Roma’yı Kim Yaktı? Büyük Roma Yangını

Büyük Roma Yangını, Roma tarihinde büyük çapta hasara yol açan bir olaydır. Ancak bu kadar hasar yaratan yangının oluşmasına neyin ya da kimin sebebiyet verdiği bilinmemektedir. O dönem hayatta olan ve olaya tanıklık eden tarihçilerde düşünce farklılıkları oluşmuştur. Ortaya atılan tezler şöyledir. İmparator Neron’un kasti olarak şehri yaktığı, bir Hristiyan topluluğunun Neron’a karşı duydukları nefretten dolayı şehri kundakladıkları ya da yangının kazara oluşudur. Ortaya atılan tezler incelendiğinde Neron’un Roma’yı yakması daha olası görülmektedir.

Büyük Roma Yangını Nedir?

Büyük Roma Yangını, 64 yılında Roma’nın büyük bir bölümün yanmasına neden olan olaydır. M.S. 64 yılında ortaya çıkan Büyük Roma Yangını 18 Temmuz gecesini 19 Temmuz’a bağlayan gece başlamış ve yaklaşık olarak bir hafta sürmüştür. Yangın beş gün sonra tekrar güçlenmeden önce kontrol altına alınmıştır. Tarihçi Suetonius, yangının toplam altı gün ve yedi gece boyunca devam ettiğini iddia etmiştir. Roma Yangını, Başkent Roma’nın yüzde onunun yanmasına sebep olmuştur. Tarihçi Tacitus’a göre Büyük Roma Yangını, Circus Maximus etrafındaki dükkanların arasında başlamıştır. Birçok Roma vatandaşının taş duvarları olmayan ahşap evlerde oturmasından dolayı yangın oldukça hızlı biçimde bu bölgelere doğru sıçramıştır.

Roma’yı İmparator Neron mu Yaktı?

İmparator Neron’un Roma’yı yakması ile ilgili ortaya atılan iddialardan bazıları şöyledir;

• İmparator Neron tahta geçmeden önce ve de geçtikten sonra ailesine, çevresine ve halkına karşı acımasızca davranmıştır. Bu yüzden Roma’yı Neron yakmıştır.
• İmparator Neron zaman zaman bilinçli olarak Roma şehrinin bazı izbe mahallelerini yaktırmıştır. Bu yüzden Roma’yı Neron yakmıştır.
• Neron, yazdığı şiirin bir mısrasını daha gerçekçi kılabilmek için gerçek bir yangını görmesi gerekmiştir. Bu yüzden Roma’yı Neron yakmıştır.

Büyük Roma Yangını

Büyük Roma Yangını, Roma’nın on dört bölgesinden dördünü tamamen, yedi tanesini ise kısmen küle çevirmiştir. Yangının aynı zamanda Neron’un sarayına, Jüpiter Stator Tapınağı’na ve Vesta Tapınağı’ndaki ocağa da zarar verdiği bilinmektedir. Yangının ne kadar büyük olduğu hala bir tartışma konusudur. Yangının olduğu sıralarda henüz 9 yaşında olan tarihçi Tacitus’a göre, hızla büyümüş ve beş gün boyunca sürmüştür. Yangının boyutları hakkındaki bir diğer kaynakta, Seneca’dan Paul’e giden taklit Hristiyan mektubundaki ara değerlemede: “altı günde yüz otuz iki ev ve dört mahalle yandı ve yedinci gün durdu.” diye bahsedilmektedir. Bu kaynak, kentin yaklaşık yüzde onunun yandığını kanıtlar. Çünkü Roma’da o zaman yaklaşık 1,700 özel mülk ve 47,000 apartman blogu bulunmaktaydı.

Büyük Roma Yangını İle İlgili İddialar

Büyük Roma Yangını hakkındaki değişik kaynaklar üç farklı tarihçi tarafından oluşturulmuştur. Bunlar Cassius Dio, Suetonius ve Tacitus. İçerisinde belki de Fabius Rusticus, Cluvius Rufus ve Yaşlı Pliny tarafından yazılmış tarihler de bulunan birincil kaynaklar günümüze kadar ulaşmamıştır. Bu birincil kaynaklar çelişkili ve fazla abartılı olarak tanımlanırlar. Bu tarihsel kaynakların gösterdiğine göre, İmparator Neron ve yangın hakkında en az dört farklı hikaye bulunmaktadır.

Cassius Dio: Şehri yerle bir etme arzusuyla dolu olan Neron, sarhoş taklidi yapan adamlarını şehri yakmaya göndermiş ve yangını Palatine tepesindeki sarayından şarkı söyleyerek ve lir çalarak seyretmiştir.

Suetonius: Çılgınca bir kaprisle motive olmuş olan Neron, açıktan açığa adamlarını şehri yakmaya gönderdi. Neron, yangını Esquiline Tepesindeki Maecenas Kulesi’nden şarkı söyleyerek ve lir çalarak seyretmiştir.

Tacitus: Yangın bir kazaydı ve Nero Antium’daydı. Yangına, daha sonra suçlarını itiraf eden ve Nero tarafından cezalandırılan Hristiyanlar neden olmuştur.

Büyük Roma Yangını Nasıl Ortaya Çıktı?

Günümüzde bile hala yangına kimin ya da neyin neden olduğu belirsizdir. Tarihçi Tacitus’a göre yangını İmparator Neron’a karşı olan nefretlerinden dolayı Hristiyanlar kundakçılık yaparak gerçekleştirmişlerdir. Ancak Hristiyanların Neron’a karşı olan nefretleri koca bir şehri yakacak kadar büyük değildi. Tutuklanan Hristiyanlar daha sonra suçlarını itiraf edip idam ediliyor ancak bu adamların suçlarını işkence altında kabul ettikleri söylenebilir. Eğer Neron yangını çıkarmadıysa bile, yangından faydalanmak isteyip Hristiyanların saygınlığını azaltmak istemişti. Tacitus’a göre halk sadece bir günah keçisi aramış ve Neron’u suçlu ilan etmişlerdi.

Ayrıca Tacitus’un Büyük Roma Yangını gerçekleştiğinde sadece dokuz yaşında bir çocuk olması iddialarının gerçeklik payını azaltmaktadır. Suetoniusve Cassius Dio’un söylediklerine göre, şehir yanarken Neron sahne elbiseleri içerisinde “Sack of Ilium”‘u söylemiştir. Suetonius ve Cassius Dio, Neron’u delice bir arzuyla şehri yok etmek isteyen bir kundakçı olarak tasvir ederler. Tarihçi Suetonius ve Cassius Dio’nun Neron’u bu şekilde betimlemelerinin nedenini daha iyi anlayabilmek için Neron’un tahta nasıl geçtiğine de bakılmalıdır.

İmparator Neron Deli Miydi?

Roma İmparatorluğu’na Neron’un geçmesi büyük oranda annesi Agrippinna sayesinde olmuştur. Annesi, Claudius isimli Roma imparatoru ile evlenince Neron’u evlatlık almıştır. Ancak Claudius oğlu Britannic’i tahta geçirmek istiyordu. 54 yılında Agrippina kocasını öldürttükten sonra senato üyelerini kandırdı ve oğlu Neron’u imparator ilan ettirdi. Neron daha sonra çok geçmeden üvey kardeşi Britannic’i öldürttü. Böylece kendi annesinin öldürülmesine de sebep olmuştur. Kısaca Neron ailesindeki birtakım olayların yan etkisiyle siyasi başarıya ulaşabilmek için şiddete başvurmaya eğilimlidir.

Neron’un taht kavgası bittikten sonra da halka ve ailesinin diğer üyelerine karşı zalimce tutumları gözlemlenmiştir. Örneğin hamile olan ilk karısını öldürmüş, daha sonra genç azatlı kölesini hadım ettirip onunla resmen nikah kıydırmıştır. Ancak bu olay kölenin güzelliğinden dolayı değil tıpatıp kendisine benzerliğinden dolayı olduğu söylenir. Buradan Neron’un narsist olduğu da anlaşılmaktadır. Birisi hakkında Neron’un kulağına bir kaç söz fısıldandı mı öldürüveriyordu. Kendi hocası bu nedenle kendini öldürmek zorunda kalmıştır. Tüm bu korkunç olaylar sıralandıktan sonra Neron’un tüm Roma şehrini yakabilecek olması fikri imkansızlığını yitirmeye başlamaktadır.

Bu teze göre Neron bu yangının vuku bulduğu 64 yılında bir ara gerçektende Roma’nın bazı mahallelerini yaktırdığı söylenir. Nedeni Roma’nın sefalet içerisindeki mahallelerini arındırmak, bir nevi kentsel dönüşüm yapmak istediğinden dolayı o mahalleleri yaktırdığı bilinmektedir.

Roma’yı Kim Yaktı?

Tarihçi Suetonius ve Cassius Dio’nun Roma’yı Neron’un yaktığını iddia etmelerini temellendiren başka nedenler de vardır. Aynı zamanda İmparator Neron sanatsal kişiliğiyle de tanınıyordu; ama hiçbir zaman ince ruhlu bir insan olamamıştı. Sanata olan düşkünlüğünü ve insanlara karşı kendi yüceliğini kanıtlamak için her şeyi yapabilirdi. Sanatsallığının cazibesinin halkının yüreğine yerleştirmeye çalışan Neron’un, yazdığı şiirin yangınla ilgili mısrasının daha gerçekçi ve inandırıcı şekilde yazılması için gerçek yangının karşısında tekrar yazılma düşüncesi Petronius’tan gelmiştir.

Her ne kadar Büyük Roma Yangını içyüzü açıklanmasa da ve bilinmese de yangınların arkasından salgınlarda gelince memleket, içten içe kaynamaya başlamıştı. İspanya’da isyan çıkmıştır. Neron’un yaptırdığı sarayda altın ev olarak da bilinmektedir. Rezalet seviyesine çıkan çılgınca zevk ve sefa çılgın partileri halkı daha da sinirlendirince komutan Galba imparator ilan edilir. Ardından Senato, Neron’u vatan haini ilan etmiştir. Neron öldürüleceğinden korkup uzağa kaçmaya çalışmış, yakalanacağını anlayınca kendisini öldürmüş ya da yakalanıp öldürülmüştür. Tam ölümü, fikir ayrılıklarına sebep olmaktadır. 9 Haziran 68 de öldüğü tahmin edilmektedir.

Not: Bu konuyla ilgili Julius Caesar (Jül Sezar) Kimdir? Sezar Bir Tiran Mıydı? başlıklı yazılarımızı da inceleyebilirsiniz.