Dünya Tarihi

Girişimcilik Nerede ve Ne Zaman Başladı? İlk Girişimciler Kimlerdi?

Bir girişimcinin ortaya çıkması için ihtiyaçların çeşitlenmesi ve artması, işgücünün uzmanlaşması gereklidir. Girişimciliğin ortaya çıkışına sebep olan en büyük iki sebep sanayi devrimi ve gezgin tüccarların dönemidir. Bu yazımızda girişimcilik tarihini ayrıntılı olarak inceledik.

Girişimcilik Nedir?

Son yıllarda her yerde çokça bahsedilen ve gittikçe popülerleşen bir kavram olan girişimcilik, en genel açıklamayla kar amacı ile risk almayı göze alarak iş kuran bir kimsenin yaptığı atılımdır. Aynı zamanda girişimcilik, bir iş kurma süreci olarak da tanımlanmaktadır. Girişimci ise “mal ve hizmet üretimi yapmak amacıyla üretim unsurlarını en kazançlı koşullar altında bir araya getiren” kişiye denir. Girişimci bir birey risk alır ve aklındaki fikri hayata geçirir. “Kabiliyet, birikim ve cesaret gibi özelliklerin birleşimi girişimci bir insanı meydana getirir”. Ortamın durumu bir girişimciyi ve bundan sebeple girişimciliği etkiler. Yıllar geçtikçe teknoloji gibi birçok alanın gelişmesi ile insanlar daha girişken olmaya ve akıllarındaki projelerini hayata geçirmek için girişimler yapmaya başladılar.

Bunun en büyük sebepleri, kurumsal şirketlerde bir yöneticinin altında çalışma koşullarının ağır olması ve daha fazla para kazanabilme düşüncesinin insanları yeni atılımlar yapmaya itmesidir. Girişimci; bazı insanlara göre üretken ve yaratıcı özellikleri sayesinde yaşamı geliştirici bireyler olarak görülse de bazılarına göre rahatına düşkün, üretken olmayan, hazıra konmayı seven, tembel ve kolaya kaçan insanlar olarak görülmektedir. Günümüzde tüm risklerine rağmen girişimci kişi sayısı gittikçe artıyor. Fakat girişimcilik nerede başladı? İlk girişimciler kimlerdi? Büyük işletmelerin egemen olduğu küresel bir ekonomide, girişimcilik için gelecek ne anlama geliyor?

Girişimcilik Tarihi

İlk girişimciler yaklaşık 20.000 yıl öncesinde gözlemlenebilmektedir. İnsanlar arasında bilinen ilk ticaret, Yeni Gine’de yaklaşık 17.000 M.Ö.’de gerçekleşti ve burada yerel halk obsidiyen (av araçlarında kullanımı için ödüllü bir volkanik cam), diğer gerekli mallar, kaplamalar ve yiyecekler için alışveriş yapmıştır. Bu erken tür girişimcilik bin yıl boyunca devam etmiştir ve avcı toplayıcı kabileleri, kendi kabileleri için genel bir fayda sağlamak amacıyla bölgelerinin farklı yerlerinden mal ticareti yapmıştır.

Girişimcilik ve Ticaretin Başlangıcı

Girişimcilikteki ilk büyük değişim, yaklaşık 12.000 yıl önce gerçekleşen Tarım Devrimi sırasında gerçekleşmiştir. İnsanlar bitkileri ve hayvanları evcilleştirmeye başlamıştır. Tarım Devrimi sayesinde insan; hayatı boyunca dolaşmak, yem yapmak ve hayvanları avlamak zorunda kalmak yerine, farklı bölgelerde tek bir yerde kalıcı olarak yaşayabilmekte ve toprakla, tarımla ilgilenebilmektedir. Bu insanlık tarihinde köklü bir değişime sebep olmuştur. Köyler ve kasabalar verimli topraklara yakın yerlerde gelişmeye ve bu sayede bir topluluktaki herkesin gıda üretimine dahil olmasına gerek kalmamaya başlamıştır.

İnsanların bütün günlerini avlanma ve kendi istekleri için toplanmaya harcamasına gerek kalmadığından, daha az sayıda insanın çiftçi olarak gıda üretimini idare etmesine izin vermek daha etkili olmuş, nüfusun geri kalanı diğer görevlere odaklanmıştır. Avlanma ve toplanma, balık tutma, yemek pişirme, araç ve barınak yapma, giysi yapma o dönemin bazı yaygın uzmanlık alanlarına örnek olarak verilebilmektedir. Çiftçiler ailelerini desteklemek için ihtiyaç duyduklarından daha fazla gıda yetiştirebilecek düzeyde idi. Böylece, bir çiftçi pazarda bir elbise üreticisine yiyecek vererek kıyafet alabilmekteydi.

Girişimcilik ve Tarım Devrimi

Hem çiftçinin ve ailesinin artık kendi giysilerini yapmasına hem de giysi üreticisinin tarımla uğraşmasına gerek kalmamıştır. Bir topluluk içinde herkes herkesin uzmanlık alanlarına kendi ihtiyaçlarını sağlayabilmek için güvenebilir düzeye gelmiştir ve bu sayede yeni meslekler de ortaya çıkmaya başlamıştır. Zaman içinde, bu uzmanlar kendi uzmanlık alanlarında daha iyi bir hale gelmiş, yenilikçiliğin hızı artmıştır. Uzmanlar benzersiz rollerinde gittikçe iyi bir hale geldikçe, tüm topluma daha fazla fayda sağlamıştır. Kasabalar ve şehirler binlerce insanı kapsayacak şekilde büyümüş, güvenilir gıda kaynakları insanları kalıcı yerleşim yerleri ve evler inşa etmeye teşvik etmiştir.

Dini merkezler, mahkemeler ve pazarlar dahil olmak üzere bu kalıcı yapıların etrafında farklı sosyal kurumlar ortaya çıkmıştır. Bu girişimciliğin keşfedilmesi için yeni bir fırsat sağlamıştır. Zaman geçtikçe, yeni uzmanlık alanları ortaya çıkmaya başlamıştır. Erken girişimciler; çömlekçilik, marangozluk, yüncülük, duvarcılık gibi alanlarda çalışmaya başlamıştır. Yaşam standartları artmaya devam etmiştir. Girişimciler sürekli yenilikçiliğin ön safhasındadırlar. Bir sorunun çözülmesi gerekiyorsa, erken girişimciler bu sorunu çözerek kar edebileceklerini kabul etmiştirler.

M.Ö. 2000 Yılı Bütçesi ile Ticari Yolların Genişletilmesi

Tarım Devrimi ile M.Ö. 2000 arasında şehirler dünya çapında bilinmeye başlamıştır. Erken uygarlık alanları nehirler; özellikle Nil, Dicle, Fırat, İndus, Sarı ve Yangtze çevresinde yoğunlaşmıştır. M.Ö. 3000 yılına kadar Sümer’deki (günümüz Irak) şehirleri on binlerce insanı içermekteydi. Fırat’ın kıyısında bulunan Uruk şehri, daha önce sadece bir avcı-toplayıcı kabilesini destekleyecek kadar kişiye ev sahipliği yapmaktaydı. Kentler dünyanın dört bir yanına yayıldıkça, girişimcilik önemli bir hal almıştır. Girişimciler hala seramik, marangozluk, alet yapımı vb. alanlarda uzmanlaşmaktaydı. Ancak şehirler ve kültürler arasında ticaret yaparak kar edebileceklerini anlamaya başlamıştırlar. Doğru uluslararası ticaret yolu bir girişimciyi çok zengin yapabilmektedir. O zamanlar; Roma İmparatorluğu genelinde Afrika’dan tuz ticareti, Dünyada Çin kağıt yapımı gibi teknolojiler ticareti, Çin’den Asya’ya pirinç ticareti, Arabistan’dan Avrupa’ya kahve, limon ve portakal ticareti popüler ticaret yollarından bazıları idi.

Arapça sayı sistemi gibi Avrupa ile karmaşık fikirlerin ticareti. barut ticareti, silah ticareti bu ilk zamanlar özellikle önemliydi. Demir, M.Ö. 2000 civarında keşfedildi ve demiri kontrol eden medeniyetler, diğer medeniyetlere hükmetti. Bu, Büyük İskender’in İmparatorluğu, Han Çin İmparatorluğu, Roma İmparatorluğu ve Pers İmparatorluğu dahil olmak üzere dünyanın ilk imparatorluklarına yol açacaktır. İmparatorlukları yaratan askeri mal ticareti yapabilen girişimciler, çalışmaları için haklı olarak ödüllendirildi. Böylece, en başarılı erken girişimcilerden bazıları dünyadaki savaş araçlarını sattı. Tabii ki, ticaret yolları sadece ham kaynaklar ve mallardan ibaretti. Ayrıca fikir ve teknolojiler hakkındaydı. Bu yolla, girişimciler dünyaya fikir yaymaktan sorumluydu.

Girişimcilik ve Paranın İcadı

Girişimcilik tarihindeki (ve insanlık tarihindeki) önemli gelişmelerden biri paranın icadıdır. Paranın icadından önce, tüm girişimcilik ve ticaret takas sistemiyle gerçekleşmiştir. Örneğin, eğer bir kimse 5 çubuk demir isterse, o barları almak için 1 at satmak zorunda kalmaktadır. Tabii ki, aynı zamanda bir ata ihtiyaç duyan bir demir tüccarı bulması gerekmektedir. Anlaşılır bir şekilde, bu tarihin başlarında çok sınırlı bir ticaret ve girişimcilik. Para birimi hepsini değiştirdi. En eski para birimlerinden bazıları, eski Irak’ta gümüş yüzük ve gümüş çubuk şeklinde bulunmuştur.

M.Ö. 2000’den başlayarak, erken para formları keşfedilmiştir. Bu para biçimlerine tür denildi ve dünya çapında geniş çapta değişti: bazı kültürlerde deniz kabuğu kullanılmış, örneğin bazılarında tütün yaprakları, boncuklar veya büyük yuvarlak taşlar kullanılmıştır. Zaman içinde kâğıt para ve madeni para geliştirilmiştir. Para birimi girişimcilere birkaç önemli şey vermiştir. Bunlar; uzun mesafeli ticareti kolaylaştırması, değişime kapı açması, girişimcilere değer depolamak için bir yol sağlaması ve benzeridir. Kısacası para birimi girişimcilik kaderini sonsuza dek değiştirmiştir.

Okuma Önerisi: Bu konuyla ilgili olarak Para Nedir? Paranın Tarihi başlıklı yazımızı da inceleyebilirsiniz.

Ortaçağ’da Girişimcilik ve Pazarın Başlangıcı

Ortaçağ’dan başlayarak, piyasalar daha popüler hale gelmiştir. Daha büyük popülasyonlar, yiyecek, giysi, hizmet ve diğer önemli şeyleri satın alabilecekleri daha büyük pazarlara ihtiyaç duymaya başlamıştır. Yaklaşık 1470’den başlayan nüfus patlaması, piyasanın girişimcilikle olan bağlantısını sağlamlaştırmıştır. Girişimcilikte bu dönemde yaşanan önemli gelişmelerden bazıları şunlardır: Küçük işletme sahiplerinin daha fazla finansman ihtiyacı olduğu için, bankacılık yeni zirvelere ve karmaşıklıklara ulaşmıştır. Lonca sistemi genişlemiş, kalifiye zanaatkarlara ve diğer girişimcilere işlerini birlikte organize etme, üretilen malların kalitesini düzenleme ve Orta Çağ Avrupası’ndaki kasabalarda bazı mallar için itibar geliştirme imkanı sağlamıştır. Girişimciler yurt dışından mal satın almayı başarmış, bu malları bitmiş ürünlere dönüştürmüş ve sonra da bu malları her zamankinden daha geniş bir kar karşılığında satmıştır.

Beklenmedik Yeniliklerin Boğulması

Bu dönemde girişimciler için her şey iyi değildir. Birçok girişimcinin icatları ve yenilikleri tıkanmıştır. Tüccarların ve kaşiflerin ilerlemesinden önce, birçok insan sermaye birikimi üzerine kaşlarını çatmıştır. İnovasyon çoğu zaman, şaşırtıcı şekilde, dünya çapında engellenmiştir. Hatta vizyon sahibi girişimcilerin topluma yararlı olmadığı için icatlarından vazgeçtikleri olmuştur. “Kapitalizm tarihinin başlarında, parasal kazanım fikri birçok kişi tarafından kapatıldı ve utandırıldı. Kredi kullanımıyla ilgili tefecilik, Hıristiyan Kilisesi tarafından yasaklandı. İşler gelenek ve kast tarafından atandı. Yenilik boğuldu ve verimlilik zorla verildi, bazen ölümle cezalandırıldı.”

“Dokuzuncu yüzyıl İngiltere’sinde, dokuma endüstrisinde seri üretim ilk geldiğinde, guild’ler protesto ettiler. İşçiler için iki yüz tezgah, kasap ve fırıncı içeren verimli bir atölye, böyle bir verimin mevcut iş sayısını azalttığı iddiasıyla Kral tarafından yasaklandı.” (Bu o tarihlerdeki durumu anlatan en iyi alıntılardan biridir.) Bununla birlikte, bu süre yine yel değirmeni, kağıt fabrikası, mekanik saat, harita ve matbaa dahil olmak üzere dünyanın en etkili teknolojilerinin bazılarına yol açmıştır. Aynı zamanda gelecekteki girişimcilerin, artan eğilimlerden yararlanmak için yeniliği kullanmalarının önünü açmıştır.

Ticaret, Kaşifler ve Yeni Dünya 1550’den 1800’e

1550’den 1800’e kadar olan süre, ticaret felsefesi felsefesine neden olmuştur. Bu felsefenin izleyicileri, dünyada yalnızca sınırlı bir zenginlik olduğuna inanmaktaydı. Bir ülkenin zenginliği ve değeri yalnızca, ne kadar hazine ve altın elde edebileceğine ve ithalata kıyasla daha fazla ihracat satabileceğine dayanmaktaydı. Columbus’un 1492’de Yeni Dünya’yı keşfi girişimciliği kalıcı olarak değiştirmek üzeredir. Keşfedilecek zengin Yeni Dünya, en zengin girişimcilerden bazılarını araştırmaya başlamıştır. Bu dönemde, girişimciler girişimcilerden daha çok tüccar ve araştırmacı olarak bilinmektedir.

Bu bireyler sermayeyi arttırmak, risk alabilecek ve ekonomik büyümeyi teşvik etmek üzeredir (bugünün girişimcileri gibi). Birçoğu bu dönemi kapitalizmin başlangıcı olarak görmektedir. Bu dönemin en önemli ilerlemelerinden bazıları, yeni dünyadan getirilen mallar ve malzemelerle ilgilidir. Örneğin, Yeni Dünya’dan gümüş ithalatı, Atlantik Okyanusu’ndaki genişlemiş ticareti teşvik etmiştir. Daha sonra, altın benzer motivasyon sağlamıştır. Bu dönemde girişimcilikteki bir diğer önemli gelişme Luca Pacioli’nin muhasebe avansıdır.. Pacioli, bir şirketin hesaplarını takip etmek için standartlaştırılmış ilkeler yaratmıştır. Bu ilkeler daha sonra dönemin kaşifleri ve tüccarları tarafından kullanılacaktır.

1800’lerde Girişimcilik, İleri Makineler ve Pazarlar

Birçok insan son 200 yıllık girişimciliği “makineler ve pazarlar” tarafından körüklenmek olarak görmektedir. Kapitalizm, dünyadaki toplumlarda daha sağlam hale gelmiştir.. Kapitalizm teorileri, Adam Smith’in 1776’da, tüccarlık fikrini imha ettiği, Milletlerin Zenginliklerinin Tabiatı ve Sebeplerine İlişkin Bir Araştırma çalışmasında katılaşmıştır. Bunun yerine, ilgilenenlerin dünyadaki toplumlardaki itici güç olduğunu savunmuştur. Böylece, bu dönemin girişimcileri, toplumu bir bütün olarak iyileştirmeye devam ederken, kendi çıkarları doğrultusunda hareket edebilmişlerdir. Bu nedenle, pazarın rekabeti kişisel çıkarları düzenlemekte ve yeniliği besleyen, yaşam standardını geliştiren ve ulusların zenginliğini arttıran bir tür girişimciliğe yol açmaktadır.

Endüstri Çağı ve Girişimcilik

Sanayi Devrimi, girişimcilik tarihinde bir başka derin kayma olmuştur. 18. yüzyıldan itibaren girişimcilik, küçük şehirlerdeki küçük ölçekli üretimden büyük şehirlerdeki büyük ölçekli üretime geçmiştir. Girişimcilikteki bu temel değişiliğin; enerji üretiminin kullanılabilirliği, iş gücünde artış gibi getirileri olmuştur. Amerika bu dönemde özellikle Andrew Carnegie, J. Morgan, John D. Rockefeller, Frank Kenan ve Henry Ford gibi girişimcilere yol açan önemli bir rol oynanmıştır.

Dünya Savaşı Sonrası Girişimcilik

İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra girişimcilik birkaç farklı sebepten dolayı değişmeye başlamıştır. Birincisi ve en önemlisi, ekonomi giderek daha küresel hale gelmiş ve her on yılda bir daha da küreselleşmiştir. Daha iyi nakliye ve iletişim araçları, girişimcilerin ürünleri ve hizmetleri küresel bir kitleye satmalarını kolaylaştırmıştır. Amerika gibi büyük ekonomiler artık yalnızca Amerikan pazarlarına ürün satmaya konsantre olamaz hale gelmişlerdir. Araç sahibi olan insan sayısı gibi mikroekonomik faktörler de vardır. Özellikle Amerika’da otomobil sahipliği büyük şehirler arasında otoyollara sahip olmayı daha önemli hale getirmiştir.

Otoyollar daha önemli hale geldikçe, insanların seyahat ederken yemek yiyebileceği restoranlara ihtiyaç duyulmuştur. Ray Kroc gibi girişimcilerin milyonlar kazandığı ortam burasıdır. Kroc, sınırlı sayıda erkek ürüne hizmet vererek maliyetleri düşüren standart bir restoran yaratmıştır. Sonra o modeli kopyalamıştır. Bu dönemde zenginleşen diğer şirketler arasında General Electric, Lockheed, IBM ve Holiday Inns gibi uçak şirketleri yer almaktadır. Dünyadaki diğer ülkeler, İkinci Dünya Savaşı sonrası büyümede benzer artışlar yaşamıştır. Mesela Japonya, ucuz ücretler için geniş bir popülasyondan yararlanarak dünyanın en büyük ekonomilerinden biri haline gelmiştir. Almanya da benzer bir yörünge yaşamıştır.

Modern Girişimcilik

Bugün, girişimciler tüm dünyadaki ekonomilerin can damarıdır. Çin gibi komuta ekonomilerinde bile, girişimciler ekonomiye katkılarından dolayı değerlidir ve dünyadaki şirketlerle rekabet edebilmek için yenilik yapmaya teşvik edilir. Küresel ekonomi, modern altyapı ve iletişim ile birlikte girişimcilik dünyasına yeni bir rekabet çağı gelmiştir. Artık kabileniz, kasabanız veya şehrinizdeki girişimcilerle rekabet etmiyorsunuz: dünyanın her yerindeki girişimcilerle rekabet ediyorsunuz. Tıpkı diğer her alanda olduğu gibi. Bu girişimcilerin birçoğu sizden daha ucuz üretim araçlarına erişebilir. Örneğin ucuz işgücü kaynaklarına daha iyi erişebilirler. Bu, modern girişimciliği her zamankinden daha zorlayıcı ve tartışmalı bir şekilde daha faydalı hale getirmiştir.

Girişimcilik Buradan Nereye Gidiyor? Girişimciliğin Geleceği

Tarihin başlangıcından beri girişimcilik her zaman arz ve talep olarak bilinen piyasa güçleri tarafından yönetiliyordu. Tarım Devrimi’ndeki ilk girişimciler, araç ve barınak sağlayarak çiftçilerin ihtiyaçlarını karşıladı. Buna karşılık ailelerini besleyebilecek yiyecekler aldılar. Yıllar geçtikçe girişimcilik araçları çarpıcı biçimde değişti, ancak girişimciliğin temel nedenleri aynı kaldı. Dünyanın her yerinde, girişimciler arz sağlayarak talebi ele almak için ortaya çıkmıştır. Daha önce kimsenin çözemediği problemleri çözmek için yeni teknolojiler geliştirmiş ve icat etmiştirler. Aynı zamanda rekabet, girişimcinin kişisel çıkarlarının toplum üzerinde genel bir olumsuz etkiye yol açmamasını sağlamıştır. Rekabet, örneğin girişimcilerin mallar için fazla ücret almalarını veya çalışanların ücretini ödememesini önlüyor. Girişimciliğin bu temel yapıları yakın zamanda değişmeyecek. Bu nedenle girişimciler toplumda özel bir yere sahip olmaya ve yenilikçiliğin ön saflarında yer almaya devam edecektir.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Bu Konuyla İlgili Yazılar

Başa dön tuşu

Metin kopyalamanın açılabilmesi için
lütfen web sitemizdeki herhangi bir reklama
tıklayarak bize destek olunuz.

Kapalı

Reklam Engelleyici Algılandı

Lütfen reklam engelleyicinizi kapatarak bize destek olunuz. Anlayışınız için teşekkür ederiz.