Tarih Diğer Bilimlerden Nasıl Yararlanır? (Coğrafya, Antropoloji ve Kimya)

Tarih bir çok bilimden yararlanır. Tarihe yardımcı bilimler oldukça fazladır. Tarihe yardımcı bilimler ile tarih arasında nasıl bir ilişki vardır? Tarih, tarihe yardımcı bilimlerden nasıl yararlanabilir? Tarihin faydalandığı bazı bilimlerin tarihe nasıl katkıda bulunduğunu inceledik. Tarihe yardımcı bilimler arasından Coğrafya, Antropoloji ve Kimya bilimlerinin tarihe nasıl yardımcı olduğu konusuna açıklık getirmeye çalıştık.

Coğrafya Tarihe Nasıl Yardımcı Olur?

Coğrafya Nedir?

Coğrafya, yer ve İklim bilimidir. Türk Dil Kurumu sözlüğüne göre Coğrafya; yeryüzünü fiziksel, ekonomik, biyolojik, insansal ve siyasal yönlerden inceleyen bilimdir. Coğrafya, insanlar ve yer ile bunlar arasındaki ilişkiyi neden-sonuç ve dağılış ilkesine bağlı olarak inceleyen ve sorgulayan bir bilim dalıdır. Yer ve insanlar arasındaki ilişkiler coğrafyanın konusunu oluşturur. Coğrafya aynı zamanda tarihe yardımcı bilimler arasındadır.

Tarih Coğrafyadan Nasıl Yararlanır?

Tarihi olayların geçtiği yere coğrafi çevre denir. Bu unsur belirlenirken de coğrafya biliminden yararlanılır. Olayların geçtiği yerin özelliklerini, insanların ekonomik ve sosyal durumlarını incelerken mutlaka coğrafya bilimiyle birlikte çalışılır. Coğrafi konum, çoğu kez olayların neden ve sonuçlarında birinci derecede etkendir. İnsanların sosyal, kültürel ve ekonomik gelişimlerinde de coğrafi şartların büyük etkisi vardır. Özellikle beşeri coğrafya bu konuda yardımcı olur. Beslenme ve üretim şekillerinin incelenmesinde ekonomik coğrafyanın katkıları büyüktür.

Coğrafyadan yararlanarak geçmişe ışık tutulmuştur. Yeryüzünün şekli, arazi yapısı gibi konularda coğrafya tarihe yardımcı olmaktadır. Her tarihi olay belli bir coğrafi mekanda meydana gelir. Tarihi olayların oluşumu esnasında iklim, yeryüzü şekilleri, ekonomik faaliyetler, konum gibi coğrafi faktörler etkili olabilmektedir. Bu faktörlerin bilinmesi tarihi olayın tüm yönlerinin aydınlatılmasına büyük ölçüde katkı sağlamaktadır.

Coğrafi şartlar değişik biçimlerde insan topluluklarının hayatı üzerinde etkili olurlar. Bununla birlikte toplumların değişim ve gelişimlerini anlayabilmek için yaşadıkları coğrafi mekânın ve şartların iyi bilinmesi gerekir. Tarih de aynı mekân üzerinde çeşitli yönlerde gelişmiş birçok insan gruplarını incelemektedir. Bütün tarihi olaylar coğrafi bir mekân içerisinde geçer. Olayların objektif değerlendirilmesi ve iyi bir analiz yapılabilmesi için hadiselerin geçtiği mekân çok önemlidir. Bu işi coğrafya yapar. Coğrafi şartlar tarihe şekil verir. Mekân olmadan Tarihin olması mümkün değildir .

Antropoloji Tarihe Nasıl Yardımcı Olur?

Antropoloji Nedir?

Antropoloji, insan ırklarını incleyen bilim dalıdır. İnsanın iskelet, kafatası gibi fiziki yapsını araştıran bu bilim dalı, insalık tarihinin en eski dönemlerinin aydınlatılmasında yardımcı olur. Antropolojinin bir dalı olan sosyal antropoloji ise toplumların kültürlerinin başlangıcından günümüze kadar olan gelişmeleri inceler.

Antropoloji insanı kültürel, toplumsal ve biyolojik çeşitliliği içinde anlamaya; insanlığı başlangıcından beri insanların çeşitli koşullara nasıl uyarlandığını, bu uyarlanma biçimlerinin nasıl gelişip değiştiğini, çeşitli küresel olayların nasıl dönüştüğünü görmeye ve göstermeye çalışır. İki anlamda holistiktir (bütünsel ve inanılır). tüm zamanlarda yaşamış olan veya yaşayan tüm insanlara ilişkindir ve insanlığın tüm boyutlarını kapsar. Prensipte, tüm toplulukların tüm kurumlarıyla ilgilenir. Antropoloji özellikle kültürel görecelilik, bağlamın derinlemesine incelenmesi ve kültürlerarası karşılaştırmalara verdiği önem ile diğer sosyal disiplinlerden ayrılır.

Antropoloji yöntem bilimsel açıdan çok zengindir ve hem nitel metotları hem de nicel metotları kullanır. Antropoloji disiplinin tarihinde etnografiler önemli bir yer tutmuş ve bir anlamda odağı oluşturmuştur. Bununla birlikte özellikle 20. yüzyılda etnografik çalışmaların ve etnografik ilgi odaklarının farklı antropoloji alt dallarında farklı eğilimler gösterdiği görülebilir. Antropoloji aynı zamanda tarihe yardımcı bilimler arasındadır.

Tarih Antropolojiden Nasıl Yararlanır?

Antropolojinin tarih bilimine sayılamayacak katkısı vardır. Hangi ırkların kaç yıl önce ortaya çıktığını bilmek, tarih biliminde kronolojik bir sıralama yapmak ve olayları neden sonuç ilişkisine sokabilmek için önemlidir. Uygarlıkların bıraktıkları yapıları, savaşları, olayları ve bunların sonuclarını ırkların kendisi ve yaşadıkları dönemle ilişkilendirmek, süreçleri daha net görmemizi sağlar.

Kimya Tarihe Nasıl Yardımcı Olur?

Kimya Nedir?

Kimya, maddenin yapısını, özelliklerini, bileşimini, etkileşimlerini ve tepkimelerini araştıran bilim dalıdır. Kimya insanların yaşamlarını kolaylaştıran bir bilim dalıdır. Aslında Kimya insanların yaşamıyla iç içe geçmiş hata vazgeçilmez bir hal almıştır. Maddeyi oluşturan atomları, bunlardan oluşan bileşimleri ve bu bileşimlerin yapısını inceleyen ve bu maddelerin özellikleri ile diğer maddelerle olan ilişkisini inceleyen bilim dalıdır. Kimya evrenin başlangıcından bu yana yaşamsal reaksiyonları, maddesel etkileşimleri, maddenin iç yapısını daha doğrusu evreni inceleyerek kendi alanında biz insanlara anlaşılır, erişilebilinir ve kullanılabilinir bilgiler sunmaktadır. Böylece hayatı daha anlaşılır kılabilmekte ve insanın gelişimine katkıda bulunmaktadır. Kimya aynı zamanda tarihe yardımcı bilimler arasındadır.

Tarih Kimyadan Nasıl Yararlanır?

Tarih geçmişteki olaylara ait bilgilerin keşfi, toplanması, bir araya getirilmesi ve sunulması bilimidir. Tarihi bilgi, geçmişteki olaylara ilişkin tüm bilgilerin, olayların vuku bulduğu dönemin şartları göz önüne alınarak, mümkün olduğunca nesnel bir şekilde sunulması ile oluşur.

Tarihin sosyal bilimlerle ilişkisi olduğu gibi kimya ile de ilişkisi vardır. Ele geçen eserlerin hangi döneme ait olduğunun belirlenmesinde kimya bilimi tarihe yardımcı olur. Kimyada kullanılan “Karbon 14” metodu ile tarihi buluntuların made yapısını incelenerek ait oldukları dönem belirlenmeye çalışılır. Kimya aynı zamanda tarihi belgelerin ya da bulguların kimyasal özelliklerini inceleyerek bunların orijinal olup olmadıkları hakkında değerlendirmelerde bulunur. Sonuç olarak tarihin kimya için, kimya da tarih için büyük önem taşır.

Okuma Önerisi: Kimya bilimi ve tarihi ile ilgili daha ayrıntılı bilgi edinmek için Kimya Nedir? Kimya Tarihi – İlk Kimyagerler başlıklı yazımızı da okuyabilirsiniz.

Tarihe Yardımcı Bilimler Sınav Sorusu

Aşağıda Mezopotamya uygarlıklarına dair bir yazı görmektesiniz. Buna göre, yazar aşağıdaki yorumunu yapabilmek için hangi bilim dallarından yararlanmış olabilir? Tarih hangi bilimlerden nasıl yararlanır? (Yanıtınızı sarıya boyalı sözcükleri göz önüne alarak veriniz.)

Sümer ve Akatlar coğrafi açıdan birbirlerine çok yakın olsalar da Fransızca ve Çince kadar farklı diller konuşuyorlardı. Epey ileri bir uygarlık geliştirmiş olan bu halklar, Babil gibi kentlerin çevresinde küçük topluluklar halinde, bir takım koruyucu tanrılara inanarak, bir hükümdarın egemenliği altında yaşıyorlardı. Sümer Ülkesi’nde, Uruk kentinin büyük tapınağının bulunduğu yerde keşfedilen ilk kil tabletlerin üzerindeki yazılar bu şekilde açıklanır. Uruk tabletleri tahıl çuvalları ve büyük baş hayvan listelerinden oluşan tapınağın bir tür muhasebesini sunmaktadır.

Dolayısı ile ilk yazılı göstergeler ziraat hesaplarından oluşmaktadır. Elimizdeki başka tabletler Sümerlerin toplum düzeni hakkında bilgiler verir. Ayrıca Sümerlerin yalnızca parayı bulmakla kalmayıp, aynı zamanda faizle ödünç verdiklerinde öğreniyoruz..

Georges Jean, Yazı İnsanlığın Belleği

Not: Bu konuyla ilgili Tarihe Yardımcı Bilimler ve Tarih Arkeolojiden Nasıl Yararlanır? başlıklı yazılarımızı da inceleyebilirsiniz.