Orta Çağ İmparatorluklarında Sosyal, Ekonomik ve Askeri Durum (Tarih Konu Anlatımı)

Bu yazımızda tarih dersi konu anlatımları kapsamında 9. sınıf tarih dersinin 3. ünitesi olan Orta Çağ’da Dünya ünitesinin 1. konusunun devamı olan Orta Çağ İmparatorluklarında Sosyal, Ekonomik ve Askeri Durum konusuna yer verdik. Orta Çağ İmparatorluklarında Sosyal, Ekonomik ve Askeri Durum konusunu “Orta Çağ’da yeryüzünün çeşitli bölgelerinde kurulan siyasi ve sosyal yapıları tanır.” kazanımı çerçevesinde anlattık.

Orta Çağ İmparatorluklarında Sosyal, Ekonomik ve Askeri Durum

Ders: Tarih 9

Ünite: Orta Çağ’da Dünya

Konu: Orta Çağ İmparatorluklarında Sosyal, Ekonomik ve Askeri Durum

Kazanım: Orta Çağ’da yeryüzünün çeşitli bölgelerinde kurulan siyasi ve sosyal yapıları tanır.

Orta Çağ İmparatorluklarında Sosyal, Ekonomik ve Askeri Durum konusuna geçmeden önce Orta Çağ’da Avrupa’da Veba Salgını (1347-1351) başlıklı yazımızı da incelemenizi öneririz.

Orta Çağ İmparatorluklarında Sosyal Durum

Roma İmparatorluğu’nda Sosyal Durum

Roma İmparatorluğu’nun toplumu farklı sınıflardan oluşmaktaydı. Roma devleti Gens adı verilen topluluklardan oluşmuştur. Genslerin temel birimi ise ailedir. Ailenin başında poter familiaslar vardı ve poter familias olma hakkı yalnızca erkeklerdeydi kadınlar poter familias olamazdı. Poter familiasların aile evlatlarının üzerinde büyük bir hakkı vardı. Bu aileler birleşerek gensleri oluşturdular. Genslerin başında ise Dux adı verilen dini ve askeri üstünlükleri bulunan kişiler bulunuyordu. Roma İmparatorluğunda topluluklar fazlaydı ve bu topluluklar belli bir şekilde birbirlerini içeriyorlardı. Örneğin gensler bir araya gelerek curiayı oluşturuyordu. Curialar birleşerek ise tribusu oluşturuyordu. Tribuslar bir araya gelerek Civitası oluşturuyordu.

Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğu’nda Sosyal Durum

Bizans İmparatorluğu coğrafi konumundan dolayı zengin bir kültürel bir yapıya sahiptir. Örneğin Konstantinopolis 1453 yılına kadar doğuyu yönetsel, düşünsel ve kültürel açıdan etkilemiştir. Bizans’ı diğer Roma İmparatorluklarından ayıran en önemli özelliklerden biri Eski Yunan ile Ortadoğu geleneklerinin harmanlanmasıyla ortaya çıkmış Helenistik uygarlığın mirasçısı olmasından kaynaklanır. Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğu’nun en önemli kültürel özelliği ise Hristiyanlığın devletin sınırları içindeki gelişme biçimidir.

Sasani İmparatorluğu’nda Sosyal Durum

Sasaniler dönemindeki dini düşünceler, kültürel yapı ve yapısal düşünceler çoğunlukla antik dönem İran uygarlıkları zamanında şekillenmiştir. Sasaniler mimari olarak çok gelişmiş bir devlet değildi. Sasani İmparatorluğu’nun genelinde sosyal sınıflar vardı. Bu sosyal sınıflar sayesinde meydana gelen kast sistemi sayesinde toplumun genelinde büyük bir otokontrol ve düzen sağlanmıştır.

Moğol İmparatorluğu’nda Sosyal Durum

Moğol İmparatorluğu konar göçer bir yaşam tarzını benimsemişti. Kuşattıkları yerlerdeki kaynakları tüketiyor ve başka kaynaklara ulaşmak için başka kuşatmalar başlatıyorlardı. Bu sebeple tüm dünyada Moğollar bir etki bırakmıştı. Konar göçer bir biçimde yaşayan Moğol Devleti yaşam stilleri ve hayatta kalma teorileri sebebi ile avlanma ve savaşta oldukça iyiydiler. Moğol İmparatorluğu’nda sosyal yapı dört gruptan oluşmaktaydı. Han ailesinden olanlar, askerler, halk ve köleler olmak üzere dörde ayrılıyordu. Üstün olan grup han ailesinden olanlardı alt kesim olarak görülen grup ise kölelerdi.

Orta Çağ İmparatorluklarında Ekonomik Durum

Roma İmparatorluğu’nda Ekonomik Durum

Roma İmparatorluğu’nun en büyük geçim kaynaklarından birisi tarımdır.Roma İmparatorluğu tarım üzerine yoğunlaşmış ve tarım faaliyetleri kesintisiz devam etmekteydi. Fakat tarım Roma İmparatorluğu’nun her bölgesinde eşit olarak gelişmemişti. Neredeyse her bölge mahsul ile ilgili belli zamanlarda sorunlar yaşıyorlardı. Roma İmparatorluğu’nun sağladığı kültürel yapı sayesinde yeni teknikler iletiliyordu fakat genel olarak Roma İmparatorluğu tarımda teknikten yoksundu. Roma İmparatorluğu’nun teknikten geri olmasının sebeplerinden biri ise iş gücünün çoğunun kölelerden oluşmasıydı. Kölelerden oluşan işçi kısım yeniliği yüksek ölçüde engellemekteydi. Köylü nüfus azalmaya başlamıştı ve bu azalma imparatorluk döneminde de devam etti. Azalmanın en büyük nedenleri ise yağma ve ağır vergilerdi.

Roma İmparatorluğu’nun pazarı çok zengindi ve bu sebepten dolayı Roma İmparatorluğu çok geniş pazarlara sahiptir dememiz mümkündür. Fakat Roma İmparatorluğu’nun ticareti tarımsal faaliyetleri kadar gelişmemiştir. Roma ekonomisinde göreceli bir gelişme mevcuttur. Roma İmparatorluğu en çok tuzlu etler, zeytinyağı, ipek ve ipek ürünleri ile ilgili ürünlerin ticaretini yapmaktaydı.

Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğu’nda Ekonomik Durum

Bizans İmparatorluğu’nun ekonomisi de Roma İmparatorluğu gibi eşit bir biçimde gelişmemiştir. Başkente giden yolların üzerinde kurulan şehirlerin ekonomik yapısı gelişmiş diğerlerinin ise gerilemiştir. Bu yollara örnek olarak İpek ve Baharat yolları gibi dünyaca ünlü ticaret yollarıdır. Büyük devletlerin ticaret amacı ile bu yolları kullanması, yollar üzerine kurulmuş olan şehirlerin ticarete olan yatkınlığını ve ekonomisini de geliştirmektedir.

Sasani İmparatorluğu’nda Ekonomik Durum

Ekonomik sorumluluğun en büyük kısmını köylüler almaktaydı. Köylüler bu dönemin en büyük sınıfını oluşturuyordu ve üst sınıftan alt sınıfa geçmenin imkansız olduğu gibi alt sınıftan üst sınıfa çıkmakta neredeyse imkansızdı. Böylece köylü halk kendi ekonomik durumu için çalışırken ülkenin ekonomisine de katkıda bulunuyordu. Köylü halk her ne kadar kendi ekonomileri için çalışsalar da verdikleri emeğin karşılığını çok düşük bir şekilde alıyorlardı ve aldıkları karşılık zaman içerisinde azalıyordu, köylü halk bu durumdan hoşnut değildi. Köylüler, Sasani İmparatorluğu’nda sömürülen grup rolünü oynamaktaydı.

Moğol İmparatorluğu’nda Ekonomik Durum

Moğol İmparatorluğu konar göçer bir yaşam stilini benimsemişlerdi. Yaptıkları savaşlardan kazandıkları toprakların tüm kaynaklarını tükettikten sonra yeni yerlere göç etmek ve yeni kaynaklar bulmak amacı ile başka savaşlara dahil oluyorlar ve başka toprakları ele geçiriyorlardı. Moğolistan’da geçim kaynakları hayvancılık olan insanlar da vardı fakat hayvancılık yapmak Moğol İmparatorluğu sınırları içerisinde oldukça zordu. Sürüleri ve hayvanları için sürekli seyahat etmeleri gerekiyordu ve bulaşıcı hastalıklar sebebi ile sürülerde çok fazla kayıp oluyordu.

Orta Çağ İmparatorluklarında Askeri Durum

Roma İmparatorluğu’nda Askeri Durum

Antik Çağ’ın en büyük ordularından birine sahip olan Roma İmparatorluğu’nun ordusunu Augustus kurmuştur. Augustus’un ordusu ortalama 300.000 askere sahiptir. Asker adayı olmak isteyen kişilerin öncelikle kesin olarak Roma vatandaşı olduğu belirtildikten sonra orduya alınabiliyordu. Ordunun askerleri aynı zamanda devlette memur, yargıç, zabıta, vergi sorumlusu gibi görevlerde yer alıyorlardı. Savaşta birlikleri cesaretlendirmek ve askerleri idare edebilmek için trampet ve sancaklar kullanılıyordu. Arazi ve düşman gibi etkenler Roma ordusunu yenilmez kılamıyordu.

Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğu’nda Askeri Durum

Bizans ordusu da, Roma İmparatorluğu’nun ordusuna benzer gelenekler ve nitelikler taşıyan bir orduydu. Bizans ordusunun büyük bir kısmı piyade ve süvari gezicilerden oluşuyordu. Bizans donanmasının en güçlü olduğu zamanlar devletin güçlü olduğu zamanlardır. Sasanilerin en güçlü olan birliği askeri özel atlı birlikleridir.

Sasani İmparatorluğu’nda Askeri Durum

Sasani İmparatorluğu’nun askeri yapısının Orta Asya’daki Türk imparatorluklarının askeri yapısına benzemektedir. Sasani Devleti’nin askeri düzeni ve savaş taktikleri ise diğer diğer devletleri etkilemiştir. Sasani İmparatorluğu’nda orduya herkes tarafından büyük bir önem veriliyordu bunun sebebi ise iktidarın kaynağının ordu olarak görülmesidir.

Moğol İmparatorluğu’nda Askeri Durum

Moğol İmparatorluğu’nun askeri yapısı ve ordusu Batı ve Ortadoğu imparatorluklarında olduğu gibi ağır silahlar, zırh veya askeri gösteriş üzerine değil saldırı taktikleri ve hız üzerine kurulmuştur. Moğol askerleri kafalarına dışı metal içinde ise deri olan bir miğfer takarlardı. Bu miğferi takmalarının amacı Orta Asya’da -60 dereceye kadar düşebilen sıcaklık ve kafalarına darbe almaktan korunmaktır.

Araştıralım: Büyük İskender, Roma ve Sasani Devletlerinin Geniş Coğrafyalara Hükmetmelerindeki Etkenler Nelerdir?

Büyük İskender, Roma ve Sasanilerin geniş coğrafyalara hükmetmelerindeki temel etken disiplindir. Devletlerin uzun süre hayatta kalması bazı hukuki, siyasi ve kanuni şartlar ve kurallara dayanmaktadır. Otoritenin güçlü olması ve askeri güç de temel etkenler arasındadır. Tarihte uzun yıllar ayakta kalmış devletleri incelediğimizde adalet yapısının gelişmiş devletler olduğunu görmekteyiz. Doğru bir adalet anlayışına ait devletlerde hoşgörü ortamı da gelişir.

Devlet hoşgörü ve saygılı bir anlayışa sahip olduğu için çok fazla iç sorunla karşı karşıya kalmamış olur. Böylelikle devlet iç meseleler ile uğraşmaz ve dış sorunlara yönelir. Çok fazla iç sorunla karşılaşılmadığı için dış politikaya daha çok hakim olunur. Gelişmiş ve uzun yıllar ayakta kalmış imparatorlukların en büyük özelliklerinden biri ise halkın devlete bağlı yaşamasıdır. Halk devlet adamlarına saygı duyar devlet adamları da halka saygı duyar. Bu devletlerin bir diğer özelliği ise refah seviyesi yüksek devletler olmalarıdır.

---

3. Ünitenin Tüm Konuları: Orta Çağ’da Dünya ünitesinin tüm konularını aşağıdaki başlıklarda inceleyebilirsiniz.

1. Konu: Orta Çağ’da Siyasi Yapılar

İmparatorluklarda Sosyal, Ekonomik ve Askeri Durum (Şu an bu başlıktasınız!)

2. Konu: Tarımdan Ticarete Ekonomi

Artı Üründen Sosyal Sınıflara

İlk ve Orta Çağ’da Toplumsal Tabakalaşma

Orta Çağ’da Ticaret

İlk ve Orta Çağ’da Ticaret Yolları

3. Konu: Orta Çağ’da Ordu

Yerleşik ve Konar-göçerler Arasındaki Savaşlar

4. Konu: Kanunlar Gelişiyor