Magna Carta Nedir? Sonuçları ve Tarihi Önemi

Bu yazımızda Magna Carta hakkında bilgi vermeye çalıştık. Kral ile halk arasında imzalanması açısından tarihi bir öneme sahip olan bu belge günümüz demokrasisini olumlu yönde etkilemiştir.

Magna Carta Nedir?

Magna Carta Libertatum, Türkçe adıyla Büyük Özgürlük Fermanı, 15 Haziran 1215 yılında halka kralı kısıtlama yetkisi veren ilk ferman olarak İngiltere’de kral tarafından imzalanmıştır. Halkın o çağlarda özgürlük sahibi olması yönünde büyük bir adım atılmasını sağlamış olan Magna Carta, kralın yetkilerini kısıtlayarak parlamenter sisteme geçiş yapılmasını sağlamıştır. Halka verilen özgürlüğün yanında kişisel hakları, kişisel özgürlüğü, mülk hakları ve benzeri kavramların da ortaya çıkmasına önayak olmuştur. Magna Carta sayesinde birçok mağdur konumdaki insan, yani halk daha iyi haklara sahip olmuş, derebeyliklerin krala karşı daha fazla hakkı doğmuştur. Bu anlaşmanın bizzat kral tarafından imzalanması ve kralın kendi haklarını kendisi kısıtlaması aslında dünya genelinde yayılacak olan eşitlik ilkesi ile hareket etmenin ne kadar önemli olduğunu 1215 yılında tüm insanlığa göstermiştir. Peki bir kral neden kendi haklarını ve yapabildiği şeyleri kısıtlamak ister? Tabii ki de Magna Carta’yı ilk imzalayan kişi olan Kral John bunu kendi iradesiyle ve isteğiyle yapmamıştı.

Magna Carta Maddeleri

Magna Carta’nın tüm maddelerini aşağıdaki bağlantıya tıklayarak Türkçe ve İngilizce olarak inceleyebilirsiniz ve bilgisayarınıza pdf olarak indirebilirsiniz.

Magna Carta Maddeleri (Türkçe – Tam Metin)

Magna Carta Maddeleri (İngilizce – Tam Metin)

Magna Carta Neden İmzalandı?

Normanların 1066’da İngiltere’yi kuşatması ve kralın bu kuşatmaya etkili bir şekilde gelememesi, kralcılığın büyük bir sarsıntıya uğramasına sebebiyet vermiştir. İngiltere’nin Normandiya dükü William tarafından Hastings Muharebesi kazanılarak fethedilmesi üzerine William, İngiltere’nin büyük bir çoğunluğunda hakimiyet kurmuştur. Muharebe süresince İngiltere’nin kralı olan Harold Godwinson, aynı yıl içerisinde Vikinglerle yaptığı savaştan galip gelmesine rağmen ordunun bitap halde olması nedeni ile William’a karşı yenik düşmüştür. 1071 yılında William İngiltere’nin çok büyük bir çoğunluğunda hakimiyet kurmuştur, ancak 1088 yılına kadar direniş ve isyanlar süregelmiştir. I. William, kendisine emsali görülmemiş bir güç pozisyonu sağladı. Sadece ülkeye, halka değil; onun kazanmasına yardım eden baronlar da dahil olmak üzere birçok kişiye hükmetti. Ayrıca İngiliz Kilisesi’ne hizmet veren din adamlarının da başına geçmiş oldu. Bunun üzerine kralcılık oldukça kötü etkilendi. Herkes krala karşı bir tutum sergilemeye başladı. Kral John başa geçene kadar da bu böyle devam etti.

Magna Carta Nasıl İmzalandı?

Kral John başa geçtiğinde, kendisi diğer kralların sahip olduğu güce sahip olmanın verdiği tutku ve ego yüzünden kör olmuştu. Kurnaz ve aç gözlü olan Kral John, halktan ve baronlardan normalden daha fazla, kabul edilemeyecek miktarlarda vergi almaya başladı. Kendi arzularını sınırlandıramayan Kral John, dünya geneli için faydalı olacak bir gelişmeye yol açacak büyük bir hata yapmış olsa da bu hata kendi tahtı ve otoritesini olumsuz yönde etkilemişti. Sadece kendi zenginliğini artırmak için getirdiği aşırı yüksek toprak, gümrük vb. vergiler baronları ve halkı bıktırmıştı. Bunun üzerine Papa II. Innocent ile aralarında çıkan bir anlaşmazlık üzerine baronlar ve Papa’yla arası iyice bozuldu.

Bunun sonucunda İngiltere’nin ayinlere alınmama kararı verilmesi ile Kral John yaptıklarının bedelini çok ağır ödeyecekti. Papa ile arasını düzeltmek amacıyla çıktığı yolda Fransa Kralı Philippe ve ordusuyla karşılaştı. 1214 yılında Kral Philippe’e karşı şaşırtıcı olmayan bir yenilgi alan Kral John’un yenilgisini fırsat bilen baronlar ona baskı yapmaya başladılar. Yapılan ayaklanmalarla 17 Mayıs 1215’te Londra’yı ele geçirdiler. En sonunda yenilgiyi kabul eden Kral John, Magna Carta’yı Runny çayırlığında imzaladı.

Magna Carta Sonuçları

Magna Carta, sadece İngilizler için değil, bütün dünya için oldukça önemli bir belgedir. Adalet ve eşitlik konusunda önemli mesajlar veren bu belge, imzalandığı zaman için fazlasıyla radikal maddeler içerdiğinden dolayı dünya genelinde ses getirmiştir. Magna Carta sayesinde derebeylikler ve dolayısıyla halk, krala karşı daha güçlü ve haklı konuma gelmiştir. İngiltere’nin de monarşi düzeninden parlamenter sisteme geçmesine sebebiyet vermiştir. Parlamenter sistem, direkt olarak yönetimde bile kralın yanında kraldan başka karar verme yetkisi olan insanların olmasına olanak sağlamıştır. Kral John imzaladıktan sonra 1215 yılından sonraki yaklaşık iki yüzyıl boyunca Magna Carta çeşitli alanlarda etkili olmuştur.

Magna Carta Önemi

Magna Carta, günümüzde de içerdiği fikirler doğrultusunda değerini taşımaktadır. Ancak bu belgenin çağdaş bir değerlendirilmesi yapılırken bu fermanın yapıldığı zamanı da göz önünde bulundurmak gerekir. Günümüzde bu belge, bazı yönleriyle eski kalsa da kendi güncelliğini üç farklı açıdan korumaktadır. Bunlar hukukun üstünlüğü, yargıda bağımsızlık ve insan haklarıdır.

Günümüz hukukunun temellerini oluşturan 39. Maddede hukukun üstünlüğü oldukça açık bir şekilde açıklanmıştır: “Özgür hiç kimse kendi benzerleri tarafından ülke kanunlarına göre yasal bir şekilde muhakeme edilip hüküm giymeden tutuklanmayacak, hapsedilmeyecek, mal ve mülkünden yoksun bırakılmayacak, kanun dışı ilan edilmeyecek, sürgün edilmeyecek veya hangi şekilde olursa olsun zarara uğratılmayacaktır.” Bu maddede özgür bireylerin hüküm giyip ceza almadığı sürece herhangi bir yasadışı muameleye maruz bırakılmayacağı söylenmiştir. Ayrıca bu yargılama yapılırken tarafsız davranılacağının, yani bağımsız bir yargı organına sahip olunacağı da Magna Carta’da belirtilmiştir. İnsan Hakları yönünden de zamanına göre çok yeni fikirler barındırmasının yanında, İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nin oluşturulmasında da önemli rol oynamıştır. Her ne kadar günümüzde kabul edilen İnsan haklarından çok ilkel olsa da geneline bakarsak anlatılan şeyler benzerlik göstermektedir.

Not: Bu konuyla ilgili olarak Yönetim Biçimleri Nelerdir? Nasıl Ortaya Çıkmıştır? başlıklı yazımızı da inceleyebilirsiniz.