti’nde yönetim, askeri, eğitim ve ekonomi alanlarındaki bozulmalardan kaynaklanan sorunlara yönelik çözüm önerileri üretilecektir.

Osmanlı Devleti’nde yönetim, askeri, eğitim ve ekonomi alanlarındaki bozulmalara dair bilgiler toplanacaktır. Bu bilgiler değerlendirildikten sonra bu alanlardaki sorunlara dair dönemin koşulları göz önünde bulundurularak çözüm önerilerinde bulunulacaktır. Bu çözüm önerileri padişaha sunulmak üzere bir layiha veya risale (rapor) biçiminde hazırlanacaktır. Performans çalışmanız, A3 boyutunda bir çizgisiz yaprağa bir başlık koyularak ve kendi el yazınızla yazılarak yapılacaktır. Yapılan bu çalışmanın altına, adınız-soyadınız yazılacaktır.

34. KONU: Yirmisekiz Mehmet Çelebi’nin Fransa Sefaretnamesi’ne göre Osmanlı Devleti’nde ıslahat (yenilik) çalışmaları değerlendirilecektir.

Performans çalışması, Fransa Sefaretnamesi adlı kitaba göre yapılacaktır. Yirmisekiz Mehmet Çelebi’nin Fransa Sefaretnamesi okunacaktır ve en az iki yapraktan oluşan bir değerlendirme yazısı yazılacaktır. Fransa Sefaretnamesi adlı kitaptan başka herhangi bir kitap, dergi, internet vb. kaynak olarak kullanılmayacaktır.

35. KONU: Osmanlı Devleti’nde Lale kültürüne dair araştırma yapılacaktır.

Performans çalışması, 30×50 cm boyutunda açık mavi renkte kartona yapılacaktır. Performans çalışması, kartonun en üstüne bir başlık koyularak ve kendi el yazınızla yazılarak yapılacaktır. Kartonun sağ alt köşesine adınız-soyadınız yazılacaktır.

36. KONU: 18. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde yaşayan veya Osmanlı Devleti ile ilişkisi olan bir kişiyle yapılmış söyleşi tasarlanacaktır.

Aşağıda seçtiğiniz bir kişiyle yaptığı iş çerçevesinde yönetim, toplum, kültür, ekonomi konularında en az on (10) sorudan ve yanıttan oluşan bir söyleşi tasarlanacaktır. Sorular ve yanıtlar o kişinin içinde bulunduğu tarihi gerçeklere uygun olarak kendiniz tarafından oluşturulacaktır.

Yaptığı yeniliklerden dolayı Rusya Çarı 1. Petro ile
Azerbaycan’da bağımsızlığını kazanan bir Türk hanı ile
Lale Devri’nde yaşamış bir şair ile
İlk kez çiçek aşısı olan bir hasta ile
Lale Devri’nde ayaklanma başlatan Patrona Halil ile
Rusya yanlısı Kırım hanı Şahin Giray ile
Nizam-ı Cedit ordusundan bir asker ile
Rumeli’de yaşayan bir ayan ile
Latince’den Türkçe’ye çeviriler yapan bir tercüman ile
İshak Paşa Sarayı’nı yapan mimar ile

37. KONU: Osmanlı Devleti’nde Takvim-i Vakayi gazetesinde çalışan bir gazetecinin dilinden Mısır ve Boğazlar Sorunu’nun çözülüş sürecini, neden-sonuç ilişkisi içinde anlatan bir haber yazılacaktır.

Performans çalışması, boş kağıda bir haber başlığı koyularak ve kendi el yazınızla yazılarak yapılacaktır. Haberiniz dönenim koşullarına uygun bir biçimde oluşturulacaktır. Haberinizin altına adınız soyadınız ile birlikte tarih ve yer eklenecektir.

38. KONU: 19. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde yaşamış bir kişiyle Ermeni sorununun tarihi sürecine dair bir söyleşi tasarlanacaktır.

Aşağıda seçtiğiniz bir kişiyle en az on (10) sorudan ve yanıttan oluşan bir söyleşi tasarlanacaktır. Sorular ve yanıtlar o kişinin içinde bulunduğu tarihi gerçeklere uygun olarak oluşturulacaktır.

Hınçak Örgütü içinde yer alan bir Ermeni ile
Hınçak Örgütü’ne para yardımında bulunan bir Rus işadamı ile
Ermeni örgütlerinin ayaklanmalarını bastırmakla görevli bir komutan ile
Ermenilere yönelik Tehcir Kanunu’nu uygulamakla görevli bir kaymakam ile
Ermeni örgütlerin silahlı saldırısına uğrayan Erzurumlu bir köylü ile
Türk çetelerinin silahlı saldırısına uğrayan Ağrılı bir köylü ile
Ermeni ayaklanmalarını izleyen bir Fransız gazeteci ile
Ermeni ayaklanmalarını izleyen bir Türk gazeteci ile
Tehcir Kanunu uygulanırken Türk aileye evlatlık verilen bir Ermeni çocuk ile
Ermeni örgütlerin silahlı saldırısı sonucunda annesi öldürülen bir Türk çocuk ile

39. KONU: Mustafa Kemal Atatürk’ün yaşamı boyunca eğitim-öğretim aldığı kurumlara ve bu kurumlarda aldığı eğitim-öğretime dair bir araştırma yapılacaktır.

Ayrıca, Mustafa Kemal Atatürk’ün bu kurumlarda aldığı eğitimin onun düşünce yapısına etkisine dair değerlendirme yapılacaktır.

40. KONU: Mustafa Kemal Atatürk’ün yazdığı kitapların tamamının ayrıntılı tanıtımı yapılacaktır.

41. KONU: Mustafa Kemal Atatürk’ün düşünce yapısını etkileyen düşünürler ve bu düşünürlerin Mustafa Kemal Atatürk’ü etkileyen yapıtlarına dair bir araştırma yapılacaktır.

42. KONU: Mustafa Kemal Atatürk’ün Selanik Askeri Rüştiyesi’nden Samsun’a gidene kadar (1893-1919) olan askerlik yaşamını anlatan resimli ve fotoğraflı tarih albümü hazırlanacaktır.

Performans çalışması, A5 boyutunda (A4’ün yarısı boyutunda) bir kitapçık olarak hazırlanacaktır. Kitapçığın başına çalışmanızı anlatan bir başlık koyulacaktır. Kitapçık kendi el yazınızla yazılarak hazırlanacaktır. Yapılan bu kitapçığın arka yaprağına, adınız-soyadınız yazılacaktır.

43. KONU: Kurtuluş Savaşı’nın örgütlenme sürecinde, 10 Temmuz 1919’da bir kişiyle yapılmış söyleşi tasarlanacaktır.

Aşağıda seçtiğiniz bir kişiyle yaptığı iş çerçevesinde yönetim, toplum, kültür, ekonomi konularında en az on sorudan ve yanıttan oluşan bir söyleşi tasarlanacaktır. Sorular ve yanıtlar o kişinin içinde bulunduğu tarihi gerçeklere uygun olarak kendiniz tarafından oluşturulacaktır.

Mustafa Kemal Paşa’nın yanındaki askerlerden biri ile,
İstanbul’da bulunan bir Osmanlı subayı ile,
Dönemin Erzurum valisi ile,
İstanbul’da İngiliz sempatizanı bir gazeteci ile,
İstanbul’da yaşayan balıkçı Halil ile,
Osmanlı hükümetindeki bir bakan ile,
Erzurum’da yaşayan Ermeni bir kadın ile

44. KONU: Mustafa Kemal Atatürk’ün Söylev (Nutuk) adlı kitabında Kuvva-yı Milliye kavramı değerlendirilecektir.

Mustafa Kemal Atatürk’ün yazdığı Söylev (Nutuk) adlı kitapta Kuvva-yı Milliye kavramının geçtiği cümleler boş bir kağıda geçirilerek bu cümlelerin altında yaptığınız değerlendirmeler yer alacaktır. Performans çalışması, Mustafa Kemal Atatürk’ün yazdığı Söylev (Nutuk) adlı kitaptan yararlanılarak yapılacaktır.

45. KONU: Döneminin basın çalışmalarının Kurtuluş Savaşı’nın örgütlenme sürecinin (Milli Mücadele’nin hazırlık sürecinin) başarıya ulaşmasındaki etkileri araştırılacaktır.

Ayrıca, bu dönemi yansıtan bir gazetenin birinci yaprağı hazırlanacaktır. Performans çalışması, Kurtuluş Savaşı’nın örgütlenme sürecinden (Milli Mücadele’nin hazırlık sürecinden) (19 Mayıs 1919-23 Nisan 1920 tarihleri arası) herhangi bir günün olaylarını anlatan bir günlük gazetenin ilk sayfası olarak tasarlanacaktır. Haberler, söyleşiler, köşe yazıları, görseller o dönemin tarihi gerçeklerine uygun olarak hazırlanacaktır. Performans çalışması, A3 boyutunda çizgisiz bir yaprağa kendi el çiziminizle oluşturulacaktır ve bir dosya içinde sunulacaktır. Dosyanın içine, adınız-soyadınız yazılacaktır.

46. KONU: Wilson Prensipleri’ni değerlendiren bir köşe yazısı yazılacaktır.

Bu performans çalışması öncesinde gazetelerdeki seçtiğiniz köşe yazılarını inceleyiniz. Wilson Prensipleri ile ilgili bir araştırma yapınız. 1920’lerde yayımlanan “Kurtuluş” gazetesinde bir köşe yazarı olarak “Gerçek Bakış“ başlıklı köşede Wilson Prensipleri’ni değerlendiren bir köşe yazısı yazınız.

47. KONU: Türkiye’nin (T.B.M.M.’nin) ilk Bakanlar Kurulu’nun (Hükümeti’nin) üyelerinin kısa yaşam öyküleri, görevleri ve bu göreve getirilmelerinin nedenleri araştırılacaktır.

48. KONU: Kurtuluş Savaşı’nda Doğu Cephesi Komutanı Kazım Karabekir Paşa’nın yaşamına ve Kurtuluş Savaşı’na katkılarına dair bir araştırma yapılacaktır.

Ayrıca, Kazım Karabekir Paşa’nın Mustafa Kemal Paşa ile olan askeri ve siyasi ilişkilerine dair bir araştırma yapılacaktır. Ayrıca, Kazım Karabekir Paşa’nın yazdığı “İstiklal Harbimiz” ve Mustafa Kemal Paşa’nın yazdığı “Nutuk” adlı kitaplar kaynak olarak kullanılabilir.

49. KONU: Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk Başbakanı Mustafa İsmet (İnönü) Paşa’nın yaşamına ve Kurtuluş Savaşı’na katkılarına dair bir araştırma yapılacaktır.

Ayrıca, Mustafa İsmet (İnönü) Paşa’nın Mustafa Kemal (Atatürk) Paşa ile olan askeri ve siyasi ilişkilerine dair bir araştırma yapılacaktır. Ayrıca, Mustafa İsmet İnönü’nün yazdığı “Hatıralarım” ve Mustafa Kemal Paşa’nın yazdığı “Nutuk” adlı kitaplar kaynak olarak kullanılabilir.

50. KONU: Türkiye’de cumhuriyet yönetimine geçişin tarihi sürecini Mustafa Kemal (Atatürk) Paşa’nın Nutuk (Söylev) adlı kitabından yararlanılarak araştırılacaktır.

Mustafa Kemal (Atatürk) Paşa’nın yazdığı Nutuk (Söylev) adlı kitapta cumhuriyet yönetimine geçiş ile ilgili önemli bölümler defterinize geçirilerek bu bölümlerin altında yaptığınız değerlendirmeler yer alacaktır.

51. KONU: Türkiye Cumhuriyeti’nde yapılan ilk siyasi seçime (1923 Türkiye Genel Seçimi) ve bu siyasi seçimin sonuçlarına dair bir araştırma yapılacaktır.

Ayrıca, www.ysk.gov.tr (Yüksek Seçim Kurulu), www.tbmm.gov.tr (Türkiye Büyük Millet Meclisi) bağlantılarından da yararlanılabilir.

52. KONU: Türkiye Cumhuriyeti’nde eğitim alanında yapılan inkılâplar (devrimler) ile ilgili tarihi bilgilerden yola çıkarak bir değerlendirmede bulunulacaktır.

Türkiye Cumhuriyeti’nde eğitim alanında yapılan inkılâplar (devrimler) konusunda yapılan değerlendirmeler; birkaç şiir, bir öykü, bir çizgi roman, bir tiyatro metni, birkaç şarkı veya birkaç yapraklık gazete tasarısıyla ifade edilecektir.

53. KONU: Yakın çevrenizde veya ailenizde Soyadı Kanunu’ndan sonra soyadı alınması öyküsüne dair sözlü tarih çalışması yapılacaktır.

Soyadı Kanunu (1934 yılı), www.nvi.gov.tr (Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü) bağlantı adresinden baştan sona okunacaktır. Soyadı Kanunu’nun çıkarılmasından sonra yakın çevrenizde veya ailenizde bulunan yaşlı kişilerden soyadı alınmasının öyküsünü dinlenerek bir yazı hazırlanacaktır.

54. KONU: Mustafa Kemal Atatürk’ün aşağıdaki sözü Türkiye Cumhuriyeti’nde yurttaşlık olgusu çerçevesinde değerlendirilecektir.

“Bir yurdun en değerli varlığı, yurttaşlar arasında ulusal birlik, iyi geçinme ve çalışkanlık duygu ve yeteneklerinin olgunluğudur. Ulus varlığını ve yurt erginliğini korumak için bütün yurttaşların canını ve her şeyini çabucak ortaya koymaya karar vermiş olmak, bir ulusun en yenilmez silâhı ve koruma aracıdır. Bu nedenle, Türk ulusunun yönetiminde ve korunmasında ulusal birlik, ulusal duygu, ulusal kültür en yüksekte göz diktiğimiz ülküdür. Yüksek ve devrimci bir kültür düzeyine varmak için, önümüzdeki yıllarda daha çok emek vereceğiz. Fen ve sosyal bilimlerin temellerine dayanan, güzel sanatları seven, düşünce terbiyesinde yeteneği artmış ve yükselmiş olan erdemli, güçlü bir kuşak yetiştirmek, ana siyasetimizin açık dileğidir.”

55. KONU: Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarında Özel Girişimin Özendirilmesi Politikaları araştırılacaktır.

Özel Girişimin Özendirilmesi Politikalarından (Teşvik-i Sanayi Kanunu, Türkiye İş Bankası’nın kurulması, İzmir İktisat Kongresi’nin toplanması vb.) yola çıkarak Havacılık alanında girişimlerde bulunan Vecihi Hürkuş’un girişimciliğine ve çalışmalarına dair neden-sonuç ilişkisi içinde bir düşünce yazısı hazırlanılacaktır.

56. KONU: Mustafa Kemal Atatürk’ün ulusçuluk (milliyetçilik) ilkesine ve bu ilke doğrultusunda gerçekleştirilen devrimlere (inkılâplara) dair araştırma yapılacaktır.

57. KONU: Türkiye Cumhuriyeti’nde 17 Şubat-4 Mart 1923’te İzmir’de yapılan 1. İktisat (Ekonomi) Kongresi’nde alınan kararlarlar değerlendirilecektir.

İzmir İktisat Kongresi’nde alınan kararlarlardan yola çıkarak Türkiye Cumhuriyeti’nin Ekonomi Politikası’na dair neden-sonuç ilişkisi içinde bir gazete köşe yazısı hazırlanılacaktır. Köşe yazınız dönenim koşullarına uygun bir biçimde oluşturulacaktır. Köşe yazınızın altına adınız soyadınız ile birlikte tarih ve yer eklenecektir.

Not: Bu konuyla ilgili olarak Tarih Dersi Projeleri – Yeni Müfredata Göre (2023-2024) başlıklı yazımızı da inceleyebilirsiniz.